Το πολιτικό θέατρο των 1,2 δισ. ευρώ

Συμπεριλαμβανομένου και του δημοψηφίσματος, η χώρα βαδίζει προς την όγδοη εκλογική αναμέτρηση από τον Μάϊο του 2009, όταν έγιναν οι ευρωεκλογές που προετοίμασαν την αποχώρηση του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή από την εξουσία. Οκτώ εκλογικές αναμετρήσεις σε έξι χρόνια σίγουρα είναι ένα πανευρωπαϊκό, αν όχι και παγκόσμιο, ρεκόρ για μία χώρα που τελεί υπό καθεστώς κοινοβουλευτικής δημοκρατίας –και η οποία, ενώ την ίδια περίοδο γνωρίζει οξύτατη οικονομική και διαρθρωτική κρίση, είχε επικεφαλής της επτά διαφορετικούς πρωθυπουργούς και έξι υπουργούς Οικονομικών.

Επίσης, την ίδια περίοδο αλλά με έμφαση από τον Μάϊο του 2012 και μετά, οι πρωθυπουργοί και υπουργοί Οικονομικών της χώρας πέρασαν 26 μήνες, ή 780 ημέρες, ή περίπου 8.000 ώρες, διαπραγματευόμενοι δανεικά και συμφωνίες για μνημόνια που ποτέ δεν έγιναν πράξη όπως θα έπρεπε. Αμέτρητοι είναι και οι μήνες που δαπανήθηκαν από υπουργούς των ελληνικών κυβερνήσεων για ατέρμονες συζητήσεις με τις τρόϊκες και με κατάληξη ...το μηδέν εις το πηλίκον.

Βέβαια, τα ρεκόρ συζητήσεων, ταξιδιών, κόστους και χασίματος χρόνου καταρρίφθηκαν το τελευταίο επτάμηνο, με τελικό αποτέλεσμα η Ελλάδα να υπογράφει μία τρίτη μνημονιακή σύμβαση αξίας 80 δισεκατ. ευρώ, η οποία είναι σχεδόν πανομοιότυπη με τις δύο προηγούμενες. Με άλλα λόγια, από το 2010 έως σήμερα, πέρα από οριζόντιες περικοπές εκεί όπου εύκολα πραγματοποιούνται και με νέο υπέρογκο δανεισμό, στην χώρα δεν έγινε καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση. Δαπανήθηκαν όμως περί τα 1.100 εκατ. ευρώ σε εκλογές, ταξίδια, δημοψηφίσματα, πήγαινε-έλα της τρόϊκας και άλλα σχετικά, με την οικονομία να βρίσκεται σε ύφεση και τις ελληνικές τράπεζες να μην γνωρίζουν τί θα ξημερώσει αύριο.

Έτσι, παρά την κρίση, στην χώρα δεν έγινε καμία απολύτως προσπάθεια να διορθωθούν τα κακώς κείμενα και να υπάρξει επιτέλους μία έστω και στοιχειώδης προσαρμογή στον κόσμο του σήμερα. Μετά 34 έτη παρουσίας στην σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ουσία η Ελλάδα παραμένει το μέλος-παράσιτο αυτής της Ενώσεως και δεν διαφαίνεται κάποια άμεση αλλαγή στο καθεστώς αυτό.

Αντιθέτως, την πενταετία της κρίσης, στην χώρα γνώρισε ημέρες δόξας η αποκαλούμενη πολιτική-θέαμα, με αποτέλεσμα να βρεθούν σε σημαντικές θέσεις του πολιτικού προσκηνίου πραγματικά απορρίμματα της πολιτικής, αρκετά από τα οποία είναι και «εκπρόσωποι του λαού» στην Βουλή. Στο πλαίσιο αυτής της πραγματικότητας, όπου η γελοιότητα και ο κουτσαβακισμός αποτελούν κανόνες συμπεριφοράς, το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνονται απαξιώνεται –και από το σημείο αυτό και μετά η δημοκρατία εισέρχεται σε φάση εξευτελισμού.

Στο μέτρο λοιπόν που ένα πελατειακό και κομματοκρατικό μόρφωμα, όπως το ελληνικό, λειτουργεί ως παλκοσένικο, δύο είναι τα βασικά γνωρίσματά του: Πρώτον, η ικανοποίηση των επιμέρους αναγκών των πελατών του και, δεύτερον, η τροφοδοσία των τελευταίων με το ευτελέστερο δυνατό πολιτικό θέαμα.

Ο καθηγητής κ. Χαρ. Τσούκας στο πολύ σημαντικό βιβλίο του Η Τραγωδία Των Κοινών (εκδ. Ίκαρος) αναφέρει πολύ εύστοχα:

«Σε ένα τέτοιο πολιτικό πλαίσιο, οι θεσμοί αποσπώνται από την κύρια αποστολή τους, που είναι η παραγωγή συλλογικών αγαθών στην υπηρεσία του δημόσιου συμφέροντος, και αναπτύσσονται άτυποι κανόνες λειτουργίας οι οποίοι σχετίζονται (σε ποικίλους βαθμούς) με τη εξυπηρέτηση των πολιτικών αφεντικών. Εντός των διαστρεβλωμένων θεσμών, άτομα και ομάδες έχουν κίνητρα να φροντίζουν, με κάθε τρόπο, το στενό τους συμφέρον. Οι πολιτικοί έχουν κίνητρα να μην παίρνουν αποφάσεις με βραχυπρόθεσμο πολιτικό κόστος και οι πολίτες-πελάτες έχουν κίνητρα να πιέζουν τους πολιτικούς (ή τους εντολοδόχους τους στον κρατικό μηχανισμό) προκειμένου να αποσπάσουν ατομικά ή συντεχνιακά οφέλη (ρουσφέτια, διευκολύνσεις και προσόδους), επιτείνοντας έτσι τον κατακερματισμό. Στο μέτρο που οι θεσμοί υποτάσσονται στη κομματοκρατική-πελατειακή λογική, ατροφούν και, αργά ή γρήγορα, διαφθείρονται. Η ποιότητα των παραγόμενων συλλογικών αγαθών μειώνεται και το κόστος παροχής τους αυξάνεται, η διοίκηση των θεσμών εκπίπτει σε βαριεστημένη διαχείριση, ενώ ως επικεφαλής των θεσμών αναδεικνύονται όχι διοικητικά και επαγγελματικά επαρκείς ηγέτες, έτοιμοι να πάρουν δύσκολες αποφάσεις, αλλά πειθήνιοι εντολοδόχοι των πολιτικών προϊσταμένων ή μεντόρων τους, χάρη στους οποίους αναρριχήθηκαν σε θέσεις ευθύνης.

»Ιδού λοιπόν όλα τα στοιχεία της πορείας που οδήγησε στο εθνικό ναυάγιο: α) πολιτική διαφθορά (πελατειακή-κομματοκρατική πολιτική λογική), β) στρέβλωση, απίσχναση και απαξίωση των θεσμών, γ) ηγετική ανεπάρκεια. Σε τέτοιες συνθήκες, το πραγματικά ενδιαφέρον ερώτημα δεν είναι γιατί χρεοκοπήσαμε;, αλλά γιατί αργήσαμε τόσο πολύ να χρεοκοπήσουμε;».

Και, βέβαια, όσο το θέαμα θα επικρατεί της πολιτικής, η κατάσταση θα διαιωνίζεται –με την ξεδιάντροπη ιδιοτέλεια, την ανομία, τον λαϊκισμό και τις φαντασιώσεις ενός μυθικού παρελθόντος να μεταθέτουν τα πραγματικά προβλήματα στο μέλλον. Αυτό που για τους θεατές της ευτέλειας δεν υπάρχει.