Μύθoι και αλήθειες για τη δημιουργικότητα

Ως η τρίτη περισσότερο επιθυμητή δεξιότητα από τους εργοδότες για το μέλλον, καταγράφεται η δημιουργικότητα, από το World Economic Forum (WEF) και το Institute For The Future (IFTF), αμέσως μετά από την επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων και την κριτική σκέψη.

Τι είναι όμως η δημιουργικότητα και γιατί είναι τόσο σημαντική; Δημιουργικότητα είναι η γέννηση μιας ιδέας, που είναι νέα και χρήσιμη και συνδέεται άμεσα με την καινοτομία. Ετσι, ενώ καινοτομία είναι το να φτάσει η ιδέα στην αγορά -όπου προφανώς αυτή είναι το ζητούμενο-, η δημιουργικότητα είναι η απαραίτητη προϋπόθεσή της. Παρότι, όμως, είναι τόσο επιθυμητή, περιβάλλεται από διάφορους μύθους.

Δείτε παρακάτω ποιοι είναι αυτοί:

Μύθος 1: Η δημιουργικότητα είναι ένα χάρισμα, που είτε το έχεις, είτε όχι. Οπότε αν «δεν το έχεις» δεν χρειάζεται να προσπαθείς. Είναι μια νοοτροπία, που εμποδίζει την ανάπτυξη ατόμων και ομάδων και τελικά εμποδίζει την πρόοδο. Όμως η γενικά αποδεκτή αλήθεια είναι ότι η δημιουργικότητα είναι μια δεξιότητα, που αναπτύσσεται και καλλιεργείται. Για αυτό άλλωστε το WEFκαι το IFTF την κατατάσσουν μεταξύ των πιο επιθυμητών δεξιοτήτων.

Το θέμα λοιπόν για τους εργοδότες είναι πώς θα δημιουργήσουν ένα περιβάλλον, μέσα στο οποίο οι εργαζόμενοι θα αποφασίσουν να αναδείξουν και να καλλιεργήσουν την εγγενή τους δημιουργικότητα. Μια προϋπόθεση είναι η δέσμευση, το περίφημο engagement, των εργαζομένων. Το να είναι δηλ. οι εργαζόμενοι ενθουσιώδεις και να αισθάνονται αναμεμειγμένοι στη δουλειά τους. Αυτό όμως δεν είναι αρκετό.

Για να γίνουν δημιουργικοί, χρειάζονται εργαλεία. Έχει εκτιμηθεί ότι τα μικρά παιδιά, προσχολικής ηλικίας, χρησιμοποιούν περίπου το 95% της εγγενούς τους δημιουργικότητας. Στους ενήλικες, ωστόσο, το ποσοστό είναι μόλις 5%. Οι ενήλικες έχουμε διαμορφωμένες αντιλήψεις για τι είναι σωστό ή λάθος, τι δουλεύει και τι όχι, τι είναι ή δεν είναι λογικό κ.λπ. Σκεφτόμαστε συνήθως με τρόπο σειριακό, κάνουμε σκέψεις λογικά συνεπείς με όσα γνωρίζουμε. Αυτό είναι περίφημο και μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές μας προκλήσεις. Δεν μας βοηθάει όμως όταν χρειάζεται να γίνουμε δημιουργικοί, δηλ. να γεννήσουμε μια νέα ιδέα!

Το νέο δεν μπορεί να είναι αγκυρωμένο στο γνωστό παλιό. Για αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε εργαλεία, όπως τα εργαλεία Lateral Thinking (Εγκάρσια Σκέψη) και Six Thinking Hats (Έξι Καπέλα της Σκέψης) του πρωτοπόρου της δημιουργικής σκέψης Dr Edward de Bono.

Μύθος 2: Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι να βρούμε νέες και χρήσιμες ιδέες. Η αλήθεια είναι ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι να επιλέξουμε τις σωστές ιδέες, αυτές δηλ. που θα έχουν επιτυχία όταν τις φέρουμε στην αγορά. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι το άτομο ή η ομάδα, που γέννησε την ιδέα, υπερεκτιμά την χρησιμότητα και πιθανότητα αποδοχής στην αγορά. Είναι φυσικό, αφού είναι η δική τους ιδέα.

Χρειάζεται μια συστηματική διαδικασία σκέψης, μέσα από την οποία το άτομο ή η ομάδα, θα καταθέσει το πώς αισθάνεται για την ιδέα και έτσι θα κάνει το πρώτο βήμα για να προφυλαχθεί από την επίδραση αυτών των συναισθημάτων στη σκέψη τους. Αυτό θα επιτρέψει τα επόμενα βήματα: Να καταγράψει τα οφέλη και πλεονεκτήματα κάθε ιδέας, τα προβλήματα και τους κινδύνους στην υλοποίησή της, τρόπους για να κρατήσει τα οφέλη και να αποφύγει τα προβλήματα κ.λπ. Όλα αυτά χρειάζονται πειθαρχημένη σκέψη και μια μεθοδολογία, όπως αυτή των Έξι Καπέλων. Έτσι θα καταλήξει με μερικές νέες ιδέες, που είναι χρήσιμες και δεν έχουν ανυπέρβλητα προβλήματα υλοποίησης. Θα είναι δηλ. έτοιμοι για μια πιλοτική εφαρμογή.

Μύθος 3: Η ποιότητα της δημιουργικής δουλειάς είναι ασύμβατη με την ποσότητα. Πρέπει δηλ. να κάνουμε λιγότερη και καλά εστιασμένη δημιουργική δουλειά. Η αλήθεια, που δείχνει η έρευνα, είναι ότι όταν πρόκειται για την γέννηση ιδεών, η ποσότητα είναι ο πιο προβλέψιμος δρόμος για την ποιότητα (Adam Grant: How Non-Conformists Change The World).

Από τους Van Beethoven και Thomas Edison μέχρι σύγχρονους επενδυτές και εφευρέτες, τα καλύτερά τους «προϊόντα» -και ιδέες- πλαισιώνονται από πολύ περισσότερα μέτρια έως κακά! Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να κάνουμε την παραγωγή νέων ιδεών μέρος της καθημερινότητάς μας, όσο περισσότερες, τόσο καλύτερα. Για να γίνει όμως αυτό, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα εργασιακό περιβάλλον, όπου οι εργαζόμενοι θα θελήσουν να γίνουν δημιουργικοί για το καλό του οργανισμού και να εξοπλιστούν με τις δεξιότητες και τα εργαλεία, που απαιτούνται για να το κάνουν.

* Ο Σπύρος Παολινέλης, είναι ιδρυτής της AMNIS Learning & Growth και της Blanchard Greece & Cyprus.