Pisani-Ferry: Η τριπλή απειλή του Grexit

Τα κράτη μέλη της ευρωζώνης δεν πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις πως μπορεί να υπάρξει ένα ανώδυνο Grexit, υποστηρίζει ο Jean Pisani-Ferry, σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης και πρώην επικεφαλής του Bruegel.

Όπως αναφέρει, σε κάθε διαπραγμάτευση η συμπεριφορά των πρωταγωνιστών καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το κόστος που θα έχει για τον καθένα η αποτυχία να καταλήξουν σε μια συμφωνία.

Στην περίπτωση της ελληνικής κυβέρνησης και των εταίρων της στην ευρωζώνη το ζήτημα είναι το κόστος ενός Grexit, ενδεχόμενο που συζητήθηκε πολύ από τα μέσα κατά τη διάρκεια της πρόσφατης διαπραγμάτευσης.

Για την Ελλάδα η έξοδος από το ευρώ θα ήταν πολύ επώδυνη και αυτός είναι ο λόγος που η πλειονότητα των πολιτών δεν την υποστηρίζει. Όσον αφορά το κόστος για την ευρωζώνη, ο κ. Pisany-Ferry υποστηρίζει πως υπάρχουν δύο αντικρουόμενες θεωρίες.

Η πρώτη, η θεωρία του ντόμινο, υποστηρίζει πως αν η Ελλάδα αποχωρήσει από το ενιαίο νόμισμα, οι αγορές θα ψάξουν αμέσως να εντοπίσουν ποια θα είναι η επόμενη χώρα που θα ακολουθήσει και μπορεί να επέλθει η διάλυση της ευρωζώνης.

Σύμφωνα με τη δεύτερη θεωρία, η ευρωζώνη θα γινόταν πιο ισχυρή μετά από ένα Grexit. H νομισματική ένωση θα απαλλασσόταν από ένα μόνιμο πρόβλημα και η απόφαση για έξοδο της Ελλάδας θα ενίσχυε την αξιοπιστία των κανονισμών της. Καμία χώρα δεν θα τολμούσε να εκβιάσει τους εταίρους της.

Όπως επισημαίνει ο Γάλλος οικονομολόγος, το 2012 η θεωρία του ντόμινο φαινόταν αρκετά ρεαλιστική για να αποτρέψει τις πιστώτριες χώρες να προχωρήσουν σε Grexit. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, έχοντας εξετάσει το σενάριο και τις επιπτώσεις του το καλοκαίρι, επισκέφτηκε την Ελλάδα και εξέφρασε την ελπίδα η χώρα να παραμείνει στο ευρώ.

Σήμερα η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική, προειδοποιεί ο κ. Pisany. Η αναταραχή στις αγορές έχει υποχωρήσει, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δεν βρίσκονται σε προγράμματα διάσωσης, το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ευρωζώνης έχει ενισχυθεί από την απόφαση να δημιουργηθεί μια τραπεζική ένωση και έχουν συγκροτηθεί εργαλεία για τη διαχείριση κρίσεων. Η πρόκληση ενός ντόμινο εξαιτίας ενός Grexit είναι λιγότερο πιθανή.

Aλλά αυτό δεν σημαίνει πως η αποχώρηση της Ελλάδας δεν θα έχει συνέπειες. Σύμφωνα με τον ίδιο υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους το Grexit μπορεί να αποδυναμώσει τη νομισματική ένωση:

Πρώτον, μια έξοδος της Ελλάδας θα ανέτρεπε την καθιερωμένη πεποίθηση πως η συμμετοχή στο ευρώ είναι μη αναστρέψιμη.

Η Ιστορία δείχνει πράγματι πως καμία δέσμευση δεν είναι μη αναστρέψιμη. Σύμφωνα με τον Jens Norvig της Nomura, από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα έχουν διασπαστεί 67 νομισματικές ενώσεις. Οποιαδήποτε έξοδος από την ευρωζώνη θα αύξανε τις εκτιμώμενες πιθανότητες να ακολουθήσουν και άλλες χώρες.

Δεύτερον, μια έξοδος θα δικαίωνε όσους θεωρούν το ευρώ απλά μια συμφωνία για σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και όχι πραγματικό νόμισμα. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών στο δολάριο βασίζεται στο γεγονός πως δεν υπάρχει καμία διαφορά σε ένα δολάριο που είναι κατατεθειμένο σε τράπεζα στη Βοστώνη από ένα δολάριο στο Σαν Φρανσίσκο. Αλλά μετά την κρίση χρέους του 2010, αυτό έπαψε να ισχύει για την ευρωζώνη. Ο χρηματοπιστωτικός κατακερματισμός έχει υποχωρήσει, αλλά δεν έχει εξαφανιστεί, και αυτό σημαίνει πως ένα δάνειο σε μια εταιρεία στην Αυστρία δεν έχει ακριβώς το ίδιο επιτόκιο με ένα δάνειο στην ίδια εταιρεία στην άλλη πλευρά των ιταλικών συνόρων.

Στην παρούσα φάση, τίποτε από όλα αυτά δεν θα ήταν μοιραίο για την ευρωζώνη, εξαιτίας των κινήσεων που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Αλλά είναι λάθος να υποθέσει κανείς πως έχει αποκατασταθεί πλήρως η εμπιστοσύνη, προειδοποιεί ο κ. Pisany-Ferry.

Είναι βέβαιο ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες θα αντιδρούσαν στην αποχώρηση μιας χώρας από το ευρώ με μια διαφορετική αντιμετώπιση του ενιαίου νομίσματος. Οι εγχώριοι και οι ξένοι επενδυτές θα εξέταζαν πιο προσεκτικά αν η αξία ενός στοιχείου ενεργητικού θα επηρεαζόταν από ενδεχόμενη διάσπαση της ευρωζώνης. Οι κυβερνήσεις θα γίνονταν πιο καχύποπτες για τους κινδύνους στους οποίους μπορεί να τους εκθέσουν οι εταίροι τους.

Η καχυποψία θα γινόταν μη αναστρέψιμη και θα αντικαθιστούσε την πίστη στη μη αναστρεψιμότητα της ευρωζώνης.

Tρίτον, μια έξοδος από την Ευρώπη θα ανάγκαζε τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να καταλήξουν σε μια επίσημη συμφωνία για τους μέχρι στιγμής άγραφους και ασαφείς κανόνες ενός «διαζυγίου» με ένα κράτος μέλος. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν κοινά αποδεκτοί κανόνες για το πώς θα προχωρήσει η μετατροπή σε εθνικό. Ενα Grexit θα απαιτούσε να καθοριστούν οι κανόνες αυτοί και θα ξεκαθάριζε πόσο αξίζει 1 ευρώ ανάλογα με τηνχώρα στην οποία βρίσκεται, σε ποιον ανήκει και σε ποια μορφή.

Tίποτα από όλα αυτά δεν σημαίνει πως τα μέλη της ευρωζώνης πρέπει να είναι διατεθειμένα να πληρώσουν οποιοδήποτε κόστος για να κρατήσουν την Ελλάδα στην ευρωζώνη. Κάτι τέτοιο θα συνιστούσε άνευ όρων παράδοση, σημειώνει ο κ. Pisani-Ferry. Αλλά την ίδια ώρα δεν πρέπει να έχουν την ψευδαίσθηση πως μπορεί να υπάρξει κάτι σαν ένα ευτυχισμένο Grexit, τονίζει.