Τραπεζικά mega deals: Καλή εξέλιξη ή όχι;

Τι σηματοδοτεί για αγορά-οικονομία η γιγαντιαία συγκέντρωση. Οι συνέργειες, το bonus στα κεφάλαια, αλλά και η μείωση ανταγωνισμού και θέσεων εργασίας. Πίεση σε ακίνητα, προμηθευτές. Θα πέσει ρευστό στην αγορά;

Δημοσιεύθηκε: 10 Οκτωβρίου 2012 - 07:50

του ειδικού συνεργάτη

Τραπεζικά mega deals: Καλή εξέλιξη ή όχι;

Οι στρατηγικές κινήσεις των εγχώριων τραπεζών αυτές τις ημέρες είναι στο επίκεντρο των οικονομικών εξελίξεων και οπωσδήποτε παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Από την απορρόφηση της «καλής» ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ από την Τράπεζα Πειραιώς, περάσαμε στην από καιρό αναμενόμενη εξαγορά της Εμπορικής Τράπεζας από την Alpha και τέλος στην πρόταση εξαγοράς της EUROBANK από την Εθνική Τράπεζα.

Η ανακατανομή στον τραπεζικό τομέα είναι τεράστια. Οι έξι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας γίνονται τρεις!

Φαίνεται λοιπόν πως η κρίση «επέβαλε» σε πολύ μικρό διάστημα τις κινήσεις που πολύ πρόσφατα οι διοικήσεις των τραπεζών (σε μεγάλο βαθμό ίδιες με τις σημερινές) ή οι μέτοχοί τους αδυνατούσαν να ολοκληρώσουν. Η στρατηγική για «αυτόνομη» πορεία των τραπεζών, που προφανώς αποτελούσε προτίμηση έναντι των εξαγορών - συγχωνεύσεων στο προηγούμενο διάστημα, κατέρρευσε υπό το βάρος της κρίσης και των νέων δεδομένων που τη συνοδεύουν.

Έπεται η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών που θα γίνει μέσω του Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), χωρίς να είναι ακόμα γνωστές όλες οι λεπτομέρειες.

Τα ποσά που θα δοθούν για την ανακεφαλαιοποίηση αποτελούν μέρος του πακέτου βοήθειας προς την Ελλάδα, που με τη σειρά του αποτελεί δημόσιο χρέος. Επομένως το ΤΧΣ (δηλ. το κράτος, αφού τα χρήματά του είναι δημόσια κεφάλαια) θα μετατραπεί σε μέτοχο όλων (μάλλον) των «συστημικών» τραπεζών. Τουλάχιστον για τα επόμενα τρία - πέντε χρόνια οι τρεις μεγάλοι παίκτες της νέας τραπεζικής αγοράς θα έχουν κοινό μέτοχο, το ΤΧΣ.

Λογικό λοιπόν είναι το ερώτημα: αυτές οι κινήσεις εξαγορών - συγχωνεύσεων είναι καλή εξέλιξη ή όχι; Δυστυχώς η απάντηση δεν είναι απλή, ούτε μονοσήμαντη και δυστυχώς το ερώτημα δεν δέχεται ως απάντηση ένα ξερό ΝΑΙ ή ένα ξερό ΟΧΙ.

Κατ' αρχάς, οι εξελίξεις σηματοδοτούν την έξοδο των μεγάλων ξένων τραπεζών από την Ελλάδα και αυτό στον βαθμό που αντανακλά την έλλειψη εμπιστοσύνης στις προοπτικές της χώρας δεν είναι θετική εξέλιξη.

Τα τραπεζικά σχήματα γίνονται πολύ μεγαλύτερα από τα σημερινά. Οι τρέχουσες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών (αυτές που έχουν εντοπιστεί λόγω PSI και Blackrock) δεν μεταβάλλονται (τουλάχιστον όχι σημαντικά) από το γεγονός ότι τα σχήματα μεγαλώνουν πολύ. Επομένως, αυτές οι συγχωνεύσεις δεν πρόκειται να απαιτήσουν λιγότερα χρήματα από το ΤΧΣ, δηλαδή από το δημόσιο χρέος.

Μελλοντικά, όμως, οι συγχωνεύσεις θα δημιουργήσουν μεγάλες συνέργειες (κυρίως στην πλευρά του λειτουργικού κόστους και του κόστους άντλησης χρήματος από τις τράπεζες), δηλαδή θα ενισχύσουν σημαντικά τα λειτουργικά αποτελέσματα των τραπεζών, επομένως και τα ίδια κεφάλαιά τους, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες για την ταχύτερη «έξοδο» του ΤΧΣ, που θα έχει θετικά αποτελέσματα και στο δημόσιο χρέος. Υπό την έννοια αυτή, οι συγχωνεύσεις είναι θετική εξέλιξη, αφού θα επιτρέψουν οπωσδήποτε να βελτιωθεί η προοπτική μείωσης του δημόσιου χρέους.

Πολλή συζήτηση γίνεται για την αύξηση της ρευστότητας των τραπεζών που θα διοχετευτεί στην πραγματική οικονομία για να ξαναρχίσει η χρηματοδότηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών, που τα τελευταία τρία χρόνια κινείται με αρνητικούς ρυθμούς και προκαλεί ύφεση και ανεργία.

Η διοχέτευση ρευστότητας στην αγορά από τις τράπεζες είναι αποτέλεσμα δύο συνιστωσών: της δυνατότητάς τους να αντλούν ρευστότητα και της πολιτικής τους απέναντι στην ανάληψη των κινδύνων που συνεπάγεται η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.

Η κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών από το ΤΧΣ και η τόνωση της αξιοπιστίας των νέων μεγαλύτερων τραπεζών θα ενισχύσουν τη δυνατότητα άντλησης ρευστότητας. Υπό την έννοια αυτή, οι συγχωνεύσεις είναι θετική εξέλιξη.

Παραμένει όμως ως ερώτημα η δεύτερη βασική συνιστώσα: οι συγχωνεύσεις θα κάνουν πιο εύκολη την ανάληψη των κινδύνων της χρηματοδότησης; Ειδικά μετά την παρατεταμένη αυτή περίοδο της κρίσης, που έχει σαφώς μειώσει την πιστοληπτική ικανότητα επιχειρήσεων και νοικοκυριών, πόσο έτοιμες θα είναι οι τράπεζες να εφαρμόσουν νέα κατάλληλα μοντέλα χρηματοδότησής τους;

Θα ρίξουν το νέο χρήμα στην αγορά, κατά το κοινώς λεγόμενο; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ο πιο κρίσιμος παράγοντας για να κρίνει κανείς θετικά ή αρνητικά την εξέλιξη των συγχωνεύσεων.

Και ο ανταγωνισμός; Η συγκέντρωση των τραπεζών από έξι σε τρία μεγάλα σχήματα μειώνει τον ανταγωνισμό μεταξύ τους κατά 50%. Αυτό σημαίνει σοβαρή απώλεια της διαπραγματευτικής δυνατότητας των πελατών, επιχειρήσεων και ιδιωτών.

Ο πολύ μεγάλος βαθμός συγκέντρωσης του συστήματος δημιουργεί σίγουρα και επί της ουσίας συνθήκες «δεσπόζουσας θέσης», ακόμα κι αν τα υπεύθυνα θεσμικά όργανα κρίνουν πως όχι. Η εξέλιξη αυτή, στον βαθμό που θα αξιοποιηθεί από τις τράπεζες, δεν θα είναι θετική για τους πελάτες τους.

Στις ανακοινώσεις των τραπεζών που ακολουθούν τις συμφωνίες για τις εξαγορές και συγχωνεύσεις υπάρχει πάντα ένα εδάφιο για τις περίφημες «λειτουργικές συνέργειες», το οποίο αποσκοπεί στο να δείξει ότι οι στρατηγικές αυτές κινήσεις διαμορφώνουν συνθήκες εξοικονόμησης σημαντικών πόρων. Οι σημαντικότερες είναι πάντα στην πλευρά του κόστους.

Με δεδομένο ότι κατά μέσο όρο το 70% του κόστους λειτουργίας των τραπεζών είναι αμοιβές προσωπικού, είναι σχεδόν βέβαιη συνέπεια (παρότι δεν αναφέρεται ρητά ποτέ) ότι θα υπάρξει μεγάλη μείωση των αθροιστικών θέσεων εργασίας, το μέγεθος της οποίας θα εξαρτηθεί από τη στρατηγική που θα υιοθετηθεί από τις διοικήσεις των τραπεζών.

Σε μια εποχή αυξημένης ανεργίας, ήδη, οι συγχωνεύσεις θα στείλουν πολύ κόσμο σε μια ιδιότυπη κατάσταση ανεργίας - πρόωρης συνταξιοδότησης, που ακόμα κι αν συνοδευθεί από κίνητρα εξόδου -όπως συνήθως γίνεται- δεν παύει να αυξάνει τον μη παραγωγικό πληθυσμό της χώρας. Ταυτόχρονα, ο παραδοσιακά περιζήτητος για τους νέους ανθρώπους, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, τραπεζικός κλάδος θα πρέπει να θεωρείται κλειστός για εργασία σε νέους εργαζόμενους για αρκετά χρόνια.

Τα τεράστια δίκτυα καταστημάτων των τραπεζών που αναπτύχθηκαν στη διαδρομή πολλών δεκαετιών, και ειδικά τα τελευταία 10 χρόνια, θα υποστούν επίσης δραστική μείωση. Ποσοστό περίπου 30% - 40% των σημερινών αθροιστικών καταστημάτων δεν θα χρειάζεται, και αυτό θα έχει οπωσδήποτε αρνητικές συνέπειες στις αξίες των ακινήτων και στα εισοδήματα πολλών επιχειρήσεων και ιδιωτών που αντλούνται από την αξιοποίηση εμπορικών ακινήτων.

Κατά μήκος πολλών εμπορικών δρόμων, στα μεγάλα αστικά κέντρα και γύρω από τις πλατείες στην περιφέρεια, όπου συσσωρεύονται καταστήματα όλων των τραπεζών, θα υπάρξουν υποχρεωτικά ενοποιήσεις. Η πίεση της αγοράς ακινήτων από την ενοποίηση μονάδων καταστημάτων θα είναι πολύ σοβαρή και θα επιφέρει ένα ακόμα πλήγμα σε αυτήν την ταλαιπωρημένη αγορά.

Αντίστοιχη πίεση θα υπάρξει και σε όλη την γκάμα προμηθευτών υπηρεσιών και αγαθών προς τις τράπεζες και αυτή η γκάμα είναι πολύ μεγάλη, αφού ο τραπεζικός κλάδος με το μέγεθός του έδινε μέχρι σήμερα «αίμα» σε πολλούς και σημαντικούς τομείς της αγοράς.

Οι συγχωνεύσεις των τραπεζών είναι πια γεγονός. Η θριαμβολογία που συνήθως συνοδεύει τις ανακοινώσεις δεν αφορά σίγουρα όλες τις πτυχές αυτών των deals και σίγουρα όχι όλους όσοι εμπλέκονται και επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα.

Ακριβώς επειδή οι συγχωνεύσεις αυτές συμβαίνουν στην πιο κρίσιμη μεταπολεμική περίοδο της ελληνικής οικονομίας αλλά και επειδή το ίδιο το κράτος ουσιαστικά (ας μην κρυβόμαστε) έχει βαρύνοντα λόγο, αποκτά τεράστια σημασία να αντιληφθούν και οι διοικήσεις των νέων τραπεζών, οι μέτοχοί τους και οι εργαζόμενοι την ευθύνη που αναλαμβάνουν για τα επόμενα πολλά χρόνια απέναντι και στην οικονομία αλλά και στην κοινωνία.

Η υλοποίηση των συγχωνεύσεων θα χρειαστεί χειρουργικές κινήσεις των διοικήσεων ώστε να αναδειχθούν οι θετικές προοπτικές που σίγουρα υπάρχουν και να περιοριστούν οι επιπτώσεις που επίσης σίγουρα υφίστανται.

Ειδικά για τις τράπεζες, που είναι απαραίτητο μέσο για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας, οι εξελίξεις τους επόμενους μήνες και η κατεύθυνση που θα δοθεί σε αυτές αφορούν ουσιαστικά κάθε πολίτη αυτής της χώρας. Απαιτούνται, επομένως, όραμα, που δεν θα θυσιάζεται στη λογιστική, σοβαρός προγραμματισμός και υπεύθυνη στάση.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.