Η ελληνική ανάκαμψη «περνάει» από το Χρηματιστήριο

Η ανάπτυξη απαιτεί κεφάλαια και επενδύσεις. Για να είναι διαρκής η ανάπτυξη η κοινωνία πρέπει να νιώθει ασφαλής και να είναι σταθερή. Η αγορά κεφαλαίου μπορεί να συμβάλει και στα δύο. Στην άντληση κεφαλαίων για την ανάπτυξη της οικονομίας προσφέροντας ρευστότητα, πληροφόρηση, διαφάνεια και αποτελεσματική διαμόρφωση των τιμών. Αλλά και στη βιωσιμότητά της, γιατί η κοινωνία θα απολαμβάνει σε διαρκή βάση τα οφέλη της οικονομικής ανάπτυξης μέσω του μηχανισμού διάχυσης της ευημερίας.

Για την οικονομία

Για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη στη συνέχεια της οικονομίας απαιτείται η διαμόρφωση ενός αναπτυξιακού πλαισίου που θα σπάσει τον φαύλο κύκλο της ύφεσης. Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος και να επιτευχθεί μια υγιής και μακροπρόθεσμα βιώσιμη ανάπτυξη βασική προϋπόθεση είναι η δημιουργία νέων επιχειρήσεων ή καινοτόμων δραστηριοτήτων με σημαντική προστιθέμενη αξία, καθώς και η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και εξαγώγιμο χαρακτήρα.

Για την έξοδο από την κρίση θα πρέπει να ξαναανακαλύψουμε την επιχειρηματικότητα, να αποκτήσουμε ανταγωνιστικότητα και να διαχειριστούμε το εισόδημα σε σχέση με την κοινωνία.

Η ανάπτυξη θα απαιτήσει πρόσβαση σε χρηματοδότηση, αναπτυξιακά και επενδυτικά κεφάλαια με χαμηλό κόστος. Τα κεφάλαια αυτά, που θα ενισχύσουν τους διαθέσιμους πόρους της οικονομίας, δεν είναι διαθέσιμα τοπικά. Μπορούν να προέλθουν κυρίως από το εξωτερικό. Επίσης δεν μπορούν να προέλθουν ούτε από τις παραδοσιακές πηγές της τραπεζικής χρηματοδότησης (αδυναμία πιστωτικής επέκτασης λόγω κεφαλαιακής επάρκειας) ούτε από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων (περιοριστική πολιτική της κυβέρνησης λόγω ανάγκης μείωσης των ελλειμμάτων).

Απαιτείται να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης για τα νέα επενδυτικά και αναπτυξιακά σχέδια και το χρηματιστήριο μπορεί να αποτελέσει τη δεξαμενή άντλησης κεφαλαίων. Η προσέλκυση των υποψήφιων επενδυτών θα είναι αποτελεσματικότερη όταν οι επενδύσεις είναι ενταγμένες σε ένα οργανωμένο χρηματιστηριακό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που παρέχει δυνατότητες αγοράς (επένδυσης) και πώλησης (στρατηγικής εξόδου) σε «δίκαιες» τιμές λόγω της ρευστότητας και του μηχανισμού αποκάλυψης τιμών που διαθέτουν οι αγορές. Η προσφερόμενη άνεση και ασφάλεια στους επενδυτές είναι μεγαλύτερη λόγω της διαφάνειας και του μηχανισμού προστασίας που παρέχεται από τις οργανωμένες αγορές.

Έτσι η αγορά του χρηματιστηρίου μπορεί να συμβάλει με τα μέσα που διαθέτει: στον μηχανισμό για την άντληση κεφαλαίων με έκδοση μετοχών και ομολόγων, στη δυνατότητα διαμοιρασμού του ρίσκου των επιχειρηματιών, στα εργαλεία μόχλευσης αλλά και διαχείρισης του κινδύνου, στη δυνατότητα εισαγωγής στην αγορά ομολόγων μεγάλων επενδυτικών έργων (project bonds), στον μηχανισμό για τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών σχεδίων (project financing), στην εισαγωγή στο χρηματιστήριο επενδυτικών σχημάτων (listed investment funds), στη δημιουργία ειδικού σκοπού εργαλείων άντλησης κεφαλαίων, στις Νέες Αγορές (Early Stage Market – Crowd funding) και τέλος στον μηχανισμό για την επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.

Τα εργαλεία αυτά μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά μόνο σε ένα ευρύτερο περιβάλλον με επαρκή θεσμική ανάπτυξη, με ευκολία στο επιχειρείν και κατάλληλο φορολογικό σύστημα.

Για να έχει η προσέλκυση των επενδύσεων διάρκεια θα πρέπει και οι αγορές να παρέχουν ένα περιβάλλον ελεύθερης επιλογής, με διαφάνεια, προστασία και ασφάλεια. Η επενδυτική διαδρομή θα πρέπει να είναι «δίκαιη» και ασφαλής (διαφάνεια και ίση μεταχείριση) έτσι ώστε το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) να εξαρτάται μόνο από την ορθή ή λάθος επενδυτική επιλογή.

Η επανατοποθέτηση της αγοράς στο επίκεντρο της οικονομικής και της επενδυτικής ζωής θα προσφέρει:

• περισσότερες λύσεις και εργαλεία χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις,
• περισσότερες επενδυτικές επιλογές για τους επενδυτές, σε ένα ασφαλές, σταθερό και εύκολο περιβάλλον που να εμπνέει εμπιστοσύνη και για τους δύο, για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας για όλους.

Παράλληλα, ο στόχος είναι το κράτος να παίξει αποτελεσματικά το ρυθμιστικό του ρόλο. Αλλά η περισσότερη ρύθμιση θα πρέπει να συνοδεύεται από λιγότερο κράτος. Η υπερβολική ρύθμιση πνίγει την αγορά. Η απορρύθμιση όμως δεν εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των αγορών - ακυρώνει την ελεύθερη αγορά!

Για την κοινωνία

Η βελτίωση των οικονομικών μεγεθών από μόνη της δεν αποτελεί στόχο. Το μέλημα πρέπει να είναι η ανάπτυξη της κοινωνίας και όχι η μεγέθυνση της οικονομίας. Η οικονομική ανάπτυξη έχει νόημα μόνο όταν οδηγεί τελικά στην κοινωνική πρόοδο. Η αγορά μπορεί να παίξει ρόλο εργαλείου αναδιανομής των ωφελειών μέσω του μηχανισμού διάχυσης και πολλαπλασιασμού του κοινωνικού πλούτου.

Για μια σταθερή και βιώσιμη αγορά απαιτείται να συμμετέχουν ιδιώτες και θεσμικοί επενδυτές, εγχώριοι και ξένοι. Οι εγχώριοι επενδυτές στέλνουν μηνύματα εμπιστοσύνης στους ξένους (κανένας ξένος δεν εμπιστεύεται μια αγορά αν δεν την εμπιστεύονται πρώτα οι ντόπιοι) και συμβάλλουν στη σταθερότητα του συστήματος (συχνά τα «γρήγορα» και μεγάλης μόχλευσης κεφάλαια του εξωτερικού σπεύδουν να εγκαταλείψουν μια αγορά στο πρώτο διεθνές «γύρισμα»).

Η «δεσπόζουσα θέση» των τραπεζών στον έλεγχο της ρευστότητας αλλά και των κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων πρέπει να δώσει τη θέση της σε ένα άλλο μοντέλο περισσότερο ισορροπημένο.

Σε αυτό θα συμμετέχουν και το χρηματιστήριο αλλά και όλα τα υπόλοιπα είδη του χρηματοοικονομικού οικοσυστήματος (τράπεζες, θεσμικοί επενδυτές, venture capital κ.λπ.) καθιστώντας το μοντέλο περισσότερο αποτελεσματικό και αποδοτικό αφού θα εκτίθεται στον ελεύθερο ανταγωνισμό και περισσότερο σταθερό αφού θα έχει περισσότερους πυλώνες στήριξης (περισσότερους συμμετέχοντες).

Το νέο μοντέλο θα είναι πιο αποδοτικό γιατί θα χρησιμοποιεί το κατάλληλο χρηματοοικονομικό μέσο (κεφάλαιο, χρέος, ρευστότητα) στην κατάλληλη χρονική στιγμή (οικονομική συγκυρία και φάση εταιρίας). Θα είναι όμως και περισσότερο αποτελεσματικό γιατί οι διαθέσιμοι επενδυτικοί πόροι θα συγκεντρώνονται αξιοκρατικά στις εταιρίες με τις καλύτερες προοπτικές. Αυτό διαταράχθηκε την περίοδο του εύκολου και φθηνού χρήματος. Η ελευθερία της πιστωτικής επέκτασης έστελνε λάθος μηνύματα αξιολόγησης στις εταιρίες και αντάμειβε υπερβολικά και τους ραντιέρηδες.

Στο νέο περιβάλλον η απόδοση θα συνδυάζεται ορθολογικά με το επενδυτικό ρίσκο που αναλαμβάνεται. Οι τυφλές κρατικές επιδοτήσεις αντικαθίστανται από μοντέλα όπου η πολιτεία θα στηρίζει την επιχειρηματικότητα αναλαμβάνοντας ένα μέρος του επενδυτικού ρίσκου, αυτό των μειωμένων εξασφαλίσεων. Με αυτόν τον τρόπο οι επενδύσεις γίνονται περισσότερο ελκυστικές, αφού βελτιώνονται τα περιθώρια απόδοσης στον ιδιώτη επενδυτή. Επίσης, ο παραγόμενος πλούτος των επιχειρήσεων διαχέεται στην κοινωνία μέσω των επενδυτικών επιλογών και όχι ως αποτέλεσμα αναδιανομής του συστήματος της κεντρικής γραφειοκρατίας.

Τέλος η πολιτεία θα πρέπει να εργαστεί για την εμπέδωση αισθήματος ασφάλειας για τις αγορές, ώστε να μπορεί να τις αξιοποιεί διαρκώς για την εφαρμογή του αναπτυξιακού της προγράμματος. Άλλωστε η δέσμευση της πολιτείας σε αυτό αποστέλλει αξιόπιστα μηνύματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στους υποψήφιους επενδυτές.

* Ο κ. Παντελής Λάμπρου είναι Μηχανικός Η/Υ, INSEAD IEP και δραστηριοποιείται ως διευθυντικό στέλεχος στον χρηματοοικονομικό τομέα.