Τα προνόμια και η διαχρονική... φαυλοκρατία στην Ελλάδα

Σε ένα περιεκτικό και αποκαλυπτικό βιβλίο του, ο γιατρός Ευάγγελος Κοροβίνης αναφέρεται στη Νεοελληνική Φαυλοκρατία (εκδ. Αρμός, 2008) και, μεταξύ άλλων, γράφει ότι στον Ιωάννη Κωλέττη (αρχηγό του γαλλικού κόμματος) και τις δύο πρωθυπουργικές του θητείες μπορεί να πιστωθεί μία πρώτη αποκρυστάλλωση των φαυλοκρατικών χαρακτηριστικών του ελληνικού πολιτικού συστήματος, κύρια στοιχεία του οποίου ήταν η συναλλαγή και η πολιτική διαφθορά, με περιόδους εξάρσεως και υφέσεως.

«Στόχος του Κωλέττη», γράφει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας, «ήταν η μακροβιότητα των κυβερνήσεών του και όχι οι μεταρρυθμίσεις και η εθνική ανασυγκρότηση. Με τις αθρόες απολύσεις κομματικών αντιπάλων, τους διορισμούς ημετέρων, την κατοχύρωση των προνομίων των διαφόρων τοπαρχών και την απάλειψη της αξιοκρατικής ρήτρας που κατοχύρωνε τους διορισμούς στο Δημόσιο βάσει προσόντων, ο Κωλέττης δημιούργησε και τα πρώτα πελατειακά δίκτυα του φαυλοκρατικού συστήματος».

Επίσης, μετά το Κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 και την παραχώρηση Συντάγματος από τον Όθωνα στις αρχές του 1844, ο Κωλέττης εγκαθίδρυσε ένα νέο είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας, η οποία βοήθησε στο να εμπεδωθούν τα χαρακτηριστικά ενός φαυλοκρατικού πολιτικού συστήματος, με την «πατρωνία» να είναι ο πυρήνας του.

Το σύστημα αυτό, το οποίο πέρασε από πολλές ιστορικές φάσεις, μαζικοποιήθηκε και εκδημοκρατίστηκε στη διάρκεια της μεταπολίτευσης, με αποτέλεσμα να τονωθεί περαιτέρω η φαυλότητά του και, μέσω της διαπλοκής, να επεκταθεί και στη σφαίρα της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Η ενίσχυση του κρατισμού από τις κυβερνήσεις του Κωνσταντίνου Καραμανλή και η αποθέωσή του από τον Ανδρέα Παπανδρέου την περίοδο 1981-1990, ολοκλήρωσε, θεσμοποίησε και διεύρυνε απεριόριστα την ελληνική φαυλοκρατία -η οποία, ταυτοχρόνως, απέκτησε και ισχυρή μαρξίζουσα ιδεολογική βάση.

Με την περίφημη «αλλαγή» του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 1981 δημιουργήθηκε ένα απίθανο σύστημα προνομίων, το οποίο μέσα σε λίγα χρόνια κάλυψε το 30% και πλέον του πληθυσμού της χώρας και τελικά ανέβασε τον έλεγχο της οικονομίας από το κράτος στο 65% του ΑΕΠ.

«Είτε μιλήσουμε για διόγκωση, έξω από κάθε λογική, του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα της οικονομίας, είτε για τη χαριστική συνταξιοδότηση εκατοντάδων χιλιάδων μη δικαιούχων, είτε για τη δανειοδότηση των αγροτικών συνεταιρισμών, η οποία καταφαγώθηκε χωρίς να επενδυθεί, παρατηρούμε τη δημιουργία ενός συστήματος διαφθοράς το οποίο επεκτάθηκε σε όλες τις πλευρές της εθνικής ζωής. Σύμφωνα με τις διάχυτες υποψίες της περιόδου αυτής, ο Ανδρέας Παπανδρέου οικοδόμησε το σύστημα αυτό επίτηδες, προκειμένου να διασφαλίσει τη δική του διαφθορά, όπως και τη διαφθορά των ανώτερων κλιμακίων της πασοκικής νομενκλατούρας.

Ήθελε, λένε, να δημιουργήσει ένα πολυπληθές στρώμα πολιτών που θα έχει προσωπικό συμφέρον να τον ακολουθεί ό,τι και αν έπραττε», γράφει ο Ευάγγελος Κοροβίνης και σήμερα οι εξελίξεις μάς δείχνουν πόσο ολέθρια υπήρξε η τακτική αυτή.

Διότι, η υπό μαρξιστικό μανδύα πασοκική διακυβέρνηση της εποχής εκείνης υπέκυψε αμέσως στη διαφθορά και χρησιμοποίησε συνειδητά την αριστερή ιδεολογία, που για πολλούς Έλληνες ήταν τιμημένη, προκειμένου να συγκαλύψει αυτή τη διαφθορά. Η αριστερή ιδεολογία, δίνοντας έμφαση στον ρόλο του κράτους, έγινε εργαλείο στα χέρια της πασοκικής νομενκλατούρας για να δικαιολογηθεί ο κυρίαρχος ρόλος του κράτους, μέσω του οποίου οργανώνεται η λεηλασία των εθνικών πόρων, με παράλληλη υπερδιόγκωση του εξωτερικού και εσωτερικού δανεισμού.

Η κατάσταση αυτή, που δεν ανησύχησε ποτέ το πολιτικό σύστημα, με αφορμή την κρίση του 2008, εξερράγη τελικά, όπως ήταν επόμενο, δύο χρόνια αργότερα στην Ελλάδα και εκ των πραγμάτων η χώρα οδηγήθηκε στα μνημόνια. Τα τελευταία, παρά τις αδυναμίες τους, μπορούσαν να συμβάλουν στη σταδιακή εξυγίανση της κοινωνίας και των οικονομικών της αρθρώσεων, υπό την προϋπόθεση ότι ένα μέρος του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας θα είχε τη θέληση και τη δύναμη να αποτολμήσει γενναίο μεταρρυθμιστικό έργο.

Κάτι τέτοιο ξεκίνησε δειλά-δειλά από την κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου, συνεχίστηκε άτολμα αλλά σταθερά από τους Αντώνη Σαμαρά και Ευάγγελο Βενιζέλο, αλλά η προσπάθεια ανακόπηκε μετά τις ευρωεκλογές του 2014, για να καταρρεύσει τον Ιανουάριο 2015.

Από τον Μάιο του 2010, όταν ο τότε πρωθυπουργός και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συνειδητοποίησε ότι η χώρα πήγαινε προς άτακτη χρεοκοπία, ο Αλέξης Τσίπρας είχε καταλάβει ότι άνοιγε για τον ίδιο ο δρόμος προς την εξουσία. Η μαζική αποχώρηση από το ΠΑΣΟΚ βουλευτών που από καιροσκοπισμό έβλεπαν ότι έπρεπε να αλλάξουν κομματικό στρατόπεδο ήταν μία μοναδική ευκαιρία για τον επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ να παίξει όσο μπορούσε το παιχνίδι του φαιοκόκκινου λαϊκισμού. Έτσι, με όπλο του αυτή την κυρίαρχη στη χώρα μας ιδεολογία, η από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ κατάληψη της εξουσίας υπήρξε σχετικά εύκολη υπόθεση.

Τα δύσκολα είναι τώρα. Είναι ηλίου φαεινότερον ότι ο πρωθυπουργός, για ευνόητους λόγους, θέλει να διατηρήσει σχεδόν αλώβητο το «κωλεττικό» κράτος. Όπως τονίζει δε ο διαπρεπής καθηγητής Παν. Ιωακειμίδης, ειδικός σε ευρωπαϊκά θέματα, αυτή την κρίσιμη περίοδο, με μία υποτίθεται μεταρρυθμιστική αριστερά, το φαινόμενο της πατρωνίας έχει προσλάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις και παραπέμπει στις πλέον αρρωστημένες καταστάσεις του 19ου αιώνα, όταν θεμελιώθηκε το διαβόητο πελατειακό κράτος.

Εντελώς απροκάλυπτα και απροσχημάτιστα έχουν απομακρυνθεί στελέχη οργανισμών, ακόμη και από τα πλέον ικανά, προκειμένου να τοποθετηθούν -ή, ορθότερον, να «βολευτούν»- συγγενείς, φίλοι, κομματικά στελέχη, γενικώς «οι δικοί μας άνθρωποι». Ούτε αρχές διαφάνειας, ούτε κανόνες αξιολόγησης, ούτε κανένα άλλο ουδέτερο, αντικειμενικό κριτήριο εφαρμόζεται. Η μόνη λογική που φαίνεται να διέπει τη διαδικασία είναι η προσπάθεια να «κατακτηθούν» όλες οι θέσεις κρατικής ή ημικρατικής εξουσίας από στελέχη / οπαδούς / συγγενείς / φίλους ενός συγκεκριμένου κόμματος –του ΣΥΡΙΖΑ– κάτω από το σαθρό ιδεολόγημα ότι η αριστερή διακυβέρνηση θα πρέπει να καταλάβει όλα τα θεσμικά ερείσματα της κρατικής εξουσίας, για να μπορέσει τελικά να ασκήσει αποτελεσματική διακυβέρνηση και να εφαρμόσει τις πολιτικές της.

Το παράλληλο επιχείρημα είναι ότι αυτά συνέβαιναν και στο παρελθόν από όλα τα κόμματα εξουσίας. Και βέβαια συνέβησαν, γι' αυτό η Ελλάδα τελεί υπό την δαμόκλειο σπάθη της πτώχευσης.

Κατά συνέπεια, η επιστροφή στην εποχή Κωλέττη τι θα προσφέρει στον Αλέξη Τσίπρα και στους ακροδεξιούς συμμάχους του; Η εμμονή της εξουσίας να κυβερνά μία «μη κανονική χώρα», ποια πλεονεκτήματα προσφέρει; Όσο για τον «πιο έξυπνο λαό του κόσμου», πότε θα καταλάβει τα περίφημα λόγια του Αντισθένη, «τότε τας πόλεις απόλλυσθαι όταν μη δύνωνται τους φαύλους από των σπουδαίων διακρίνειν»;