Ταχύτητα, το νέο εργαλείο του management

Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο Κάρλο ντε Μπενεντέτι ήταν ο διασημότερος Ευρωπαίος επιχειρηματίας, τον οποίο άλλοι αποκαλούσαν «επαναστάτη μηχανικό» και άλλοι «ιλ κοντοτιέρι», δηλαδή αρχηγό ομάδας μισθοφόρων.

Πρόεδρος και μεγάλο αφεντικό της Ολιβέτι, αν και το 1982 είχε καταδικασθεί σε τέσσερα χρόνια φυλακή λόγω του σκανδάλου της ιταλικής τράπεζας Αμπροζιάνο, δεν έπαυε να θεωρείται περισσότερο από μηχανικός, πραγματικός άσος των τραπεζο-χρηματιστηριακών συναλλαγών.

Ωστόσο, η αντίστροφη μέτρηση γι' αυτόν άρχισε με την αποτυχία του να εξαγοράσει τη βελγική Σοσιετέ Ζενεράλ -τραπεζικό θεσμό στο Βέλγιο, τότε- και κατέληξε στην εξαφάνιση της Ολιβέτι. Σήμερα, ο πάμπλουτος και πάλαι ποτέ διάσημος Ιταλός επιχειρηματίας εξακολουθεί να δραστηριοποιείται στον χρηματοοικονομικό χώρο και συμμετέχει με μεγάλο ποσοστό στην ιταλική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Τισκάλι.

Σε μία τελευταία συνάντηση που είχαμε μαζί του στους διαδρόμους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες, τον ρωτήσαμε πού αποδίδει την εξαφάνιση της Ολιβέτι -που εθεωρείτο «ηγέτης» στον κλάδο της πληροφορικής. Η απάντησή του ήταν αφοπλιστική: «Κάναμε μεγάλα λάθη μάνατζμεντ, διότι δεν θελήσαμε να καταλάβουμε σε ποια εποχή ζούμε. Έτσι, δεν αναλύσαμε με καθαρό μυαλό την πραγματικότητα και βρεθήκαμε ταχύτατα με την πλάτη στον τοίχο.

Αν είχαμε αναλύσει ποιον ρόλο παίζει η ταχύτητα στο μάνατζμεντ, σήμερα η κατάσταση θα ήταν διαφορετική. Από την άλλη πλευρά, πιστεύω ότι δεν αξιοποιήσαμε όπως θα έπρεπε το εύκολο χρήμα, το οποίο τότε καθοδηγούσε τις καινοτομίες. Επίσης, αρνητικό ρόλο έπαιξε η εμμονή επιδίωξης αξίας για τους μετόχους μας, η οποία, σε τελική ανάλυση, διαστρέβλωσε τους οικονομικούς στόχους».

Τα λόγια αυτά, προερχόμενα από έναν επιχειρηματία όπως ο Κάρλο ντε Μπενεντέτι, μας προβλημάτισαν και μας έκαναν να ανατρέξουμε στην ιστορική πορεία του μάνατζμεντ, όπως γράφεται καθημερινά στην πράξη. Μία πρώτη διαπίστωσή μας είναι ότι το χθεσινό μάνατζμεντ δεν έχει μεγάλη σχέση με το σημερινό, ενώ άδηλο είναι το μέλλον για το αυριανό -διότι πλέον η ταχύτητα αποτελεί, σε όλα τα επίπεδα, αποφασιστικό συντελεστή επιτυχημένης και αποτελεσματικής διοίκησης των επιχειρήσεων.

Όπως λέει και ο καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων Δημ. Μπουραντάς, ο 21ος αιώνας αποτελεί νέα εποχή για την επιχείρηση και το μάνατζμεντ. Θα λέγαμε δε ότι πρόκειται για μία ανατρεπτική εποχή, διότι ο κόσμος έγινε περισσότερο χαοτικός, αβέβαιος, ανταγωνιστικός και αντιφατικός.

Στο πλαίσιο αυτό, οι νέες τεχνολογίες, που επίσης διαδέχονται η μία την άλλη με πρωτόγνωρη για τον ανθρώπινο νου ταχύτητα, δημιουργούν απίστευτες δυνατότητες για πρόοδο -αλλά εγκυμονούν και ποικίλους κινδύνους, από τους οποίους ο πιο σοβαρός είναι η λόγω ταχύτητας περιθωριοποίηση ανθρώπων και επιχειρήσεων. Αυτή η ταχύτητα, εξάλλου, όπως αναγνωρίζουν κορυφαίοι οικονομολόγοι και κοινωνιολόγοι, είναι και μία από τις βασικές αιτίες παραγωγής ανισοτήτων στις ανεπτυγμένες χώρες -οι οποίες, επιπροσθέτως, αντιμετωπίζουν και πρόβλημα δημογραφικής γήρανσης. Έτσι, οι πληθυσμοί τους προσαρμόζονται αργά στις εξελίξεις, με αποτέλεσμα κατηγορίες ανθρώπων να περιθωριοποιούνται.

Όπως υπογραμμίζει και ο Ρίτσαρντ Σένετ στο βιβλίο του Η Νέα Κουλτούρα του Καπιταλισμού, «στις κοινωνίες της ταχύτητας, το υλικό φάσμα της αχρηστίας αποκαλύπτει ένα τρομερό πολιτισμικό δράμα. Πώς μπορεί κανείς να είναι πολύτιμος και χρήσιμος στα μάτια των άλλων;».

Δυστυχώς, μέγα μέρος των πολιτικών και οικονομικών ελίτ αγνοούν το ερώτημα αυτό, τροφοδοτώντας έτσι μία επικίνδυνη κοινωνική ωρολογιακή βόμβα.