Τι βάζει φρένο στην επιχειρηματικότητα των νέων στην Ελλάδα

«Ένα αποτελεσματικό φάρμακο για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων είναι η είσοδός τους στον κόσμο των επιχειρήσεων και η καλλιέργεια πνεύματος καινοτόμου επιχειρηματικής δράσεως. Πρέπει, όμως, να ξεπεραστούν αρκετά εμπόδια ώστε ο στόχος αυτός να πάρει σάρκα και οστά». Αυτό μας τόνισε πρόσφατα στην Αθήνα ο Αυστριακός καθηγητής Φρήντριχ Σνάιντερ, κορυφαίος ειδικός σε θέματα παραοικονομίας και φοροδιαφυγής, αλλά και άνθρωπος που έχει ασχοληθεί με την επιχειρηματικότητα των νέων.

Την ίδια περίπου άποψη έχει και ο γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), καθηγητής Νίκος Βέττας, ο οποίος τονίζει ωστόσο ότι, για να αναπτυχθεί η επιχειρηματικότητα, απαιτείται και το ανάλογο θετικό περιβάλλον.

Από την άποψη αυτή, όμως, η όλη κατάσταση στη χώρα μας είναι μάλλον προβληματική και θα λέγαμε ψυχολογικά αρνητική.

Από συγκεκριμένες έρευνες προκύπτει ότι, πριν απ' όλα, ο φόβος ενδεχόμενης επιχειρηματικής αποτυχίας επιδρά όλο και πιο αρνητικά στους επίδοξους Έλληνες επιχειρηματίες. Η μακροχρόνια πλέον κρίση και η σημερινή αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη ρευστότητας και με γελοίους κοινωνικούς στιγματισμούς, μόνον έντονους προβληματισμούς προκαλούν σε νέους κυρίως επιχειρηματίες.

Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, οι επτά στους δέκα Έλληνες το 2013 δηλώνουν ότι ο φόβος της αποτυχίας θα αποτελούσε αποτρεπτικό παράγοντα για να ξεκινήσουν μία επιχειρηματική δραστηριότητα. Είναι αξιοσημείωτο πως η Ελλάδα αναδεικνύεται σε παγκόσμιο πρωταθλητή στον συγκεκριμένο δείκτη σχεδόν καθ' όλη την προηγούμενη δεκαετία – δηλαδή την περίοδο της ελληνικής συμμετοχής στο Global Entrepreneurship Monitor (GEM).

Ο υψηλός φόβος επιχειρηματικής αποτυχίας μπορεί να θεωρηθεί το αντίστροφο της υψηλής εκτίμησης που αποδίδει η ελληνική κοινωνία στην επιχειρηματική επιτυχία και, συνδυαστικά, αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ερμηνείες κοινωνιολογικής ή ακόμα και ψυχολογικής φύσεως για τις ακραίες αντιδράσεις των Ελλήνων στην επιχειρηματική τους κουλτούρα. Μία ενδεχόμενη επιχειρηματική αποτυχία πιθανότατα να αντανακλά με αρνητικό τρόπο και να στιγματίζει την προσωπικότητα του ατόμου.

Ένα άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι η περιορισμένη αντίληψη που έχουν οι νέοι –και όχι μόνον– επιχειρηματίες για την εξωστρέφεια. Κατά το ΙΟΒΕ, παρά το γεγονός ότι οι νέες επιχειρήσεις με εξωστρεφή χαρακτήρα τείνουν κατά τη διαδικασία διεθνοποίησής τους να αναπτύσσουν εξειδικευμένο ανθρώπινο κεφάλαιο και καινοτόμες δεξιότητες, οι Έλληνες σχεδιάζουν και υλοποιούν τα επιχειρηματικά τους σχέδια με βάση τις ανάγκες της εγχώριας αγοράς, ενώ πολλά εγχειρήματα στοχεύουν σε ήδη κορεσμένες δραστηριότητες.

Ωστόσο, στο επίπεδο αυτό θα πρέπει τόσο οι εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων όσο και το ΙΟΒΕ να ρίξουν μεγάλο βάρος, διότι οι προοπτικές εξωστρέφειας των νέων εγχειρημάτων συνιστούν ένα υψηλής σπουδαιότητας ποιοτικό κριτήριο της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων. Σε ένα παγκοσμιοποιημένο πλέον επιχειρηματικό περιβάλλον, ο εξαγωγικός προσανατολισμός των επιχειρήσεων μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να αυξήσει τις πιθανότητες για την επιβίωσή τους, την ανάπτυξή τους, τη δημιουργία και τη διατήρηση ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στην εγχώρια αγορά, την απορρόφηση και τη διάχυση γνώσης.

Σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση και όπου ο διεθνής ανταγωνισμός γίνεται ολοένα και πιο έντονος, οι νέες επιχειρήσεις χρειάζεται να ακολουθήσουν στρατηγικές διεθνοποίησης και εξωστρέφειας προκειμένου να ανταποκριθούν επιτυχώς, να είναι βιώσιμες και να αξιοποιήσουν ευκαιρίες για διείσδυση σε αγορές εκτός συνόρων.

Ειδικά τα τελευταία έτη, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη, η ευρεία διάχυση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών και η ψηφιακή ανάπτυξη επιτρέπουν την ανάδειξη και παρουσία νέων επιχειρήσεων με εξωστρεφή χαρακτήρα. Με άλλα λόγια, η εξάπλωση του Διαδικτύου φαίνεται ότι δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες για τη διείσδυση και εδραίωση νέων επιχειρήσεων σε αγορές εκτός συνόρων, καθώς παρέχει μοναδικά, αποδοτικά και εναλλακτικά κανάλια για την προσέγγιση πελατών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Από την άποψη αυτή, ο Αρίστος Δοξιάδης, υπεύθυνος του Openfund, κρίνει ότι τα τελευταία πέντε χρόνια στη χώρα μας το οικοσύστημα επιχειρήσεων τεχνολογίας έχει ζωντανέψει πολύ, με αποτέλεσμα να υπάρχουν εκατοντάδες ομάδες με καλές ιδέες που προσπαθούν να ξεκινήσουν. «Για τους νέους που έχουν καλές σπουδές, η επιλογή του startup έχει ανέβει πολύ στις προτιμήσεις, καθώς οι ευκαιρίες για σταθερή απασχόληση μέσα στην Ελλάδα έχουν μειωθεί. Το επόμενο σκαλοπάτι στην εξέλιξη του οικοσυστήματος είναι η μεγέθυνση των εταιρειών. Αυτό απαιτεί και χρόνο, και πιο φιλικό περιβάλλον, που δεν το βλέπω να υπάρχει ακόμα», τονίζει.

Θίγει δε σαφώς ένα πρόβλημα που περιμένει λύση – όπως, βέβαια, και πολλά άλλα.