Bloomberg View: Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει... failed state

Η Ελλάδα, όπως γνωρίζουν όλοι, ξεμένει από χρήμα. Αυτό σημαίνει ότι ίσως να μην μπορέσει να αποπληρώσει τα χρέη της, συμπεριλαμβανομένων αυτών που χρωστά στο ΔΝΤ, γεγονός που θα αποτελούσε αιτία σοβαρής ανησυχίας στην Ευρώπη. Όμως υπάρχει ένας επικίνδυνος μύθος που αρχίζει να κερδίζει έδαφος, ότι η χώρα θα μπορούσε να χρεοκοπήσει, αλλά να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης.

Τη Δευτέρα, οι Financial Times ανέφεραν πως η Ελλάδα είναι έτοιμη να κηρύξει χρεοστάσιο στα 2,5 δισ. ευρώ που χρωστά στο ΔΝΤ τον Μάιο και τον Ιούνιο, αν δεν λάβει επιπλέον χρήματα διάσωσης. Η εφημερίδα επικαλέστηκε «ανθρώπους που έχουν ενημερωθεί για το σκεπτικό της ριζοσπαστικής αριστερής κυβέρνησης». Η Γερμανία καταρτίζει σχέδια έκτακτης ανάγκης που θα επέτρεπαν στην Ελλάδα να παραμείνει στην ευρωζώνη ακόμα και αν χρεοκοπήσει, σύμφωνα με την Die Zeit, η οποία δεν επικαλείται πηγές.

Τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν χθες έδειξαν πως το πλεόνασμα του ελληνικού προϋπολογισμού ήταν μόλις 0,4% του ΑΕΠ πέρυσι, σημαντικά χαμηλότερο από το 1,5% που είχε υποσχεθεί η χώρα στο πλαίσιο των όρων της διάσωσης. Η ελληνική κυβέρνηση έχει δηλώσει πως χρειάζεται κεφάλαια μέχρι τις 24 Απριλίου, όταν προγραμματίζεται η συνεδρίαση του Eurogroup. Όμως η Friederike von Tiesenhausen, εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, δήλωσε σε δημοσιογράφους πως «κανένας στο Eurogroup δεν περιμένει πως αυτό μπορεί να ολοκληρωθεί μέχρι τις 24 Απριλίου». Έτσι, δεν αποτελεί έκπληξη που ο Σλοβάκος υπουργός Οικονομικών, Peter Kazimir, δήλωσε πως η Ελλάδα «πλησιάζει την άβυσσο. Τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί».

Οι τιμές των ελληνικών ομολόγων υποδηλώνουν πως υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες οι επενδυτές να αποπληρωθούν πλήρως. Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από τότε που οι επενδυτές δάνεισαν στη χώρα 3 δισ. ευρώ, αγοράζοντας ομόλογα με επιτόκιο 4,75%, λήξεως το 2019, σε μια δημοπρασία που στο πρωτοσέλιδό τους οι Financial Times έλεγαν ότι προαναγγέλλει την έξοδο της χώρας από την ομολογιακή εξορία. Το trade αυτό, σε επίπεδο τιμών, έχει εξελιχθεί ως εξής:

Όποιος χθες είχε αγοράσει αυτό το ομόλογο με τιμή έκδοσης 99,133 σεντς στο ευρώ, έχει χάσει το ένα τρίτο του κεφαλαίου του. Οι επενδυτές χρεώνουν τώρα τη χώρα ένα τιμωρητικό 23% για τα 2ετή ομόλογα, ποσοστό διπλάσιο από την απόδοση του 10ετούς ομολόγου. Πρόκειται για μια αντιστροφή που υποδηλώνει πως οι διαχειριστές χρήματος ανησυχούν βραχυπρόθεσμα για το αν θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους.

Αν η Ελλάδα πράγματι εξετάζει το ενδεχόμενο αθέτησης των πληρωμών της προς το ΔΝΤ, η κατάστασή της είναι πιο σοβαρή απ' όσο εκτιμούν οι περισσότεροι παρατηρητές.

Η αθέτηση πληρωμών στο Ταμείο πολύ απλά δεν πραγματοποιείται από χώρες που θέλουν να παραμείνουν αξιοσέβαστες. Το 2002 ο οικονομολόγος Kenneth Rogoff έγραφε ότι «τα δάνεια του ΔΝΤ έχουν το επίμονο συνήθειο να αποπληρώνονται πλήρως. Αν και ορισμένες χώρες έχουν καθυστερήσει, σχεδόν όλες στο τέλος ξεπλήρωσαν το ΔΝΤ. Το πραγματικό ιστορικό ποσοστό χρεοκοπιών είναι ουσιαστικά μηδέν».

Μόνο τρεις χώρες καθυστερούν αυτήν τη στιγμή τις πληρωμές του ΔΝΤ, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ταμείου: οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Σουδάν ξεπερνούν το 1,4 δισ. δολ., της Σομαλίας ανέρχονται σε 322 εκατ. δολάρια και της Ζιμπάμπουε στα 110 εκατ. δολάρια. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς πως η Ελλάδα θα μπορούσε να μπει σε αυτήν την ομάδα των τριών αφρικανικών χωρών κηρύσσοντας χρεοστάσιο έναντι του ΔΝΤ χωρίς παράλληλα να εξοβελιστεί από την ευρωζώνη.

Μπορεί να μην είναι ένα αδρανές κράτος (failed state) με τον τρόπο που είναι η Ζιμπάμπουε, όμως η χρεοκοπία της θα τόνιζε την αντίληψη ότι είναι ένα καταρρέον κράτος. Αυτό θα κατέστρεφε την όποια εμπιστοσύνη έχει απομείνει προς την ελληνική κυβέρνηση, με τη Γερμανία πιθανότατα να χάνει την υπομονή της. Αν και δεν υπάρχει κάποιος νομικός μηχανισμός για την ανάκληση της συμμετοχής μιας χώρας στο ευρώ, γρήγορα θα γινόταν εμφανές σε όλους πως είναι ασύμβατο το να βρίσκεσαι στη νομισματική ένωση και να είσαι ουσιαστικά χρεοκοπημένος.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είπε χθες πως η νυν ελληνική κυβέρνηση έχει καταστρέψει την όποια πρόοδο είχε επιτύχει η προηγούμενη κυβέρνηση σε ό,τι αφορά την επίλυση των οικονομικών της προβλημάτων, και πως δεν υπάρχει πιθανότητα συμφωνίας αυτόν τον μήνα. Έτσι, αν η 24η Απριλίου είναι πράγματι η καταληκτική ημερομηνία, και οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας δεν βλέπουν ενδεχόμενο να υπάρξει συμφωνία μέχρι τότε, το φινάλε του ελληνικού δράματος απέχει λίγο περισσότερο από μία εβδομάδα - και οι προοπτικές να έχει ευτυχισμένο τέλος είναι ελάχιστες.