O manager και η εμπιστοσύνη στους υφισταμένους

Μέσα σε πολλούς μάνατζερς υπάρχει ένα μικρό παιδί που περιμένει για να βγει έξω. Μπορείτε αρκετά συχνά να το διακρίνετε πίσω από τον φαινομενικά ορθολογικό και αντικειμενικό τρόπο που ενεργούν στην εργασία τους. Η συμπεριφορά αυτή συχνά έλκει την καταγωγή της από ακολουθίες συμπεριφοράς της παιδικής ηλικίας.

Ο «ατομιστής» ακόμη προσπαθεί να σπάσει τους περιορισμούς της αυστηρής οικογενειακής εξουσίας. Ο «δημιουργός κανόνων» ξεκίνησε προσπαθώντας να βάλει τάξη εκεί όπου δεν υπήρχε καμμία. 

Η εμπιστοσύνη στους άλλους και στους υφισταμένους αλλά και οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες ασκείται, αποτελούν μία σημαντική πτυχή ενήλικης συμπεριφοράς που εμφυτεύθηκε βαθειά μέσα μας στα παιδικά χρόνια. Είναι πιθανόν κάποιος να εμπιστευθεί είτε άτομα που γνωρίζει χρόνια, είτε άλλα που έχουν στέρεα χαρακτηριστικά που τού θυμίζουν αξιόπιστους χαρακτήρες από τα παιδικά του χρόνια.

Ο περισσότερος κόσμος είναι διατεθειμένος να δει τους άλλους με καλή πίστη. Αλλά κάθε απογοήτευση που βιώνει ένας άνθρωπος τρέφει και μεγαλώνει την δυσπιστία του. Από την στιγμή που η δυσπιστία θα καταφέρει να ριζώσει, σπάνια μπορεί να εξαλειφθεί ολότελα –παρότι η «γνώση» δεν μπορεί να εξαφανίσει την επιθυμία να πιστεύουμε στην αξιοπιστία των άλλων. Εκείνοι που ενδίδουν στην επιθυμία αυτή από μικρή ηλικία και έτσι δείχνουν εύκολα εμπιστοσύνη στους άλλους, μπορεί μεγαλώνοντας να γίνουν τα θύματα της ζωής, εύπιστα πιόνια στα σχέδια των άλλων. Ή, αν πιαστούν κορόϊδο μια φορά παραπάνω, μπορεί να περάσουν στο διαμετρικά αντίθετο στρατόπεδο και να πεισθούν ότι, αφού ο καθένας είναι ένας δυνητικός «εχθρός», η καλύτερη μορφή άμυνας είναι η συνεχής επίθεση.

Αλλά η μάχη αυτή για την ικανοποίηση ή την προστασία των ατομικών αναγκών δίνεται με φόντο μία αναπόφευκτη αντίφαση: Η αυτονομία και η εξάρτηση δεν αποτελούν αντίπαλες πλευρές του μετώπου. Κανείς δεν παίρνει αυτά που θέλει χωρίς την συναίνεση, την συνεργασία ή την βοήθεια «των άλλων». Και το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι πρέπει να τούς έχει κανείς εμπιστοσύνη ότι θα κάνουν αυτά που λένε, όσο και αν κατά βάθος υποπτεύεται ότι δεν θα τα κάνουν.

Αυτό αληθεύει τόσο στην ειδικότερη δραστηριότητα του μάνατζμεντ, όσο και στην ζωή γενικά. Όλο και περισσότερο, η επιδίωξη ενός κοινού στόχου γίνεται με συνεργασίες, συμμαχίες, συμφωνίες. Αυτό ισχύει τόσο στον επιχειρηματικό τομέα όσο και στα μεγάλα θέματα εθνικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Οι εξουσιαστικές και οικονομίστικες σχέσεις που κυριαρχούσαν στο παρελθόν φθίνουν συνεχώς. Όλο και περισσότερο, η συναίνεση υποκαθιστά την σύγκρουση. Αλλά η συναίνεση προϋποθέτει εμπιστοσύνη –και στις μέρες μας αυτή έχει πια εξαντληθεί από τις δραματικές αλλαγές που δεν δείχνουν ακόμη να έχουν τελειώσει. Οι μεγάλες εταιρείες που κέρδισαν την εμπιστοσύνη και την πιστότητα της εργατικής τους δύναμης με υπόσχεση δουλειάς και σιγουριάς για μια ζωή, αναγκάστηκαν να σκίσουν αυτά τα άγραφα συμβόλαια, καθώς αναδιαρθρώθηκαν για να επιβιώσουν.

Το 1991 κυκλοφόρησε το βιβλίο The New Individualists με συγγραφείς τους Paul Leinberger και Bruce Tucker, σαν συνέχεια στο κλασσικό δοκίμιο The Organization Man, το οποίο γράφτηκε το 1956 από τον William Whyte. Ο χρόνος της εμφάνισης του νέου βιβλίου δεν ήταν τότε τυχαίος. Οι αρχές της δεκαετίας τού 1990 ήταν εποχή σημαντικών αλλαγών που είχαν και ανατρεπτικό χαρακτήρα. Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει με βεβαιότητα το μέλλον –και η αβεβαιότητα κλονίζει την εμπιστοσύνη.

Πριν αρκετά χρόνια, όταν κάποιος πρωτοέφτιαξε μαζί με άλλους μία εταιρεία, το πρώτο πράγμα που τον ρώτησε ο δικηγόρος του ήταν: «Τί θέλεις εσύ να έχεις να παίρνεις όταν θα τσακωθείτε;». Η ερώτηση αυτή σοκάρει, είναι σαν να πηγαίνεις στην εκκλησία για να παντρευτείς και ο ιερέας να σε ρωτάει τί όρους να βάλεις για να πάρεις αργότερα διαζύγιο. «Τώρα είναι η κατάλληλη ώρα να σκεφτείς την διάλυση της εταιρείας. Οποιαδήποτε άλλη στιγμή θα είναι πολύ αργά», κατέληξε ο δικηγόρος.

Στις δουλειές, όπως και στον γάμο, το πάθος της ένωσης υπερτερεί συχνά της κοινής λογικής. Όσο εξόφθαλμα και αν είναι τα αδύνατα σημεία της επιθυμίας μας, ο πόθος να πιστέψουμε ότι για εμάς θα είναι πάντα πιστή μάς τυφλώνει. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που στις περισσότερες χώρες περίπου η ίδια αναλογία «εταιρικών» γάμων και γάμων μεταξύ ανθρώπων οδηγούνται τελικά στο διαζύγιο.

Ο manager πρέπει να προστατεύεσει τον εαυτό του από το εύπιστο παιδί που είναι κάπου μέσα του. Μπορεί να ζητήσει επαγγελματικές συμβουλές από έναν καλό δικηγόρο –ο οποίος θα πληρώνεται αποκλειστικά από εκείνον και θα έχει κατά νουν τα δικά του και μόνον συμφέροντα.

Αφήστε τον να φτιάξει ένα συμβόλαιο όπως εκείνος νομίζει, για να προστατέψει τα συμφέροντά σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από την ίδια σας την ευπιστία.

Σε αυτόν πρέπει να δείξετε εμπιστοσύνη.