Βαθιές πληγές στην οικονομία άφησε η δημοσιονομική προσαρμογή

Σε πρόσφατο άρθρο τους οι Antonio Fatás και Lawrence H. Summers (1) αναζητούν τις εμμενείς συνέπειες της δημοσιονομικής προσαρμογής στην εξέλιξη του δυνητικού ΑΕΠ, τόσο στην ευρωζώνη όσο στις ΗΠΑ. Οι δύο μελετητές αναδεικνύουν ότι το δυνητικό ΑΕΠ έχει μειωθεί ως συνέπεια της κρίσης και η τάση του ΑΕΠ είναι καθαρά χαμηλότερη σε σχέση με την τάση πριν από την κρίση.

Στην περίπτωση της ευρωζώνης, το ΔΝΤ προβλέπει ότι το ΑΕΠ θα είναι το 2019 μικρότερο κατά 15% σε σχέση με αυτό που θα ήταν αν ίσχυε η τάση με τις προβλέψεις προ κρίσεως.

Στη συγκεκριμένη εργασία οι δύο μελετητές υποστηρίζουν ότι έχουν βρει μια συσχέτιση μεταξύ της έντασης της δημοσιονομικής προσαρμογής και της μείωσης του δυνητικού ΑΕΠ. Επειδή οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές κατά τη διάρκεια της κρίσης έχουν αποδειχτεί ευρέως μεγαλύτεροι από το 1, κάτι που χειροτερεύει τον λόγο ΔΧ/ΑΕΠ (2).

Όχι μόνο. Εκτός του ότι δεν επανεμφανίζεται η προηγούμενη τάση, ούτε οι ρυθμοί μεγέθυνσης θα επιστρέψουν στις προηγούμενες τιμές. Αυτό σημαίνει ότι η διαφορά μεταξύ του πραγματοποιούμενου ΑΕΠ και της τάσης προ κρίσεως μεγαλώνει με τον χρόνο, δεδομένου ότι κάθε χρόνο η μεγέθυνση είναι μικρότερη από τη μεγέθυνση πριν την κρίση.

Οι δύο μελετητές επαναφέρουν τον όρο «υστέρηση» για να επεξηγήσουν τη διαμορφούμενη κατάσταση, έναν όρο που είχε χρησιμοποιήσει ο Lawrence H. Summers για πρώτη φορά το 1986 (3).

Στη Φυσική, υστέρηση ονομάζεται η τάση ενός μεγέθους να διατηρεί «μνήμη» των προηγούμενων καταστάσεών του. Για παράδειγμα, αν εισαχθεί ένα κομμάτι σίδηρο σε ένα μαγνητικό πεδίο, αυτό θα παραμείνει μερικώς μαγνητισμένο ακόμη και όταν θα έχει απομακρυνθεί από το πεδίο. Έτσι στην παρούσα κατάσταση παρουσιάζεται «υστέρηση» που επιδρά τόσο στο προϊόν όσο και στην ταχύτητα της μεγέθυνσης.

Συνεπώς, εάν το προϊόν του σήμερα εξαρτάται από τη ζήτηση του χθες και του προχθές, μπορεί εύκολα να ειπωθεί ότι «η ζήτηση δημιουργεί την προσφορά», ή πιο απλά όποιος καταστρέφει τη ζήτηση καταστρέφει και την προσφορά.

Επαναφέροντας τις κεϋνσιανές έννοιες της υστέρησης, της διαρκούς στασιμότητας κ.τλ., ο Summers εύχεται η οικονομική θεωρία να μεταβληθεί όπως ακριβώς είχε μεταβληθεί μετά τη Μεγάλη Κρίση (1929) και να δοθεί απάντηση στη σημερινή στασιμότητα του βιομηχανικού κόσμου.

*Ο Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, όμιλος Κοινωνικού -Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.

Σημειώσεις

1. Antonio Fatás and Lawrence H. Summers, The permanent Effects of Fiscal Consolidations, Discussion Paper No. 10902, October 2015, Submitted 14 October 2015, Centre for Economic Policy Research.

2. De Long, J. Bradford, and Lawrence H. Summers, 2012, Fiscal Policy in a Depressed Economy [with Comments and Discussion], Brookings Papers on Economic Activity, 233-297.

3. Olivier J. Blanchard, Lawrence H. Summers, "Hysteresis and the European Unemployment Problem" in NBER Macroeconomics Annual 1986, Volume 1, (ed) Stanley Fischer.