Hugo Dixon: Ο Τσίπρας κούνησε το κόκκινο πανί στον ταύρο

Ο Αλέξης Τσίπρας τήρησε τις υποσχέσεις του έναντι των ψηφοφόρων. Αυτό είναι το μόνο θετικό που μπορεί να ειπωθεί για την προκλητική ομιλία του Έλληνα πρωθυπουργού στη Βουλή στις 8 Φεβρουαρίου. Σχεδόν όλα τα άλλα ήταν τρομερά - διότι οι υποσχέσεις που έκανε στην προεκλογική του εκστρατεία είναι ανεφάρμοστες.

Η Αθήνα έχει μπει τώρα σε πορεία σύγκρουσης με τους πιστωτές της ευρωζώνης. Η κυβέρνηση πιθανότατα θα ξεμείνει σύντομα από ρευστό, και θα πρέπει να επιβάλει ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων μέσα σε λίγες εβδομάδες. Εκτός και αν αυτό οδηγήσει σε αλλαγή στάσης, η Ελλάδα μπορεί σύντομα να φύγει από την ευρωζώνη και να επαναφέρει τη δραχμή.

Ο Α. Τσίπρας έχει γίνει δέσμιος τόσο της ίδιας του της ρητορικής, όσο και της αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι ήδη από μόνο του ένα ριζοσπαστικό κόμμα. Έχει θαφτεί σε θέσεις από τις οποίες θα είναι σχεδόν αδύνατον να κάνει συμβιβασμό.

Εν τω μεταξύ, η ευρωζώνη δεν ενδιαφέρεται να κάνει πίσω. Η Γερμανία και οι βόρειοι σύμμαχοί της κρατούν την παραδοσιακή σκληρή γραμμή τους. Άλλοι όμως -όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, χώρες που πέρασαν τη λιτότητα και αναδύονται από το τούνελ της απελπισίας- δεν πρόκειται να επιτρέψουν στην Ελλάδα να πέσει στα μαλακά.

Ο συμβιβασμός φαινόταν δυνατός μέχρις ότου μιλήσει ο Τσίπρας. Η Αθήνα θα ζητούσε με κάποιον τρόπο παράταση του τρέχοντος προγράμματος διάσωσης, ενώ θα διαπραγματευόταν ταυτόχρονα μια νέα συμφωνία. Θα μπορούσε επίσης να έχει συμφωνήσει σε ένα μορατόριουμ στις δεσμεύσεις της ενόσω θα συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις.

Ως αντάλλαγμα, οι χώρες της ευρωζώνης και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί να συμφωνούσαν να αφήσουν την Αθήνα να αυξήσει το ποσό των βραχυπρόθεσμων εντόκων γραμματίων που μπορεί να εκδώσει – προκειμένου να αποσοβήσει την έλλειψη ρευστού η οποία θα φτάσει σε κρίσιμο επίπεδο τον επόμενο μήνα. Η ΕΚΤ μπορεί επίσης να αποκαθιστούσε το δίχτυ ασφαλείας που αφαίρεσε την περασμένη εβδομάδα από τις ελληνικές τράπεζες.

Όπως έχει τώρα η κατάσταση, ο Τσίπρας κούνησε το κόκκινο πανί στον ταύρο.

Όχι μόνο είπε ότι δεν θα ζητήσει παράταση του υφιστάμενου προγράμματος διάσωσης. Προχώρησε με τις αμφιλεγόμενες και μη χρηματοδοτήσιμες προεκλογικές του υποσχέσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται: η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 28%, η ανατροπή εργασιακών μεταρρυθμίσεων, η αύξηση του αφορολόγητου ορίου κατά 140%, η ακύρωση των σχεδίων ιδιωτικοποιήσεων και η παροχή 13ου μισθού στους συνταξιούχους με χαμηλά εισοδήματα.

Ο Τσίπρας δεν σταμάτησε εκεί. Προκάλεσε τη Γερμανία υποσχόμενος να κυνηγήσει το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων για τη γερμανική εισβολή κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός εξαπέλυσε επίσης επίθεση κατά του τραπεζικού συστήματος. Θα βάλει τέλος στην προστασία από τις διώξεις που απολάμβαναν οι διοικήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, του οχήματος μέσω του οποίου η ευρωζώνη έριξε 50 δισ. ευρώ για να διασώσει τις ελληνικές τράπεζες.

Επιπλέον, είπε πως η κυβέρνηση θα αναθεωρήσει τη νομοθεσία ώστε το ΤΧΣ να μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά του στις τράπεζες χωρίς περιορισμό. Και υποσχέθηκε πως οι τράπεζες δεν θα μπορούν να κατάσχουν τις πρώτες κατοικίες.

Αυτά τα μέτρα για το τραπεζικό σύστημα είναι αμφιλεγόμενα διότι η Τράπεζα της Ελλάδος και το ΤΧΣ υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητα από την κυβέρνηση. Δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν ορισμένα διοικητικά στελέχη παραιτηθούν, αν αρθεί η ασυλία τους.

Εν τω μεταξύ, οι χώρες της ευρωζώνης συμφώνησαν να δανείσουν τόσα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών μόνο κατόπιν συνεννόησης ότι οι τράπεζες θα απέχουν από την κυβέρνηση. Μπορεί να μην είναι και τόσο χαρούμενοι που παραιτήθηκαν τα αφεντικά των δύο εκ των τεσσάρων μεγάλων ελληνικών τραπεζών, της Eurobank και της Εθνικής Τράπεζας.

Τέλος, η ΕΚΤ μπορεί να ανησυχεί ότι οι κανόνες που αποτρέπουν τις τράπεζες από το να εισπράττουν τα χρεωστούμενά τους θα υπονομεύσουν τη φερεγγυότητά τους. Όλα αυτά θα μπορούσαν να δώσουν στην κεντρική τράπεζα μια δικαιολογία να σταματήσει την ΤτΕ από το να παρέχει έκτακτη ρευστότητα στα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα – που προς το παρόν είναι το μοναδικό δίχτυ ασφαλείας που διαθέτουν, αφού η ΕΚΤ σταμάτησε την περασμένη εβδομάδα να ενεργεί ως δανειστής ύστατης καταφυγής.

Ο Τσίπρας είπε πως ήθελε να διασφαλίσει ένα πρόγραμμα-γέφυρα με την ευρωζώνη όσο διαπραγματεύεται μια νέα συμφωνία. Όμως τα σχέδιά του δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας.

Ο πρωθυπουργός πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι, χωρίς νέες πηγές χρηματοδότησης, η κυβέρνησή του μπορεί να χρεοκοπήσει τον επόμενο μήνα. Πρέπει επίσης να ξέρει ότι υπάρχει κίνδυνος η φυγή καταθέσεων να επιταχυνθεί και ότι θα χρειαστεί να επιβάλει ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων.

Είναι τρελός ο Τσίπρας; Ίσως όχι.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως άνω του 70% του ελληνικού πληθυσμού στηρίζει μια συγκρουσιακή προσέγγιση με την ευρωζώνη. Ο πρωθυπουργός ίσως υπολόγισε πως, αν επιβληθούν έλεγχοι στη διακίνηση κεφαλαίων, μπορεί να ενισχύσει το εθνικιστικό αίσθημα και να κατηγορήσει τα τέρατα της λιτότητας στη Γερμανία και στην ΕΚΤ για την αναταραχή που θα προκύψει.

Ως εκ τούτου ο Τσίπρας μπορεί ήδη να ενεργεί με ένα Plan B σύμφωνα με το οποίο θα πείσει τους Έλληνες να βγάλουν τη χώρα από τη νομισματική ένωση – αν και πάνω από το 70% του πληθυσμού θέλει να παραμείνει στην ευρωζώνη.

Είναι ζωτικής σημασίας η ευρωζώνη να παραμείνει δίκαιη και ψύχραιμη. Δεν είναι προς το συμφέρον της να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορεί απλώς να συμφωνήσει να δώσει στον Τσίπρα τη χρηματοδότηση-γέφυρα που θέλει με τους όρους που προτείνει.

Η λιγότερο κακή προσέγγιση είναι να αποφευχθεί να δοθούν στον Τσίπρα πυρομαχικά με τα οποία θα μπορούσε να τροφοδοτήσει ακόμα περισσότερο την εθνική υπερηφάνια, και απλώς να περιμένουν να τον «δαγκώσουν» οι οικονομικές πραγματικότητες.

Εάν και όταν ο ελληνικός λαός δεν θα μπορεί πλέον να πάρει χρήματα από τον τραπεζικό λογαριασμό του, το τρέχον κλίμα ευφορίας μπορεί να εξαφανιστεί και ίσως είναι δυνατός κάποιος συμβιβασμός. Απ' την άλλη, αυτό μπορεί και να μην είναι δυνατό και η Ελλάδα ίσως δεν έχει άλλη επιλογή από το να επαναφέρει τη δραχμή.

Η ευρωζώνη πρέπει να προετοιμαστεί για τα χειρότερα.