Krugman: Στρατηγική «Κορλεόνε» ακολουθεί η Μέρκελ στην Ελλάδα

Οι αγορές βρίσκονται σε πανικό. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι δεν πρόκειται για ετυμηγορία απέναντι στη νέα ελληνική κυβέρνηση, ή τουλάχιστον μόνο για τη νέα κυβέρνηση, αλλά για εκτίμηση ότι ο κίνδυνος μη επίτευξης συμφωνίας και άτακτης κατάρρευσης της όλης διαδικασίας είναι υψηλός.

Νομίζω πως είναι σημαντικό να είμαστε όσο πιο ξεκάθαροι μπορούμε αναφορικά με τα διακυβεύματα και τα πραγματικά συμφέροντα, ειδάλλως οι «παίκτες» θα πέσουν σε μια καταστροφή που θα μπορούσαν και θα έπρεπε να είχαν αποφύγει.

Ορισμένες επισημάνσεις για το πού βρισκόμαστε:

1) Δεν μιλάμε για το αν η Ελλάδα θα πληρώσει το χρέος της. Όπως προσπάθησα να εξηγήσω τις προάλλες, το νούμερο στο ονομαστικό χρέος της λίγο-πολύ δεν έχει σημασία. Το ερώτημα είναι πόσα θα μεταβιβάσει η Ελλάδα στους πιστωτές της εμφανίζοντας πρωτογενή πλεονάσματα – και ναι, στο σημείο αυτό, αυτό είναι το ερώτημα, αφού δεν υπάρχει πιθανότητα οι πιστωτές να μεταβιβάσουν περισσότερα κεφάλαια στη χώρα.

2) Αν η Ελλάδα τηρήσει απόλυτα τους προηγούμενους όρους, τα επόμενα πέντε χρόνια θα κάνει μεταβιβάσεις περίπου 20% του ετήσιου ΑΕΠ. Από την οπτική γωνία των πιστωτών, αυτό είναι ένα ασήμαντο ποσό. Από την οπτική γωνία των Ελλήνων, όμως, είναι κρίσιμο ποσό: η διαφορά μεταξύ ενός πρωτογενούς πλεονάσματος 4,5% του ΑΕΠ και ενός πλεονάσματος 1,5% του ΑΕΠ είναι τεράστια για την ελληνική οικονομία και την ευμάρεια των Ελλήνων πολιτών. Ο μόνος λόγος οι πιστωτές να το παίξουν σκληροί θα είναι για να κάνουν την Ελλάδα παράδειγμα και να αποθαρρυνθούν άλλοι δανειολήπτες από το να προσπαθήσουν και αυτοί να διαπραγματευτούν ελάφρυνση του χρέους τους.

3) Αν οι πιστωτές τηρήσουν σκληρή στάση, το πάτημά τους δεν έρχεται από τη δυνατότητά τους να αρνηθούν να χορηγήσουν νέα δάνεια στην ελληνική κυβέρνηση. Με την Ελλάδα να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα, όλα τα νέα δάνεια θα πάνε για την πληρωμή του αρχικού κεφαλαίου και των τόκων παλαιών δανείων, και τίποτα δεν θα πάει για τον ελληνικό λαό. Υπήρχε μια μέτρια de facto βοήθεια προς την Ελλάδα το 2010-2012, όμως τώρα δεν χορηγείται καμία βοήθεια, ούτε και θα χορηγηθεί.

4) Αντιθέτως, η δύναμη των πιστωτών έγκειται στη δυνατότητά τους να οδηγήσουν σε κατάρρευση το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, το οποίο εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ικανότητά του να δανείζεται εν ανάγκη από την ΕΚΤ. Αν κοπεί αυτή η στήριξη, τότε η Ελλάδα θα υποστεί τραπεζική κατάρρευση. Έτσι ναι, οι πιστωτές έχουν ένα μεγάλο ρόπαλο και μπορούν να το χρησιμοποιήσουν κατά της «απείθαρχης» Ελλάδας. Θέλουν όμως πράγματι να το κάνουν; Και μάλιστα σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που υποτίθεται πως είναι προσηλωμένη στα δημοκρατικά ιδεώδη; Θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς αν η ΕΚΤ, η οποία σίγουρα κατανοεί τι διακυβεύεται, θα ήταν πρόθυμη να ακολουθήσει. Αν η κατάσταση συνεχίσει να δείχνει πως η ευρωζώνη πάει για διάλυση, θα περίμενα ο Ντράγκι να πει κάτι για να καθησυχάσει τις αγορές, ότι δεν βρίσκεται στο τραπέζι μια αποκοπή των ελληνικών τραπεζών.

5) Πέραν των ιδεωδών, οι συνέπειες της τήρησης σκληρής στάσης έναντι της Ελλάδας για τις τράπεζές της θα ήταν τεράστιες. Μέχρι τώρα, το ευρώ έχει αποδειχθεί πολύ ανθεκτικό, κυρίως χάρη σε αυτό που είχε τονίσει ο Barry Eichengreen, ότι δηλαδή όποια χώρα κάνει έστω και νύξη για την πιθανότητα να αποχωρήσει από το νόμισμα θα ερχόταν αντιμέτωπη με τη μητέρα όλων των bank runs. Όμως, αυτό το επιχείρημα καθίσταται αφμισβητήσιμο αν το τραπεζικό σύστημα έχει ήδη καταρρεύσει. Το Grexit -για το οποίο συχνά εκφράζονται φήμες, όμως απέχει πολύ από το να γίνει πραγματικό- θα καταστεί υπαρκτή πιθανότητα αν οι Ευρωπαίοι πιστωτές προσπαθήσουν να αποκτήσουν το πάνω χέρι στερώντας το δίκτυ ασφαλείας για τις ελληνικές τράπεζες.

6) Και αν η Ελλάδα όντως φύγει από το ευρώ –αν αποδειχθεί ότι η νομισματική ένωση δεν είναι μη αναστρέψιμη- πιστεύετε πράγματι ότι δεν θα υπάρξει μετάσταση της κρίσης; Θα βάζατε στοίχημα;

7) Συγκεκριμένα, σκεφθείτε τι θα γίνει αν η Ελλάδα φύγει και καταφέρει να σταθεί στα πόδια της –κάτι που πιθανότατα θα συνέβαινε μετά από ένα-δυο χαοτικά χρόνια. Η Ε.Ε. θα μπορούσε να το αποτρέψει αν υπονόμευε εσκεμμένα τη μετά το ευρώ ελληνική οικονομία. Όμως αυτό θα αποτελούσε προδοσία των ευρωπαϊκών αρχών.

8) Αυτή τη στιγμή, η Γερμανία μιλά σαν να σκοπεύει να ακολουθήσει τη στρατηγική του Michael Corleone της γνωστής σειράς ταινιών «Νονός». Πιστεύουμε όμως πράγματι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα υποχωρήσει ή μπορεί να υποχωρήσει με την ουρά στα σκέλια αμέσως μετά τη δραματική εκλογική του νίκη; Και πάλι, θα βάζατε στοίχημα;

Ο Daniel Davies μας λέει πως «οι Ευρωπαίοι policy makers δεν είναι βλάκες». Λένε όμως βλακώδη πράγματα, καθώς ακόμα μιλάνε για επεκτατική λιτότητα, ακόμα αντιμετωπίζουν το χρέος σαν να είναι ένα καθαρά ηθικό ζήτημα. Μπορούν να γίνουν ρεαλιστές, να αποδεχθούν εγκαίρως ότι δεν μπορούν να βγάλουν αίμα από την πέτρα –και σίγουρα όχι με 4,5% του ΑΕΠ- και να αποτρέψουν την καταστροφή;