Η επιτυχία και η... ευτυχία στην εργασία

Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια στα ΜΜΕ για την ευτυχία και τα αίτια που την προκαλούν ή την πλήττουν. Μετά δε την δημοσίευση της εργασίας του Μ.Γκόλεμαν για την συναισθηματική νοημοσύνη, το θέμα έχει πάρει σημαντικές διαστάσεις που άπτονται και της ζωής μέσα στις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η μεγάλη ανακάλυψη –ύστερα από πολυετείς έρευνες– του Ουγγροαμερικανού ψυχολόγου Mihaly Csikszentmihalyl, κορυφαίου ειδικού σε θέματα ευτυχίας και δημιουργικότητας, είναι ότι η ευτυχία ή η δυστυχία μας δεν εξαρτάται τόσο πολύ από τις συνθήκες της ζωής μας, όσο από εμάς.

Δεν μπορείτε να κατασκευάσετε ευτυχία. Ούτε είναι η ευτυχία κάτι που απλώς συμβαίνει αναπόφευκτα, όπως το πεπρωμένο. Η απλή αλήθεια βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Η ευτυχία είναι μία κατάσταση για την οποία μπορείτε να προετοιμαστείτε. Δεν μπορείτε μεν να κάνετε την ευτυχία να εμφανιστεί, όμως μπορείτε θαυμάσια να μην την εμποδίσετε να εμφανιστεί. Ο M.Csikszentmihalyl συνοψίζει την κατάσταση ως εξής: «Όσοι μάθουν να ελέγχουν τις εσωτερικές εμπειρίες τους, θα είναι σε θέση να καθορίζουν την ποιότητα της ζωής τους, κάτι που πλησιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο σε αυτό που ονομάζουμε ευτυχία».

Οι άνθρωποι δεν νοιώθουν την μεγαλύτερη ευτυχία σε μια ξαπλώστρα στην ακρογιαλιά στις διακοπές τους. Οι καλύτερες στιγμές της ζωής δεν είναι οι στιγμές απραξίας και χαλάρωσης, αλλά οι στιγμές που το μυαλό και το σώμα φθάνουν στα όριά τους. Ευτυχία νοιώθετε όταν ανακαλύπτετε μία φλόγα περιέργειας και την ενισχύετε μέχρι που να γίνει φωτιά ενθουσιασμού. Η ευτυχία ποτέ δεν είναι μόνιμη κατάσταση, αποτελείται από το άθροισμα επιμέρους καταστάσεων ευτυχίας. Καταστάσεις που ο ψυχολόγος αποκαλεί «ροές» και οι οποίες ενίοτε απορροφούν σημαντικό μέρος του είναι.

Κάθε φάση της ζωής μας περιλαμβάνει χαρακτηριστικές καταστάσεις ευτυχίας που δεν είναι δυνατόν να επαναληφθούν –όπως η πρώτη φορά που ερωτεύεται κάποιος. Θα ήταν γελοίο ένα παντρεμένο ζευγάρι να περιμένει να νοιώσει την συγκίνηση του πρώτου ραντεβού. Μην πιστεύετε πολύ εύκολα όσους ισχυρίζονται ότι είναι ερωτευμένοι «όπως ακριβώς την πρώτη μέρα». Η πραγματική ευτυχία δεν πηγάζει από την νοσταλγία για το παρελθόν, πηγάζει από την περαιτέρω ανάπτυξη του νού –για παράδειγμα, η ευτυχία να κάνεις παιδιά, η ευτυχία να έχεις πετύχει κάτι που αντέχει στον χρόνο ή να είσαι σε θέση να χαίρεσαι την ζωή παρά κάποιον σωματικό περιορισμό.

Η εμπειρία της ευτυχίας είναι εντελώς ανεξάρτητη από κουλτούρα, ηλικία, μόρφωση, πλούτο. Ο M.Csikszentmihalyl βρήκε ανθρώπους πιο ευτυχισμένους από τον μέσον όρο σε διάφορα επαγγέλματα: καλλιτέχνες, ανθρακωρύχους, διευθυντές επιχειρήσεων, χειρουργούς. Σχεδόν όλοι τους εργάζονταν σκληρά και σκέφτονταν συχνά σχετικά με την ζωή τους.

Υπό αυτή την έννοια, η ευτυχία δεν είναι κάτι που κατασκευάζεται. Είναι όπως το δένδρο, το χορτάρι. Η ευτυχία φυτρώνει. Έτσι, οι ερευνητές που έχουν μελετήσει ευτυχισμένους ανθρώπους καταλήγουν ότι απαιτούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να αισθάνεται κανείς ευτυχισμένος. Ορισμένες από αυτές άπτονται της δραστηριότητας, των στόχων, της απόλαυσης της ζωής και της διάρθρωσης του ελεύθερου χρόνου. Ωστόσο, κατά κύριο λόγο, για να νοιώσει κανείς ευτυχία πρέπει να ετοιμασθεί να δοθεί ολοκληρωτικά σε κάτι.

Από την άλλη πλευρά, το να προσπαθείτε να πετύχετε απλώς και μόνο έναν μακρινό στόχο, όπως είναι η απόκτηση χρημάτων ή η άνοδος στην ιεραρχία, δεν είναι πάντα καλό για την ευτυχία. Μάθετε να απολαμβάνετε την εργασία σας, αποφεύγετε να δυσαρεστείτε τους συναδέλφους σας και αναζητείστε μία θέση εργασίας όπου έχετε κάποιον έλεγχο. Όσοι αισθάνονται θύματα των περιστάσεων και δεν είναι υποκείμενα αλλά αντικείμενα των καταστάσεων, χάνουν την ικανότητα να χαρούν τον εαυτό τους –έστω και αν η εργασία τους είναι υποδειγματική.

Στην περίπτωση αυτή, καλύτερα να αλλάξετε θέση εργασίας, έστω και αν η καινούργια δουλειά πληρώνεται λιγότερο ή δεν έχει τόσο γόητρο. Όσοι αντλούν ευτυχία από την εργασία τους, εργάζονται τόσο καλά που, αργά ή γρήγορα, θα επωφεληθούν –ακόμα και στο επίπεδο των χρημάτων και του γοήτρου.