Το νέο τοπίο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ο ρόλος ΔΕΔΔΗΕ

Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει εισέλθει διεθνώς σε μια περίοδο ριζικών μετασχηματισμών, τόσο από πλευράς θεσμικού πλαισίου λειτουργίας, όσο και από πλευράς ιδιοκτησίας (δημόσιο, ιδιωτικό, κοινωνικό) και διαχείρισης των υποδομών, τεχνολογιών και επιχειρηματικών μοντέλων που εισέρχονται στον τομέα και διαταράσσουν καθιερωμένες εταιρείες και αγορές, αλλά και από την άποψη της πληροφορίας που έχουν στα χέρια τους οι καταναλωτές για να συμμετέχουν ενεργά σε έναν τομέα που για δύο αιώνες αποτελούσε προνομιακό πεδίο βιομηχανικών παικτών.

Είμαστε επομένως στο τέλος μιας ιστορικής περιόδου που χαρακτήριζε τον βιομηχανικό καπιταλισμό (μεγάλες μονάδες παραγωγής, ορυκτά καύσιμα, καθετοποιημένες επιχειρήσεις) και στην αρχή μιας νέας πραγματικότητας γεμάτης αβεβαιότητες αλλά και ανάγκες που απαιτούν ανοιχτά μυαλά, νέα πρωτόκολλα συνεργασιών και ρόλων, θεσμικές και τεχνολογικές καινοτομίες και κυρίως εξοικείωση με εργαλεία και οργανωσιακά μοντέλα που θυμίζουν περισσότερο τις τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών και το διαδίκτυο παρά τις καθιερωμένες πρακτικές του ιστορικού ενεργειακού κλάδου.

Οι στόχοι που έχουν τεθεί παγκοσμίως για την αγορά ενέργειας, με βασικό γνώμονα τη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, προκαλούν δραστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και στην κερδοφορία καθιερωμένων εταιρειών του κλάδου, οι οποίες αναμένεται να εντατικοποιηθούν και στο άμεσο μέλλον. Η επιθυμία των καταναλωτών για μεγαλύτερη πληροφόρηση πραγματικού χρόνου αλλά και για επιλογές σε προϊόντα και υπηρεσίες αποτελεί μια πραγματικότητα που στην Ελλάδα έχει παραμείνει για δεκαετίες στη σκιά της δημόσιας συζήτησης για τον ενεργειακό κλάδο.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο στόχος για 20% συμμετοχή τον Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μείγμα έως το 2020 και στο 27% έως το 2030, έχει διαμορφώσει μια ενιαία πανευρωπαϊκή στρατηγική με επίκεντρο τη βιωσιμότητα, την ασφάλεια εφοδιασμού και την ευελιξία. Στην Ελλάδα ειδικότερα, οι κατευθύνσεις αυτές συνοδεύονται από μεγάλες προκλήσεις που σχετίζονται με το κόστος παραγωγής και τα τιμολόγια που πληρώνουν οι καταναλωτές, το βέλτιστο ενεργειακό μείγμα στην ηλεκτροπαραγωγή, τη συμπίεση του διαθέσιμου εισοδήματος για μεγάλες μερίδες του πληθυσμού αλλά και την ανάγκη για παραγωγή προστιθέμενης αξίας σε προϊόντα τεχνολογίας στη βάση της υψηλής τεχνικής και επιστημονικής εξειδίκευσης που παράγουν τα ΑΕΙ στη χώρα μας.

Ο ρόλος των Διαχειριστών Δικτύων Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας και ο ΔΕΔΔΗΕ

Σε αυτό το τοπίο, οι Διαχειριστές των Δικτύων Διανομής όπως ο ΔΕΔΔΗΕ στην Ελλάδα βρίσκονται στον πυρήνα αυτής της στρατηγικής μετασχηματισμού και ο ρόλος τους είναι καθοριστικός για την ομαλή και αποτελεσματική μετάβαση σε μια αγορά υπηρεσιών υψηλού επιπέδου και χαμηλού κόστους, υψηλών περιβαλλοντικών προδιαγραφών και ενεργού συμμετοχής των καταναλωτών.

Ο Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) γίνεται πρωταγωνιστής μέσα από την υλοποίηση των έξυπνων δικτύων και βασικός εκφραστής του οράματος για την αποκεντρωμένη παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σε αυτή την τροχιά, ο ΔΕΔΔΗΕ μπορεί να συμβάλλει στη συγκρότηση δημοκρατικών παραγωγικών συμπλεγμάτων που έχει ανάγκη η Ελλάδα, μετά από δεκαετίες αναπτυξιακών στρατηγικών που υποτίμησαν την τεχνογνωσία των ανθρώπων της και τις δυνατότητες καινοτομίας.

Σύμμαχος του ΔΕΔΔΗΕ είναι η τεχνολογία και η τεχνογνωσία, ενώ πρωταγωνιστές στην προσπάθεια αυτή είναι οι εργαζόμενοί/ές μας που καλούνται να υλοποιήσουν μια ιστορική πρόκληση.

Επενδύοντας σε νέες καινοτόμες τεχνολογίες και εφαρμογές, οι Διαχειριστές των Δικτύων είναι πλέον σε θέση να μετατρέψουν τα Δίκτυά τους σε Έξυπνα Δίκτυα, οδηγώντας σε ένα νέο, αναβαθμισμένο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς, όπου ο ρόλος των καταναλωτών είναι ενεργός, με τρόπους που να μεγιστοποιείται η ευστάθεια και η αξιοπιστία του συστήματος.

Ενδεικτικά θα αναφέρω μια εικόνα από το -όχι και τόσο μακρινό- μέλλον του Διαχειριστή του Δικτύου. Ο Διαχειριστής, αξιοποιώντας όλα τα νέα εργαλεία και τις δυνατότητες που προκύπτουν από τις τεχνολογίες ενέργειας σε συνδυασμό με τις τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (μια σχέση που πλέον γίνεται ολοένα και πιο στενή), θα μπορεί να μετασχηματιστεί σταδιακά σε μια πρωτοποριακή Πλατφόρμα Διανεμημένου Συστήματος (Distributed System Platform -DSP).

Η πλατφόρμα αυτή θα παρέχει τις κατάλληλες υποδομές και τα πρωτόκολλα εκείνα επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφορίας, χρημάτων και ενέργειας μέσω των οποίων ο Διαχειριστής θα μπορεί να συντονίζει, να διαχειρίζεται και να επιτρέπει την αμφίδρομη επικοινωνία όλων των παραγόντων, των στοιχείων αλλά και των υπηρεσιών της αγοράς.

Μέσω της πλατφόρμας, ανοίγει ο δρόμος για την άμεση αλληλεπίδραση των προμηθευτών διεσπαρμένης παραγωγής με τους πελάτες. Η καινοτόμα πλατφόρμα λειτουργεί ως ο βασικός κόμβος της αγοράς, καθώς μέσω αυτής ελέγχονται αποτελεσματικά και σε πραγματικό χρόνο η διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας, οι υπηρεσίες του δικτύου, τα δεδομένα και ο μεγάλος όγκος πληροφοριών που προκύπτει πλέον από τις έξυπνες μετρήσεις, καθώς και τα προϊόντα της διεσπαρμένης παραγωγής.

Πρόκειται για μια πλατφόρμα ευέλικτη και ανταγωνιστική, η οποία προωθεί την ανάπτυξη πλήθους νέων τεχνολογιών, διαδικασιών αγοράς και υπηρεσιών, με βασικότερο πλεονέκτημα ότι επιτρέπει την ενεργό συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων της αγοράς.

Πόσο μακρινό είναι όμως αυτό το μέλλον για την ελληνική αγορά και για τον ΔΕΔΔΗΕ;

Ο ΔΕΔΔΗΕ σήμερα υλοποιεί ένα Πρόγραμμα Μετασχηματισμού που στηρίζεται σε αυτή τη φιλοσοφία, η οποία ενσαρκώνεται στο νέο πενταετές επιχειρηματικό πλάνο του (2015-2020) με προϋπολογισμό άνω του 1 δισ. Ακολουθώντας τις τάσεις της αγοράς και το πλαίσιο της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας (στόχοι για μεγιστοποίηση διείσδυσης ΑΠΕ), βασική επιδίωξη της εταιρίας είναι ο εκσυγχρονισμός του δικτύου και η μετατροπή του σε ένα έξυπνο σύστημα που θα βελτιώνει συνεχώς τη διαχείριση των συνδεδεμένων σε αυτό καταναλωτών και παραγωγών.

Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει νέα οργανωτικά μοντέλα διαχείρισης έργων, στρατηγικά έργα μεταχηματισμού της εταιρείας, νέα συστήματα επικοινωνίας και εξυπηρέτησης των πελατών του, πληροφοριακά συστήματα και προγράμματα εκπαίδευσης για το προσωπικό του, που σκοπό έχουν να διευκολύνουν και να επιταχύνουν τη μετάβαση αυτή.

Μέσα από τα Έξυπνα Δίκτυα, ο ΔΕΔΔΗΕ σκοπεύει να εξυπηρετήσει άλλον ένα βασικό στόχο, την αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχει προς τους καταναλωτές με χαμηλό κόστος και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αγοράς. Η έμφασή μας στην καινοτομία αποτελεί μονόδρομο για την ανάπτυξη των Έξυπνων Δικτύων και για αυτό τον λόγο συμμετέχουμε σε πλήθος ερευνητικών δραστηριοτήτων μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών συνεργασιών, με ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς όπως η ενσωμάτωση ΑΠΕ στο δίκτυο, οι προβλέψεις παραγωγής και φορτίου, η τηλεμέτρηση καταναλώσεων κ.λπ.

Έχει έρθει η ώρα, παράλληλα με την αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας -που παραμένουν επείγοντα και ζωτικά- να ψηλαφίσουμε τη στρατηγική που έχει ανάγκη ο παραγωγικός ιστός και οι κάτοικοι της χώρας μας. Σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια ο ΔΕΔΔΗΕ στοιχηματίζει στην τεχνογνωσία των ανθρώπων του αλλά και σε συνεργασίες που στοχεύουν στην καινοτομία.

* Ο κ. Ιωάννης Μάργαρης είναι Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών, Αντιπρόεδρος ΔΣ του ΔΕΔΔΗΕ.