Paul Krugman: Επαναστάτες χωρίς... ιδέα

Ένα προσωρινό λουκέτο στην κυβέρνηση (γεγονός που κατέστη σχεδόν αναπόφευκτο μετά την ψήφο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων την Κυριακή να παράσχουν χρηματοδότηση στην κυβέρνηση μόνο υπό ορισμένους μη αποδεκτούς όρους) δεν θα φέρει το τέλος του κόσμου.

Όμως, μια κήρυξη χρεοστασίου, η οποία θα συμβεί εάν το Κογκρέσο δεν αυξήσει σύντομα το όριο χρέους, μπορεί να προκαλέσει οικονομική καταστροφή. Δυστυχώς, πολλοί Ρεπουμπλικάνοι είτε δεν το καταλαβαίνουν, είτε δεν ενδιαφέρονται.

Μετά τα λουκέτα σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ το 1995 και το 1996, πολλοί παρατηρητές συμπέραναν πως τέτοια γεγονότα, αν και ξεκάθαρα άσχημα, δεν είναι καταστροφή: οι βασικές υπηρεσίες συνεχίζουν να λειτουργούν και το αποτέλεσμα είναι μια μεγάλη ενόχληση, αλλά όχι μια βλάβη διαρκείας.

Αυτό εξακολουθεί να ισχύει, εν μέρει, όμως είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα λουκέτα της εποχής Κλίντον μπήκαν σε μια περίοδο όπου η οικονομία ανθούσε. Σήμερα η οικονομία είναι αδύναμη, με τη μείωση των κρατικών δαπανών να είναι μία από τις κύριες αιτίες της αδυναμίας αυτής. Ένα λουκέτο αντιστοιχεί σε περαιτέρω οικονομικό πλήγμα, που θα έχει σοβαρές επιπτώσεις εάν συνεχιστεί επί μακρόν.

Ωστόσο, ένα λουκέτο στις κρατικές υπηρεσίες φαίνεται να έχει ήπια σημασία σε σχέση με την πιθανότητα το Κογκρέσο να αρνηθεί να αυξήσει το όριο χρέους.

Κατ' αρχάς, εάν οι ΗΠΑ αγγίξουν το όριο χρέους, αυτό θα οδηγήσει αναγκαστικά σε τεράστια άμεση περικοπή δαπανών, γεγονός που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα τις έριχνε πάλι σε ύφεση. Πέρα από αυτό, η αποτυχία αύξησης του ορίου του χρέους θα σήμαινε στάση πληρωμών στο υφιστάμενο χρέος τους. Και αυτό μπορεί να έχει τρομακτικές συνέπειες.

Ο λόγος είναι ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές εδώ και πολύ καιρό θεωρούν τα αμερικανικά ομόλογα το απόλυτο ασφαλές asset, υποθέτοντας πως οι ΗΠΑ πάντα θα τιμούν τα χρέη τους - και αυτό αποτελεί τον θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίον βασίζεται το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Εάν υποθέσουμε ότι καταστεί ξεκάθαρο πως τα αμερικανικά ομόλογα δεν είναι ασφαλή, πως η Αμερική δεν μπορεί να τηρήσει τις υποχρεώσεις της, τότε θα διαρραγεί ολόκληρο το σύστημα. Ίσως, εάν ήμασταν τυχεροί, τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα να μπορούσαν να βρουν γρήγορα εναλλακτικούς διακανονισμούς. Όμως φαίνεται αρκετά πιθανό ότι η χρεοκοπία θα προκαλούσε τεράστια χρηματοοικονομική κρίση, που θα έκανε την κρίση που έφερε η κατάρρευση της Lehman Brothers πριν από πέντε χρόνια να μοιάζει με νάνο.

Κανένα σώφρον πολιτικό σύστημα δεν θα διακινδύνευε κάτι τέτοιο. Όμως δεν έχουμε σώφρον πολιτικό σύστημα, αλλά ένα σύστημα όπου πολλοί Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν ότι μπορούν να αναγκάσουν τον Ομπάμα να ακυρώσει τη μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας με το να απειλούν με λουκέτο στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες, με κήρυξη χρεοστασίου, ή και με τα δύο, και οι ηγέτες των Ρεπουμπλικάνων που γνωρίζουν καλύτερα φοβούνται να αντιμετωπίσουν την πτέρυγα εκείνη του κόμματος που βρίσκεται σε παράκρουση.

Σε επίπεδο οικονομίας, ένας σημαντικός αριθμός Ρεπουμπλικάνων απορρίπτει τις προειδοποιήσεις για τους κινδύνους αθέτησης της υποχρέωσης αποπληρωμής χρεών. Σε επίπεδο πολιτικής, οι λογικοί γνωρίζουν πως ο Ομπάμα δεν μπορεί και δεν θα δεχθεί τέτοιους εκβιασμούς - και όχι μόνο διότι η μεταρρύθμιση του τομέα υγείας αποτελεί τη βασική πολιτική κληρονομιά του. Άλλωστε, αν αρχίσει να υποχωρεί έναντι αυτών που απειλούν να τινάξουν στον αέρα την παγκόσμια οικονομία εάν δεν πάρουν αυτό που θέλουν, καλύτερα να σκίσει το Σύνταγμα. Όμως, οι ακραίοι Ρεπουμπλικάνοι -ακόμα και ορισμένοι ηγέτες τους- εξακολουθούν να επιμένουν πως ο Ομπάμα θα υποκύψει στις απαιτήσεις τους.

Ποια θα είναι η κατάληξη; Οι ψήφοι για τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης και για την αύξηση του ορίου χρέους υπάρχουν: κάθε Δημοκρατικός στη Βουλή των Αντιπροσώπων θα ψήφιζε υπέρ των αναγκαίων μέτρων, ενώ το ίδιο θα έπρατταν και αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι. Το πρόβλημα είναι ότι οι ηγέτες των Ρεπουμπλικάνων, φοβούμενοι την οργή των ακραίων, δεν είναι πρόθυμοι να επιτρέψουν αυτές τις ψήφους.

Τι θα τους έκανε να αλλάξουν γνώμη; Κατά ειρωνικό τρόπο, εάν σκεφτούμε ποιος ευθύνεται για το οικονομικό χάλι, η πιο ευλογοφανής απάντηση είναι ότι η Wall Street θα έλθει ως σωτήρας - ότι το «μεγάλο χρήμα» θα πει στους Ρεπουμπλικάνους ηγέτες πως πρέπει να βάλουν ένα τέλος στις ανοησίες.

Τι θα συμβεί όμως αν ακόμα και οι πλουτοκράτες δεν έχουν τη δύναμη να χαλιναγωγήσουν τους ακραίους; Στην περίπτωση αυτή, ο Ομπάμα είτε θα αφήσει τις ΗΠΑ να χρεοκοπήσουν είτε θα βρει κάποιον τρόπο να αψηφήσει τους εκβιαστές, «ανταλλάσσοντας» μια οικονομική κρίση με μια συνταγματική κρίση.