Μίχαλος: Οι υπεύθυνες λύσεις για το ασφαλιστικό

Το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας βρίσκεται σε διαρκή κρίση τα τελευταία τριάντα χρόνια. Δυστυχώς, ό,τι δεν τολμήσαμε να διορθώσουμε τον καιρό που έπρεπε, όσα προβλήματα προσπαθήσαμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί τις εποχές της οικονομικής ευημερίας, τα βρίσκουμε μπροστά μας τώρα, μεγεθυμένα και κακοφορμισμένα εξαιτίας της κρίσης.

Δυστυχώς, το πρόβλημα του ασφαλιστικού, αν και τέθηκε στο Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 28 Νοεμβρίου, εν τούτοις δεν έγινε δυνατή μια συμφωνία μεταξύ των κομμάτων. Όσο όμως το πρόβλημα εκκρεμεί, και ακόμη χειρότερα, δεν υπάρχει συμφωνία σε πολιτικό επίπεδο, η διαχείρισή του θα γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.

Σήμερα, με τα ταμεία του κράτους να έχουν αδειάσει και με την ανεργία να έχει εκτοξευθεί, το ασφαλιστικό αποτελεί πλέον βόμβα για τον προϋπολογισμό, για την κοινωνική συνοχή, για το κράτος δικαίου. Η διαχείρισή του απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και υπευθυνότητα.

Τα σχέδια της κυβέρνησης για αύξηση των εργοδοτικών εισφορών, που είδαν το φως της δημοσιότητας το περασμένο διάστημα, στερούνται κάθε λογικής, με δεδομένες τις συνθήκες που επικρατούν στην πραγματική οικονομία. Σε μια εποχή όπου η ανεργία έχει εκτοξευθεί στο 26% και η μία επιχείρηση μετά την άλλη βάζουν λουκέτο, κάθε αύξηση αυτού του μισθολογικού κόστους θα δώσει τη χαριστική βολή στην επιχειρηματικότητα αλλά και στην αγορά εργασίας. Η κυβέρνηση θα πρέπει να αναζητήσει άλλες λύσεις, που δεν θα οδηγούν σε λουκέτα και απολύσεις. Μία από αυτές, που θα πρέπει να μπει κάποια στιγμή και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, είναι το ζήτημα του κουρέματος των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων με το PSI κατά 26 δισ. ευρώ και οι τρόποι αναπλήρωσής τους.

Σε αυτό το σημείο, πάντως, θα ήθελα να προσθέσω ότι το ζήτημα του ασφαλιστικού, η πολιτεία δεν θα πρέπει να το αντιμετωπίσει αποσπασματικά. Ταυτόχρονα θα πρέπει να τροποποιήσει το μείγμα της οικονομικής πολιτικής που ακολουθείται το τελευταίο διάστημα, με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, αλλά και τη διατήρηση των υπαρχουσών με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους, τόσο διασφαλίζονται οι αναγκαίοι πόροι για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος. Και, βεβαίως, απαιτείται η λήψη μέτρων για την πάταξη της μαύρης εργασίας και γενικότερα της εισφοροδιαφυγής, που αποστερεί σημαντικούς πόρους από το σύστημα.

Ταυτόχρονα, βέβαια, κανείς δεν αρνείται ότι θα πρέπει να υπάρξει ένας εξορθολογισμός του ασφαλιστικού μας συστήματος, ο οποίος όμως θα είναι άκρως στοχευμένος και οι όποιες συντάξεις θιγούν, να είναι μόνο αυτές που η αναπλήρωσή τους είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα, ακόμα και πάνω του 100%. Άλλωστε, η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού απαιτεί πολύ μεγάλο χρόνο, που ενδεχομένως μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει την 20ετία, προκειμένου να γίνει με ήπιο τρόπο και να μη θίξει οριζόντια τους ασφαλισμένους.

Οι βασικές συνιστώσες μιας τέτοιας μεταρρύθμισης μπορούν να διαμορφωθούν στα πρότυπα ανάλογων πολιτικών που εφαρμόστηκαν στα τέλη της περασμένης δεκαετίες, σε χώρες όπως η Σουηδία και η Ιταλία.

Ειδικότερα:

- Ένα νέο διανεμητικό σύστημα για τους νέους εργαζόμενους. Το νέο σύστημα βασίζεται σε ατομικούς λογαριασμούς 'οιονεί καθορισμένης εισφοράς' (Notional Defined Contribution System). H συμμετοχή στην ασφάλιση έχει ορατό αντίκρισμα και στον νεότερο ασφαλισμένο. Το ακανθώδες θέμα των ορίων ηλικίας παρακάμπτεται τελείως, αφού αποφασίζει ο ίδιος ο ασφαλισμένος πότε (και κατά ποιο ποσοστό) θα αποσυρθεί από την αγορά εργασίας.

- Εισαγωγή ενός υποχρεωτικού δεύτερου πυλώνα επαγγελματικής ασφάλισης, χρηματοδοτούμενου με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Τμήματα της παλαιάς αναπλήρωσης (3-4 μονάδες από το ασφάλιστρο) διοχετεύονται στο νέο σύστημα.

- Το νέο σύστημα είναι υποχρεωτικό για τους νέους. Οι συνταξιούχοι παραμένουν στο παλαιό, το οποίο χρηματοδοτείται από το Κράτος, ενώ οι ενδιάμεσες ηλικίες επιλέγουν. Προϋπάρχοντα συμπληρωματικά ταμεία ή λογαριασμοί εφάπαξ παροχών μπορούν να ενσωματωθούν στο νέο σύστημα.

- Δεδομένου ότι το παλαιό σύστημα θα παραμείνει, έστω και απολιθωμένο, εν ζωή για είκοσι και πλέον έτη, προβλέπεται και νοικοκύρεμα του παλαιού συστήματος, ιδιαίτερα στις λεγόμενες «κραυγαλέες περιπτώσεις»

Είναι καιρός η Ελλάδα να κάνει το αποφασιστικό βήμα, για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Ενός συστήματος που θα έχει ορατό αντίκρισμα για την κοινωνία, για την οικονομία και για την απασχόληση.

* Ο Κωνσταντίνος Μίχαλος είναι πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών.