Από τα… σκιάχτρα στο «μαζί τα φάγαμε»!

Αφιερώσαμε τρία προηγούμενα κείμενα στη χαρτογράφηση των εγγενών αδυναμιών της μικρομεσαίας επιχείρησης, αλλά είναι επίσης χρήσιμο να ανιχνεύσουμε τις συνθήκες που επικρατούν στο εξωτερικό περιβάλλον της.

Αναμφίβολα, ο ευρύτερος χώρος μέσα στον οποίο δραστηριοποιείται μια επιχείρηση έχει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συνολικής ανταγωνιστικότητάς της. Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει πως το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων μπορεί να γίνει, εξίσου, όχημα ανάπτυξης ή αιτία καθήλωσης των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Με αυτή την έννοια, είναι εύλογη η διάκριση των αγορών σε εκείνες που είναι φιλόξενα περιβάλλοντα επιχειρηματικότητας και στις άλλες, που εμποδίζουν (αν δεν αντιμάχονται) το επιχειρείν. Από την άλλη πλευρά, κάθε κοινωνία (επομένως και κάθε αγορά) πρέπει να έχει ένα πλαίσιο κανόνων και θεσμοθετημένων διαδικασιών που να προστατεύουν τόσο τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων, όσο και τα συμφέροντα όλων των συναλλασσόμενων με αυτές. Συνεπώς, το προφίλ του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα καθοριστεί, σε μεγάλο βαθμό, από το περιεχόμενο και τους τρόπους εφαρμογής των κανόνων λειτουργίας.

Τα λάθος μηνύματα για την επιχειρηματικότητα

Αφετηρία για τη διερεύνηση των συνθηκών που επικρατούν είναι, για άλλη μια φορά, η κοινωνική κουλτούρα που έχει διαμορφωθεί σχετικά με το δημοσιονομικό πλαίσιο αφενός, και την έννοια της επιχειρηματικότητας, αφετέρου.

Αρχίζοντας από τα πρώτα στάδια εκπαίδευσης, ξεφυλλίζουμε σχολικά βιβλία και ανακαλύπτουμε ότι η συνταγή έχει πρόβλημα ήδη από το ξεκίνημα. Οι μαθητές διδάσκονται πως η κυρίαρχη υποχρέωση ενός δημοσιονομικού συστήματος είναι να προστατεύσει τους πολίτες και την κοινωνία από τις διάφορες συναλλακτικές δραστηριότητες.

Με άλλα λόγια, κάθε εμπορική ή επιχειρηματική διαδικασία είναι ένας, εν δυνάμει, εχθρός που απειλεί την κοινωνία με εργασιακή εκμετάλλευση, οικονομική επιβάρυνση, ποιοτική υποβάθμιση, φορολογική αφαίμαξη κ.λπ., κ.λπ. Ελάχιστη ή και καμία αναφορά δεν γίνεται στην υποχρέωση ενός δημοσιονομικού πλαισίου να εξασφαλίσει τις αναγκαίες συνθήκες για την προστασία και ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και, το κυριότερο, δεν ερμηνεύεται διεξοδικά η σημασία της ύπαρξης και ανάπτυξης υγειών και ισχυρών επιχειρηματικών μονάδων.

Παράλληλα με τη συστηματική, υπάρχει και μια διάχυτη εκπαίδευση (η «θύραθεν παιδεία» των αρχαίων) που περνάει λάθος μηνύματα. Η υποχρέωση και ανάγκη εργασίας μετατρέπεται σε δικαίωμα, η εργασία μεταφράζεται σαν «δουλειά», η ηθική αμοιβή χάνεται και η υλική γίνεται αυτοσκοπός, η έννοια της υπεραξίας και η προστιθέμενη αξία της εργασίας μεταφράζονται σαν «φράγκα» και διαστρέφεται η έννοια του κέρδους. Συμμέτοχοι σε αυτόν τον αποπροσανατολισμό είμαστε όλοι, αρχίζοντας από το στενό περιβάλλον της οικογένειας μέχρι τον ευρύτερο χώρο του κοινωνικού περίγυρου και της καθημερινότητάς μας. Ολοι μαζί, περνάμε τα λάθος μηνύματα, με όσα λέμε (κι όσα δεν εξηγούμε) καθώς και με τις πράξεις μας. Κάπως έτσι, χτίζονται σταδιακά σκιάχτρα (=κάτι που σε σκιάζει, σε φοβίζει), αντί για αγάλματα (=κάτι που σε αγαλλιά, σε κάνει να χαίρεσαι).

Δεν χρειάζεται να απαριθμήσουμε ή να περιγράψουμε τα πολλά και παράλογα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις απέναντι σε ένα εχθρικό κράτος. Το γεγονός είναι ότι το ντουέτο «δημοσιονομικό πλαίσιο και επιχειρηματικότητα» είναι μια προβληματική κατάσταση στην οποία τα όρια ευθύνης είναι κάπως δυσδιάκριτα.

Πριν από μερικά χρόνια, ένα πολιτικό πρόσωπο είπε μια φράση που ξεσήκωσε κύμα διαμαρτυριών από τους πολίτες. «Μαζί τα φάγαμε!» δήλωσε ένας πρώην υπουργός και του «την έπεσαν» από παντού. Η πικρή αλήθεια είναι ότι η συγκεκριμένη φράση έχει μεγάλη δόση αλήθειας, ανεξάρτητα αν το πολιτικό κόστος ή οι κοινωνικές σκοπιμότητες οδήγησαν σε μονόπλευρες μεταφράσεις. Για τις προβληματικές σχέσεις μεταξύ δημοσιονομικού πλαισίου και επιχειρηματικότητας υπάρχει σαφής συνυπευθυνότητα και κάθε είδους «αγιογραφία» γύρω από τον αθώο «δημόσιο τομέα» ή τον αδικημένο και κατατρεγμένο «ιδιωτικό τομέα» είναι μονόπλευρη και μεροληπτική αντιμετώπιση. Πρόκειται για δύο πόλους που ο ένας πατάει τον άλλον χορεύοντας αγκαλιαστό ταγκό, όχι μοναχικό ζεϊμπέκικο.

Δεν θα κάνουμε δικαστήριο, ούτε είναι το θέμα μας να βρούμε την άκρη μεταξύ αυγού και κότας. Στόχος μας είναι να προσεγγίσουμε τις εξωγενείς ασθένειες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αυτές που συνδέονται με το επιχειρηματικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν, όπως κάναμε μέχρι τώρα για τις ενδογενείς τους αδυναμίες.

Φορολογία ή ληστεία;

Αναμφίβολα, υπάρχουν κάποιες παγκόσμια αποδεκτά σταθερές που αποτελούν τη βάση των συγκρίσεων. Για παράδειγμα, πουθενά στον κόσμο δεν θα βρούμε ποσοστό φορολόγησης κερδών 50% για τις επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, όταν κάποιος αποφασίζει αυθαίρετα και μονομερώς ότι μια επιχείρηση πρέπει (στον πρώτο κιόλας χρόνο λειτουργίας της) να πληρώσει ταυτόχρονα 29% φόρο κερδών της προηγούμενης χρήσης και 29% προκαταβολή έναντι του φόρου της επομένης, η παγκόσμια αποδεκτή σταθερά μάς λέει ότι αυτό το συνολικό 58% είναι ληστεία. Τελεία και παύλα, και οι οποιεσδήποτε δικαιολογίες περί «λιτότητας» και «έκτακτης ανάγκης» και άλλων φτηνών αιτιάσεων είναι προφάσεις. Ας πούμε, όμως, ότι αυτό είναι κάτι πρόσφατο (που δεν υπήρχε πριν) και ας φανταστούμε ότι καταργείται αύριο. Δυστυχώς, δεν είναι το μοναδικό κρούσμα αυθαιρεσίας. Υπάρχουν άλλα χειρότερα, παλαιότερα και παγίως ισχύοντα.

Πουθενά στον κόσμο δεν θα βρούμε περίπτωση φορολογικού ελέγχου που να οδηγεί σε επιβολή προστίμου ίσου με τον συνολικό ετήσιο τζίρο μιας επιχείρησης. Είναι αυτονόητο ότι δεν υπάρχει δυνατότητα πληρωμής του. Κατά συνέπεια, όταν κάποιος αποφασίζει να επιβάλει πρόστιμο ίσο με το διπλάσιο του τζίρου και μετά σου προτείνει να πληρώσεις «μαύρα» στον ελεγκτή το 5% της αξίας του προστίμου (=10% του τζίρου) για να συγκαλύψει την υπόθεση, η παγκόσμια αποδεκτή σταθερά μάς λέει ότι εδώ έχουμε έναν καθαρό και χυδαίο εκβιασμό.

Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν ασφαλιστικοί οργανισμοί που σου επιτρέπουν να επιλέξεις τον βαθμό κάλυψης των υγειονομικών σου αναγκών σε συνδυασμό με τις οικονομικές σου δυνατότητες. Κατ' αναλογία, σου επιτρέπουν να επιλέξεις το ποσόν της σύνταξης που θέλεις να πάρεις, σε σχέση με τις εισφορές που μπορείς να πληρώνεις. Οταν, λοιπόν, ένας ασφαλιστικός οργανισμός σού επιβάλει υποχρεωτική ασφάλιση υγείας με ασφάλιστρα διπλάσια από τα αντίστοιχα για κάλυψη 100%, προσφέροντάς σου κάλυψη μόλις 10-15%, η κοινή λογική λέει ότι ο οργανισμός αυτός είναι φορολογικός μάλλον, παρά ασφαλιστικός.

Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει περίπτωση να χρεώνονται ασφάλιστρα για καλύψεις που δεν παρέχονται. Αν δεν πληρώσεις, είσαι ακάλυπτος, και τελειώνει το ζήτημα. Αν, όμως, σου χρεώνουν ταυτόχρονα ασφάλιστρο υγείας για περίθαλψη που δεν σου παρέχουν, πρόκειται για καθαρή περίπτωση καταχρηστικής χρέωσης, κλοπής, υπεξαίρεσης, ή όπως αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί νομικά αυτό το αδίκημα.

Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν κανονισμοί και διαδικασίες αδειοδότησης εμπορικών δραστηριοτήτων που προβλέπουν συγκεκριμένες ενέργειες και έγκριση (ή απόρριψη) της άδειας σε προκαθορισμένο και εύλογο χρονικό διάστημα. Κατά συνέπεια, όταν ένα δημοσιονομικό πλαίσιο δεν έχει σαφείς κανόνες και διορίες αλλά κωλυσιεργεί και χρονοτριβεί συστηματικά, ώστε να μπορεί, στη συνέχεια, να ζητήσει «μαύρη» αμοιβή προκειμένου να αδειοδοτήσει μια δραστηριότητα, ή για να εγκρίνει την άδεια σε εύλογο διάστημα, τότε πρόκειται για σαφέστατη περίπτωση «πώλησης εξουσίας».

Τρεις αλήθειες

Σκιαγραφήσαμε την κορυφή ενός τεράστιου παγόβουνου που επιπλεί με την ελληνική σημαία καρφωμένη πάνω του, γιατί αυτή είναι η κατάσταση. Λέγονται και γράφονται πολλά για τον αμαρτωλό εναγκαλισμό δημοσιονομικού πλαισίου και επιχειρηματικότητας, αλλά την πραγματικότητα θα την πουν μόνον όσοι την έζησαν. Μετά από χρόνια στον χώρο των επιχειρήσεων (μικρομεσαίων, μεγάλων, πολυεθνικών, ελληνικών, ατομικών κ.λπ.) ας έχουμε, επιτέλους, την ευθύτητα και το θάρρος να πούμε μερικές αλήθειες:

* Η διαφθορά ως έννοια αναφέρεται αποκλειστικά στον εξουσιαστή και, εν προκειμένω, στο δημοσιονομικό σύστημα. Εξ ορισμού, είναι η κατάχρηση εξουσίας από άτομα ή ομάδες, με στόχο την απόκτηση ιδιωτικού οφέλους. Συνεπώς ας λήξει εδώ η καλλιεργημένη πλάνη για επιχειρηματικότητα που είναι ο διαφθορέας αθώων δημόσιων λειτουργών. Κάποιος πουλάει εξουσία και κάποιοι αγοράζουν την πραμάτεια του. Αν δεν υπάρχει πώληση, δεν μπορεί να υπάρξει χρηματισμός. Κι αν θέλουμε να διορθώσουμε την κατάσταση, να μη χρησιμοποιούμε δυο μέτρα και δυο σταθμά. Να κυνηγήσουμε ή την πόρνη ή τον πελάτη της. Οχι όποιον μας συμφέρει κάθε φορά!

* Η ελληνική κοινωνία έχει γαλουχηθεί με μια εντελώς στρεβλή και, εν πολλοίς, παράλογη αντίληψη για την επιχειρηματικότητα. Εξαιτίας αυτής της ιδεοληψίας, υπάρχει μια διάχυτη ποινικοποίηση του κέρδους, ένα εχθρικό κλίμα εναντίον των επιχειρήσεων και ένα συλλογικό κατηγορητήριο επί δικαίων και αδίκων. Αρκεί ένας να πιαστεί «με τη γίδα στην πλάτη» και αμέσως όλοι θα μιλούν συλλήβδην για «επιχειρήσεις-κλέφτες».

* Η ελληνική κοινωνία ζει έναν φαύλο κύκλο που δημιουργείται από τη διαφθορά της εξουσίας σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση της διαφθοράς από ένα μέρος του επιχειρηματικού κόσμου (=διαπλοκή). Ο μέσος πολίτης έμαθε ότι η διαφθορά ζει και βασιλεύει, κατάλαβε ότι υπάρχουν επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα επιδιώξουν να το εκμεταλλευτούν, μπήκε στη λογική της συλλογικής ευθύνης και οδηγήθηκε σε μια αντιπαράθεση με κάθε είδος και έννοια επιχειρηματικότητας. Η εξουσία αναλαμβάνει να διαχειριστεί αυτή την αντιπαράθεση, βρίσκει διόδους για να πουλήσει εξουσία και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται αδιάκοπα, εις βάρος της πραγματικής ανάπτυξης.

Το απαράδεκτο φορολογικό σύστημα για τις επιχειρήσεις

Καταρχήν, να θυμίσω ότι μεσαία θεωρείται κάθε επιχείρηση που έχει μέχρι 250 άτομα προσωπικό και μέχρι 50 εκατ. ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών. Εν τούτοις, οι εμπειρίες που θα μοιραστώ μαζί σας αναφέρονται και σε μεγάλες επιχειρήσεις, με πάνω από 250 εργαζόμενους. Ας δούμε, λοιπόν, μια αρκετά αντιπροσωπευτική εικόνα για το τι αντιμετωπίζει μια επιχειρηματική δραστηριότητα σε σχέση με το δημοσιονομικό πλαίσιο:

1) Το φορολογικό σύστημα για τις επιχειρήσεις είναι, επιεικώς, απαράδεκτο. Δεν υπάρχει ουδεμία σταθερότητα και συνέχεια, οι αλλαγές είναι διαρκείς, οι μεταβολές στη διάρκεια του φορολογικού έτους είναι συνηθισμένο φαινόμενο και συχνά περιλαμβάνουν διατάξεις με αναδρομική ισχύ (κατά παράβαση της νομοθεσίας). Είναι εξωφρενικά δαιδαλώδες, απίστευτα γραφειοκρατικό και με υπερβολικό κόστος. Για τους συντελεστές φορολόγησης καλύτερα να μηνμιλήσουμε και να περιοριστούμε μόνον στο γεγονός ότι κάθε νέα δραστηριότητα φορολογείται για την πρώτη χρήση της με ονομαστικό συντελεστή 58% που, μαζί με παράπλευρες επιβαρύνσεις, θα ξεπεράσει το όριο του 60%. Ειλικρινά, δεν γνωρίζω σε ποια άλλη χώρα η φορολογία φτάνει σε τέτοιο εξωφρενικό επίπεδο.

2) Η πολυθρύλητη φοροδιαφυγή είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα το οποίο, όμως, αφορά ατομικές, πολύ μικρές ή μικρές επιχειρήσεις και κάποιους ελεύθερους επαγγελματίες. Οσο κι αν ακούγεται σκληρό, το δημοσιονομικό πλαίσιο την επιτρέπει και τη διευκολύνει, γιατί οι λειτουργοί του έχουν πρόσφορο πεδίο συνδιαλλαγής με τους φοροφυγάδες. Οποια κι αν είναι η έκταση της φοροδιαφυγής, δεν υπάρχει δικαιολογία για την αναποτελεσματικότητα στη σύλληψή της.

Με τις σύγχρονες μεθόδους μηχανοργάνωσης μπορείς σήμερα να εντοπίσεις τον κάθε επαγγελματία που δηλώνει (εκ συστήματος) ετήσια έσοδα κάτω από 12.000 ευρώ (= λιγότερο από 1.000 ευρώ τον μήνα). Την ίδια ώρα και από το ίδιο σύστημα μπορείς να βρεις τις δαπάνες του για αγορές ακινήτων ή αυτοκινήτων, τις δαπάνες μέσω πιστωτικών καρτών, τα ακριβά ταξίδια του, τις κινήσεις των τραπεζικών του λογαριασμών, το οτιδήποτε. Κι επειδή όλα αυτά είναι πραγματικά έξοδα, είναι προφανές ότι τα δηλωμένα εισοδήματά του είναι ψευδή. Αν, λοιπόν, μια τέτοια επιχείρηση φοροδιαφεύγει, ο κύριος υπαίτιος είναι το δημοσιονομικό πλαίσιο που φτιάχτηκε και λειτουργεί με τρόπο που κάνει τη λαθροχειρία εύκολη (με τον μη έλεγχο) και τη συνδιαλλαγή εφικτή (με την συγκάλυψη).

Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν το πραγματικό μέγεθος της φοροδιαφυγής είναι όσο παρουσιάζεται, ή αν πίσω από αυτό κρύβεται και ένα σημαντικό μέρος δημόσιας και κρατικής σπατάλης. Οσο οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αδυνατούν (ή αρνούνται) να ελέγξουν τα έσοδά τους, νομιμοποιείται ο οποιοσδήποτε να αμφισβητεί τόσο τα παρουσιαζόμενα μεγέθη, όσο και τις αγαθές προθέσεις του ηθικού αυτουργού.

3) Η άλλη πολυθρύλητη φοροδιαφυγή αφορά στις μεγάλες επιχειρήσεις μέσω των τριγωνικών συναλλαγών. Πραγματι, ορισμένες μεγάλες εταιρείες αξιοποιούν ένα υπαρκτό και εν ισχύ σύστημα διεπιχειρησιακών συναλλαγών προκειμένου να μεταφέρουν μεγάλο μέρος των κερδών τους σε φορολογικά περιβάλλοντα που λειτουργούν με χαμηλή ή και καθόλου φορολόγηση, αφήνοντας για εδώ τα ψίχουλα. Από τη στιγμή που υπάρχει κάποια σύννομη διαδικασία, αυτό δεν λέγεται φοροδιαφυγή. 

Ο βαθύτατα υποκριτικός οργανισμός που λέγεται ΕΕ το έχει ονομάσει «φοροαποφυγή» και δεν είναι εύκολη η ποινική δίωξη. Αν αυτό το καθεστώς (που το ξέρουμε και το αποδεχτήκαμε) δεν μας αρέσει, ας το καταργήσουμε, ας αποχωρήσουμε (εάν μπορούμε) από τις διεθνείς συμφωνίες και τους οργανισμούς που το έχουν κοινά αποδεχτεί (π.χ. από την ΟΝΕ) και μετά ας τους σκίσουμε στη φορολογία (εάν, βέβαια, τους βρούμε εδώ). Αν δεν θέλουμε τέτοια ρήξη, ας βγάλουμε νέους κανόνες αδειοδότησης αυτών των επιχειρήσεων, που να ελέγχουν τις τριγωνικές τους συναλλαγές. Αν ούτε κι αυτό δεν μπορούμε, ας αποφασίσουμε να τις φορολογούμε με ένα 5% ή 10%, ώστε να αφήνουν εδώ περισσότερα κέρδη για φορολόγηση.

Εν πάση περιπτώσει, ας κάνουμε κάτι άλλο πέρα από το να μιλάμε προπαγανδιστικά περί φοροδιαφυγής. Είναι βαθύτατα υποκριτικό και παραπλάνηση της κοινής γνώμης να αναφερόμαστε σε φοροφυγάδες που έχουν αφορολόγητες δραστηριότητες, ακριβά ακίνητα και πολυτελή αυτοκίνητα και γιοτ στο όνομα εταιρειών offshore, όταν την ίδια ώρα ξέρουμε ότι μόνο στο Κρανίδι και στην Κύμη έχουν έδρα πάνω από 200 offshore.

4) Κάποιες από τις προηγούμενες τριγωνικές συναλλαγές κινούνται στα όρια της νομιμότητας ή και εκτός αυτής. Αν δεν το αποδεχόμαστε, το ΣΔΟΕ έχει δικό του εισαγγελέα, οπότε του παραδίδουμε τα ντοκουμέντα των παρανομιών και αναλαμβάνει να τυλίξει τους παραβάτες σε μια κόλλα χαρτί. Το να συζητάμε διαρκώς χωρίς να καταλήγουμε σε πράξεις είναι ύποπτο, έχει οσμή σκανδάλου και, προφανώς, αποτελεί πρόσχημα για να μετακυλήσουμε σε νόμιμες επιχειρήσεις το κόστος της φοροδιαφυγής κάποιων διαπλεκόμενων.

5) Σε όλες τις νομικές μορφές επιχειρήσεων (ΟΕ, ΕΕ, ΑΕ, ΕΠΕ, κ.λπ.) υπάρχουν διάφορες διατάξεις ευνοϊκής μεταχείρισης, απόλυτα νόμιμες και θεσμοθετημένες, μέσω των οποίων δικαιούνται κάποιες ελαφρύνσεις. Καλώς ή κακώς, αυτές οι διατάξεις προέκυψαν είτε για να διευκολύνουν μια δραστηριότητα (άρα είναι μορφή ενίσχυσης), είτε για να ευνοήσουν κάποιους κλάδους ή επιχειρήσεις (άρα είναι μορφή πολιτικής ή οικονομικής συνδιαλλαγής). Αν δεν μας αρέσουν, ας τις καταργήσουμε, αλλιώς είναι εξαπάτηση της κοινής γνώμης και συκοφάντηση των επιχειρήσεων να τις βαφτίζουμε φοροδιαφυγή.

Το κράτος-Κορλεόνε

6) Κατηγορούνται οι επιχειρήσεις, για συστηματικό χρηματισμό του δημοσίου, προκειμένου να πετύχουν οφέλη. Αυτή η αόριστη κατηγορία, κρύβει πίσω της ένα πελατειακό σύστημα που στήθηκε σκόπιμα προκειμένου να πουλάει υπηρεσίες τις οποίες όφειλε να παρέχει στην επιχειρηματική κοινότητα, ή για να αποσύρει εμπόδια τα οποία σκόπιμα έβαλε στην ανάπτυξη του επιχειρείν.

Πρόκειται για ένα τεράστιο κεφάλαιο που κρύβει μέσα του μια μαφιόζικη φιλοσοφία. Είναι ένα κράτος-Κορλεόνε που πρώτα παρεμποδίζει την ανάπτυξη μιας επιχείρησης και μετά έρχεται για να της πουλήσει προστασία απέναντι στους δικούς του κανονισμούς, που φτιάχτηκαν για να την αναγκάσουν να αγοράσει διευκολύνσεις. Για παράδειγμα, παίρνει μια επιχείρηση άδεια εγκατάστασης σε συγκεκριμένη περιοχή, κάνει επένδυση για ακίνητο και υποδομές, και μόλις ζητάει ηλεκτροδότηση πληροφορείται ότι δεν προβλέπεται τέτοια ισχύς διότι, λέει, η συγκεκριμένη περιοχή (για την οποία πήρε την άδεια) είναι ...οικιστική! Και πριν προλάβει ο επιχειρηματίας να συνέλθει από το σοκ μαθαίνει ότι με 1.500 ευρώ κάτω από το τραπέζι του υπευθύνου, θα έχει την αναγκαία ηλεκτροδότηση σε 15 μέρες! Είναι η ίδια λύση που υποχρεώθηκαν να ακολουθήσουν και οι προηγούμενες 20 επιχειρήσεις που λειτουργούν ήδη (με κανονικές άδειες) στην, κατά τα άλλα, οικιστική περιοχή!

7) Κατηγορούνται οι επιχειρήσεις για συστηματικό χρηματισμό του δημοσίου, προκειμένου να λειτουργούν εκτός των νόμιμων πλαισίων, ζημιώνοντας το κοινωνικό σύνολο με ακατάλληλα προϊόντα, το περιβάλλον με απόβλητα και τα δημόσια ταμεία με χρέη. Συμβαίνουν πράγματι τέτοια, γιατί είναι η διάδοχη κατάσταση της προηγούμενης, και κάπως αθώας, αρχής. Οταν το σύστημα εξουσίας σου κλείνει για πρώτη φορά το μάτι, θ΄ αρχίσεις από τα ανώδυνα, από κάτι «εξυπηρετήσεις» όπως το ρεύμα που προαναφέραμε, τις οποίες αγοράζεις ενώ θα έπρεπε να στις παρέχουν. Οταν, όμως, έχεις γίνει χοντρός πελάτης του συστήματος είναι αναμενόμενο να ζητήσεις περισσότερα. Το παιχνίδι της δωροδοκίας και δωροληψίας αρχίζει από τα «αθώα» αλλά, αν συνεχιστεί, καταλήγει νομοτελειακά στα «σκληρά», κι εγώ θα πρότεινα στον αναγνώστη να επιμερίσει εκείνος την ευθύνη μεταξύ του τοξικομανούς και του εμπόρου.

Η βόμβα των μεταχρονολογημένων επιταγών

8) Επικρίνονται έντονα οι επιχειρήσεις γιατί έχουν συμβάλει καθοριστικά στην δημιουργία μιας πλαστής οικονομίας μέσω των μεταχρονολογημένων επιταγών. Αυτό το πουλόβερ έχει, πράγματι, ξεχειλώσει σε υπερβολικό βαθμό αλλά ξεχνάμε (ή δεν θέλουμε) να δούμε τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξαν και παίζουν σ΄ αυτή τη φούσκα οι τράπεζες. Τα κόλπα με τα plafond και τα 8ημερα και τις τράμπες κ.λπ., είναι όλα τραπεζικά εργαλεία, όπως άλλωστε ήταν και τα Τ3 και Τ10, και τα short sales και naked short sales κι ένα σωρό ανάλογα τραπεζικά «παπατζηλίκια». Δεν γίνεται να κατηγορούνται όσοι τα αγοράζουν και να μην κατηγορούνται όσοι τα πουλάνε.

9) Υπάρχει δικαιολογημένη οργή για τις επιχειρήσεις που υπεξαιρούν (δεν καταβάλουν) τον ΦΠΑ που εισπράττουν. Απόλυτα σωστό και αποδεκτό, αν σκεφτούμε πως πρόκειται για ξένο χρήμα, άσχετο με την πραγματική αξία του πωλούμενου εμπορεύματος, που είναι φόρος του αγοραστή προς το δημόσιο. Ανάλογη (και μεγαλύτερη), όμως, οργή και κατακραυγή θα έπρεπε να υπάρχει εναντίον του δημοσίου που αρνείται να πιστώσει λογαριασμούς με επιστρεφόμενες οφειλές, που παρακρατεί τον επιστρεφόμενο ΦΠΑ των εξαγωγών, που χρεώνει τόκους για καθυστερήσεις πληρωμών φόρου από την 1η ημέρα αλλά δεν πληρώνει ανάλογο τόκο για καθυστερήσεις επιστροφών φόρου ούτε μετά από 365 μέρες.

Είναι κατακριτέα η επιχείρηση για την υπεξαίρεση του ΦΠΑ; Σαφέστατα ναι, αλλά πριν την καταδικάσουμε ας μάθουμε πόση επιστροφή ΦΠΑ περιμένει, πόσο καιρό την περιμένει, τι κενό έχει στη ρευστότητά της εξαιτίας της μη επιστροφής και πόσο θα της κοστίσει σε πρόστιμα η χρησιμοποίηση του μη αποδιδόμενου ΦΠΑ προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της. Κι επειδή κάποιοι θα σπεύσουν να πουν την ανοησία περί τραπεζικού δανείου για κεφάλαιο κίνησης, να τους ενημερώσω ότι πριν από τα capital controls οι 3 από τις 4 γνωστές τράπεζες ζητούσαν υποθήκες ακινήτων αξίας άνω των 400.000 ευρώ για να εγκρίνουν δάνειο ύψους 180.000 ευρώ. Και πείτε μου πόσο πραγματικά φταίει ο επιχειρηματίας που δεν αποδίδει τον ΦΠΑ όταν πέρασαν 58 μέρες χωρίς να έχει αποφασίσει η τράπεζα αν θα δώσει δάνειο ή όχι.

«Μαύρη λίστα» μόνο για επιχειρηματίες

10) Ο επιχειρηματίας που θα έχει την ατυχία να πτωχεύσει, είναι πρακτικά τελειωμένος δεδομένου ότι το δημοσιονομικό σύστημα του κλείνει την πόρτα σε οποιαδήποτε νέα προσπάθεια. Υπάρχει black list και πιστοποιητικό περί μη πτωχεύσεως αλλά ισχύει μόνον για τον επιχειρηματία. Αντίθετα, δεν υπάρχει black list για τους πάσης φύσεως και ιδιότητας «δημόσιους λειτουργούς» που θα αποκαλυφθεί ότι χρηματίζοντο. Θα συνεχίσουν να υπηρετούν το σύστημα σε κάποια άλλη θέση, σε κάποια άλλη υπηρεσία ή σε κάποια άλλη περιοχή. Την αύξηση λόγω τριετίας θα την πάρουν αυτόματα στις αρχές του 2016 χωρίς να χρειαστεί «πιστοποιητικό περί μη χρηματισμού».

Δεν χρειάζεται να προχωρήσουμε περισσότερο γιατί η λίστα είναι πολύ μεγάλη. Λαθρεμπόριο καυσίμων που εξακολουθεί να μην ελέγχεται, πλαστά και εικονικά τιμολόγια που εκδίδονται από τους ίδιους και τους ίδιους, τραπεζικοί λογαριασμοί που πηγαινοέρχονται αλλά δεν λένε να αποκαλυφθούν, λαμόγια του πάλαι ποτέ ένδοξου Χρηματιστηρίου που κυκλοφορούν ελεύθερα με περιουσίες εκατομμυρίων, έλεγχοι του ΣΔΟΕ που κρατάνε χρόνια, δημόσιες υπηρεσίες που χρωστάνε τα περισσότερα χρήματα σε ασφαλιστικά ταμεία και ΔΕΚΟ, ποδοσφαιρικές ομάδες που ξοδεύουν εκατομμύρια και πληρώνουν πενταροδεκάρες, ηλεκτροδότηση που κόβεται λόγω συσσωρευμένων οφειλών σε ολόκληρο κτίριο γραφείων με εξαίρεση τον όροφο στον οποίον στεγάζεται ο μεγαλύτερος οφειλέτης που τυχαίνει να είναι ΔΟΥ, άνθρωποι του υποκόσμου σε δημόσιες θέσεις, συλλέκτες του ποινικού κώδικα στο κοινοβούλιο της ασυλίας, λίστες Lagarde, λίστες Luxembourg, κ.λπ., κ.λπ.

Ποιος είναι τελικά ο υπεύθυνος;

Εχουμε ένα περιβάλλον που λειτουργεί σε συνθήκες ζούγκλας, γιατί ένα ολόκληρο δημοσιονομικό σύστημα στήθηκε και λειτουργεί με σύνθημα «ανοίξαμε και σας περιμένουμε» πουλώντας εξουσία. Συρρέουν, λοιπόν, μια θάλασσα ανώνυμοι και επώνυμοι, παρασιτικά μικρομάγαζα, οικονομικά λαμόγια και ατομικές δραστηριότητες με χαρακτηριστικά κατοχικού μαυραγορίτη, που συνθέτουν ό,τι πιο άρρωστο και παρωχημένο. Και για να κρύψουμε αυτή την ελεεινή κατάσταση ρίχνουμε όλο το ανάθεμα στην έννοια της επιχειρηματικότητας, κατηγορώντας τους πάντες, δικαίους και αδίκους. Λες και όλα είναι σχεδιασμένα και οργανωμένα στην εντέλεια!

Δεν ισχυρίζομαι ότι η μέση ελληνική επιχείρηση είναι «λευκή περιστερά» αλλά διαφωνώ απόλυτα με τη λογική της συλλογικής ευθύνης. Μοιάζει εντελώς ναζιστική πρακτική να εξάπτουμε την μάζα των πολιτών εναντίον μιας κατηγορίας επαγγελμάτων, προκειμένου να κρύψουμε πίσω από πογκρόμ και μεγαλοστομίες τη γύμνια του κρατικού μηχανισμού, την εκτεταμένη διαφθορά του, την απροθυμία των υπαλλήλων του να λειτουργήσουν όπως θα έπρεπε και την ανικανότητα των κυβερνώντων να πάρουν αυτή τη χώρα από το τριτοκοσμικό περιθώριο και να την προχωρήσουν προς τον 21ο αιώνα.

«Μαζί τα φάγαμε» είπε ο Πάγκαλος, μόνο που σ΄ αυτή τη σχέση συνενοχής το κύριο μερίδιο ευθύνης ανήκει στο δημοσιονομικό πλαίσιο. Αυτός είναι ο εξουσιαστής, δική του ευθύνη και ρόλος είναι να δημιουργήσει τις κατάλληλες και σωστές προϋποθέσεις για την επιχειρηματικότητα. Αν, αντί γι αυτό, προτίμησε να λειτουργεί σαν προστάτης που πουλάει εναλλαγή αγάπης και απειλών, να κατηγορήσουμε την πόρνη που εκδίδεται αλλά να μην αφήσουμε τον νταβατζή στο απυρόβλητο. Στο κάτω-κάτω, αυτός είναι ο σεσημασμένος κακοποιός, αυτός ζει παρασιτικά πουλώντας αέρα, και σ’ αυτόν καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των εισπράξεων.

* Ο κ. Νεοφώτιστος είναι οικονομολόγος, στέλεχος επιχειρήσεων

** Διαβάστε το πρώτο μέρος του αφιερώματος «Ενας μικρομεσαίος έρωτας»,

το δεύτερο «Ελληνική εσωστρέφεια: Με business vision το ‘στα γρήγορα’» και

το τρίτο μέρος του αφιερώματος «Ο μικρομεσαίος ζογκλέρ και τα όριά του»