Legrain: Aγκελα δείξε τόλμη, τερμάτισε τον «πόλεμο» με Ελλάδα

O ελληνικός λαός μίλησε λέγοντας ένα ξεκάθαρο όχι στους όρους των πιστωτών. Εκβιαζόμενοι από την απειλή εξόδου από την ευρωζώνη και με μια οικονομία υπό πολιορκία, οι Έλληνες απέρριψαν την προοπτική η χώρα τους να καταστεί μια ταπεινωμένη αποικία που υφίσταται αφαίμαξη από τους πιστωτές. Τι γίνεται τώρα όμως;

Οι περισσότεροι πολιτικοί που στέκονται από την πλευρά των πιστωτών θέλουν να επιμείνουν στη λογική της αντιπαράθεσης. Ωστόσο ακόμα και με λογιστικούς όρους η στρατηγική τους έχει ρωγμές. Αντίθετα με τις εκτιμήσεις τους η Ελλάδα δεν παραδόθηκε και ένα Grexit θα τους κοστίσει περισσότερο από μια συμφωνία.

Άλλωστε το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό. Θέλει η Ευρώπη να αποτελεί μια αυτοκρατορία που καταπατά τη δημοκρατία και συντρίβει την αντίθετη άποψη; Είναι ο φόβος ικανός να την κρατήσει ενωμένη ή η αποσύνθεση θα εξελιχθεί σε ντόμινο;

Οι πιστωτές υποστηρίζουν ότι είναι θέμα αρχών: Ολοι πρέπει να υπακούνε στους κανόνες της ευρωζώνης και ως εκ τούτου οι κυβερνήσεις πρέπει να πληρώνουν τα χρέη τους.

Όμως η Συνθήκη του Μάαστριχτ που δημιούργησε την ευρωζώνη δεν αναφέρει πουθενά ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να πληρώνουν ολόκληρα τα χρέη τους. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε; Μερικές φορές αυτό δεν είναι δυνατόν.

Αντί ωστόσο να δημιουργήσουν ένα μηχανισμό για την αναδιάρθρωση δανείων των κρατών, οι συντάκτες της Συνθήκης άφησαν επίτηδες ένα... κενό με την ελπίδα ότι δεν θα υπάρξει μια τέτοια κατάσταση. Φρόντισαν να βάλουν όρο όμως ότι οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να επιβαρύνουν τους εταίρους τους.

Όταν η Ελλάδα κατέστη αφερέγγυα το 2010 τα δάνειά της έπρεπε να είχαν αναδιαρθρωθεί, όπως ανεξάρτητοι αναλυτές αλλά και το ΔΝΤ πρότειναν. Αντίθετα οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης επέλεξαν μια καταστροφική πολιτική. Αποφάσισαν να δανείσουν χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων στην Ελλάδα.

Όπως το έθεσε ο πρώην επικεφαλής της Bundesbank: «Επρεπε να προστατευθούν από διαγραφές δανείων οι γερμανικές αλλά κυρίως οι γαλλικές τράπεζες. Τώρα έχουμε αυτό το χάος».

Οι κριτικοί υποστηρίζουν ότι αυτό αποτελεί... Αρχαία Ιστορία. Αλλά δεν είναι έτσι. Αυτή η τραγική απόφαση και τα λάθη που ακολούθησαν άλλαξαν την πολιτική και την οικονομία της ευρωζώνης.

Η αρχική εθελοντική ένωση κρατών κατέστη μια ιεραρχική σύνδεση στην οποία οι θεσμοί επιβάλλουν τη θέληση των πιστωτών στους χρεωμένους.

Για να υπάρξει μια «φιλική» λύση στην ελληνική κρίση η ευρωζώνη πρέπει να ξεφύγει από την καταστροφική λογική της.

Ο Ε. Μακρόν είναι ένας από τους λίγους πολιτικούς πρώτης γραμμής που το διακηρύσσει δημόσια. «Ας μην επαναφέρουμε τη Συνθήκη των Βερσαλιών» δήλωσε ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ, αναφερόμενος στους επαχθείς όρους που επέβαλαν οι νικήτριες δυνάμεις στη Γερμανία κατά το Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η κρίση χρειάζεται όραμα, όπως επίσης και ηγεσία κάτι που λείπει αυτή την περίοδο. Απαιτεί επίσης πολιτικό κεφάλαιο, το οποίο διαθέτει αρκετό η Αγκ. Μέρκελ.

Το σημείο αφετηρίας πρέπει να είναι οι ψηφοφόροι. Η Α. Μέρκελ και οι άλλοι ηγέτες οφείλουν να εξηγήσουν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αποπληρώσει πλήρως τα χρέη της. Άρα το θέμα δεν είναι αν θα διαγραφούν τα χρέη της χώρας αλλά το πώς.

Θα μπορούσαν να αναδιαρθρωθούν έτσι ώστε οι πιστωτές να λάβουν πίσω ορισμένα από τα κεφάλαιά τους. Εναλλακτικά η Ελλάδα θα μπορούσε να πτωχεύσει και οι πιστωτές να μην λάβουν τίποτα. Αν αυτό οδηγήσει την Ελλάδα εκτός ευρώ τότε αυτή θα πτωχεύσει και στο «σύστημα» πληρωμών Target 2 της ΕΚΤ: Ενας συνολικός λογαριασμός 350 δισ. ευρώ.

Το δεύτερο σημείο είναι να υπογραμμιστούν τα ευρύτερα κόστη για την Ευρώπη αν υπάρξει Grexit. Eκείνοι που πιστεύουν ότι μια έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ενισχύσει την ευρωζώνη έχουν αυταπάτες. Δεν υπάρχει καμία πολιτική βούληση για ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου. Και ακόμα και αν οι ηγέτες δεσμευτούν για κάτι τέτοιο οι λαοί της Ευρώπης δεν είναι έτοιμοι.

Αντίθετα ένα Grexit θα είχε ανυπολόγιστο κόστος. Η δύναμη της ΕΕ είναι η αίσθηση της μονιμότητας και του μη αναστρέψιμου. Η εγκατάλειψη της Ευρώπης από τη μικρή έστω Ελλάδα θα προκαλούσε ένα περαιτέρω «ξήλωμα».

Αν και τα άμεσα χρηματοοικονομικά προβλήματα θα περιορίζονταν από την ΕΚΤ το γεγονός ότι η νομισματική ένωση δεν θα ήταν μη αναστρέψιμη θα την καθιστούσε μόνιμα πιο εύθραυστη. Αυτό θα είχε έναν οικονομικό αντίκτυπο: Ένα αυξημένο risk premium για την επένδυση στις ευάλωτες οικονομίες της ευρωπεριφέρειας, το αντίθετο δηλαδή από την οικονομική σύγκλιση που θέλει να προκαλέσει η νομισματική ένωση.

Ίσως πιο σημαντική θα είναι η πολιτική μετάσταση. Μια βίαιη έξοδος της Ελλάδας θα παγίωνε την απογοήτευση που νιώθουν για την Ευρώπη πολλοί αριστεροί και θα ενίσχυε παράλληλα τους αντιευρωπαϊστές. Ακόμη θα ενίσχυε την αντίληψη ότι μια έξοδος είναι πιθανή. Αν μάλιστα η Ελλάδα τα κατάφερνε καλύτερα εκτός της ευρωζώνης θα μπορούσε να προκαλέσει ντόμινο.

Υπάρχουν ακόμη τα γεωπολιτικά θέματα. Η χώρα βρίσκεται στα ασταθή Βαλκάνια και κοντά στην επιθετική Ρωσία, ενώ παράλληλα αποτελεί πύλη εισόδου για μετανάστες και δυνητικούς τρομοκράτες του ΙΚ, όπως επιμένουν να θυμίζουν οι Αμερικανοί στη Μέρκελ.

Ένα τρίτο σημείο είναι ότι η Ευρώπη πρέπει να προχωρήσει μπροστά με τη συγκατάθεση όλων των μελών της. Όταν ο Τσίπρας αναφέρει ότι η ευρωζώνη πρέπει να σεβαστεί την ελληνική δημοκρατία οι εταίροι τονίζουν πως και η Αθήνα πρέπει να σεβαστεί τις δικές τους δημοκρατίες.

Το ότι μια ανακούφιση χρέους θα προκαλέσει απώλειες στους Ευρωπαίους φορολογουμένους είναι πράγματι άδικο. Όμως τα δημοκρατικά τους δικαιώματα παραβιάστηκαν από τους ηγέτες τους το 2010.

Μια λύση θα ήταν η επέκταση των ωριμάνσεων των δανείων και η μείωση των επιτοκίων τους. Ωστόσο αυτό θα άφηνε ανέπαφα τα δάνεια του ΔΝΤ αλλά και τα ομόλογα που κατέχει η ΕΚΤ στο πλαίσιο του προγράμματος SMP, τα οποία έχουν υψηλότερο επιτόκιο. Αρα κάποια μορφή swap χρέους, όπως προτείνει η Αθήνα, είναι αναγκαίο.

Το τελικό θέμα είναι οι όροι που θα απαιτήσουν οι πιστωτές για μια ανακούφιση χρέους. Η επίσημη γραμμή είναι πως δεν θα υπάρξει ανακούφιση χρέους αν η Αθήνα δεν προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, τουλάχιστον όπως τις ορίζουν οι πιστωτές: Κυρίως περικοπές δαπανών και αύξηση φόρων.

Η προτεραιότητα των δανειστών είναι να πάρουν τα κεφάλαιά τους πίσω παρά να ενισχύσουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Αθήνας. Όμως αυτό είναι επιζήμιο για τη χώρα. Αν η Ελλάδα χρειάζεται εξωτερική βοήθεια τότε είναι καλύτερα να απευθυνθεί σε πιο αμερόληπτους ειδικούς όπως τον ΟΟΣΑ ή την Παγκόσμια Τράπεζα.

Οι πιστωτές πρέπει να προτείνουν μια ανακούφιση χρέους τέτοια ώστε η Ελλάδα να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές, να μην παράσχουν νέα κεφάλαια και να μην απαιτήσουν νέους όρους.

Οι Έλληνες θα μπορέσουν να ξαναπάρουν τη μοίρα στα χέρια τους και να κρίνουν τον ΣΥΡΙΖΑ για τις επιλογές του στις επόμενες εκλογές.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αφιερώσουν έτσι περισσότερο χρόνο σε άλλα πιεστικά θέματα όπως την οικονομική ύφεση, την Ουκρανία, τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή αλλά και τη μετανάστευση.

Ο Α. Τσίπρας προσέφερε κλάδο ελαίας με την αποπομπή του Γ. Βαρουφάκη, τον οποίο οι πιστωτές απεχθάνονταν.

Τώρα πλέον εναπόκειται στους πιστωτές.

Γίνε τολμηρή Frau Mέρκελ. Θέσε ένα τέρμα στον πόλεμο χαρακωμάτων και άρχισε να χτίζεις την ειρήνη.