Το management της... μη λήψης αποφάσεων

Αυτό που κατά κανόνα συμβαίνει με τους ανθρώπους που δύσκολα αποδέχονται αλλαγές και επαναπροσανατολισμούς, χαρακτηρίζει –όχι λίγες φορές– και τις επιχειρήσεις. Αρνούνται να αλλάξουν κατευθύνσεις και γραμμή πλεύσης, έως ότου βέβαια βρεθούν μπροστά σε προβλήματα –άλλοτε επιλύσιμα, μερικές φορές όμως μοιραία για την επιβίωσή τους.

Υπάρχουν ωστόσο γνωστές περιπτώσεις επιχειρήσεων που, ακόμα και αν αποφάσισαν να αλλάξουν κατεύθυνση, οι αποφάσεις τους συναντούν μεγάλες δυσκολίες ως προς την εκτέλεσή τους. Είναι γνωστές, από την άποψη αυτή, οι δυστοκίες που παρατηρήθηκαν σε κολοσσούς όπως η ΙΒΜ, η Φίλιπς, η Τζένεραλ Μότορς κ.α. όταν χρειάστηκε να αλλάξουν πορεία, στρατηγική, αλλά και επιχειρηματική φιλοσοφία. Λίγο έλλειψε οι εταιρείες αυτές να καταποντιστούν απλώς λόγω αδυναμίας στην εκτέλεση αποφάσεων.

Το ερώτημα που τίθεται, λοιπόν, είναι αυτό της πηγής απ' όπου προέρχεται η αδυναμία στην εκτέλεση αποφάσεων και ιδιαίτερα αυτών που έχουν χαρακτήρα καινοτομικό και αναδιαρθρωτικό.

Ο Jeffrey Pfeffer, καθηγητής στο Graduate School of Business του πανεπιστημίου Stanford στην Καλιφόρνια, πιστεύει ότι η εταιρική αυτή αδυναμία εκδηλώνεται τώρα εντονότερα. Στο βιβλίο του με τίτλο «Managing with Power» υποστηρίζει ότι ένας από τους λόγους γι αυτό είναι ότι οι μάνατζερς καταναλίσκουν περισσότερο χρόνο απασχολούμενοι με το ποια απόφαση να πάρουν και πολύ λίγο χρόνο για το σημαντικό σκέλος της εφαρμογής των αποφάσεών τους.

Υπάρχει, πάντως, και ένα βασικότερο πρόβλημα. Η εξουσία για την εφαρμογή των εταιρικών αποφάσεων πηγάζει παραδοσιακά από τρεις πηγές: τον έλεγχο των κονδυλίων και των πληροφοριών, την «πολιτική» επιρροή μέσα στην επιχείρηση και την επίσημη εξουσία. Σήμερα, καμμία από τις τρεις αυτές εξουσίες δεν έχει την ισχύ που είχε κάποτε.

Η άσκηση ελέγχου, επιρροής και εξουσίας στηρίζεται στην ύπαρξη οργανωμένης ιεραρχίας, η οποία σπανίζει όλο και περισσότερο. Την περασμένη δεκαετία οι περισσότερες εταιρείες κατάργησαν ολόκληρες βαθμίδες του μάνατζμεντ, δίνοντας «εξουσία» στους εργαζόμενους, τοποθετώντας έναν δικτυωμένο ηλεκτρονικό υπολογιστή σε κάθε γραφείο και προσφέροντας μεγάλα κομμάτια της παραγωγής σε υπεργολάβους.

Οι αλλαγές αυτές έχουν υπονομεύσει την ιεραρχία και έχουν κάνει την συνεργασία και την συνεννόηση πιο χρήσιμα εργαλεία μάνατζμεντ από τις παλιές μεθόδους της εντολής και του ελέγχου. Μέσα στις λιγότερο «ιεραρχικές» εταιρείες, οι πιο αποτελεσματικοί μάνατζερς είναι εκείνοι που αφιερώνουν χρόνο για να προσηλυτίσουν άλλους στον δικό τους τρόπο σκέψης –δηλαδή, εκείνοι που χρησιμοποιούν εκστρατείες πειθούς και όχι καταναγκασμό.

Ο τρόπος αυτός τείνει να έχει σαν αποτέλεσμα «σοφότερες» αποφάσεις. Αλλά το μάνατζμεντ της συνεργασίας είναι ένα ταλέντο που πολλοί από τους δυτικούς μάνατζερς δεν κατέχουν ακόμη ικανοποιητικά. Καθώς είναι απρόθυμοι να αλλάξουν μαζί με τις εταιρείες τους, βρίσκουν τις αποφάσεις τους –όποια και αν είναι τα προτερήματά τους– να συναντούν όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στην εφαρμογή. Κατά τα λεγόμενα του ίδιου του J.Pfeffer, «αν ξέρετε την στρατηγική της επιχείρησής σας αλλά οι συνάδελφοί σας την αγνοούν, τότε θα συναντήσετε μεγάλες δυσκολίες να πετύχετε ο,τιδήποτε». Με άλλα λόγια, ο Αμερικανός καθηγητής υποστηρίζει ότι η αποκέντρωση των εξουσιών και η βαθειά αλλαγή στην ιεραρχική δομή των επιχειρήσεων έχει μεν πολλά θετικά στοιχεία, μπορεί όμως να αποτελέσει και σοβαρό εμπόδιο στην εκτέλεση αποφάσεων σε περιόδους γρήγορων και μόνιμων αλλαγών.

«Το μυστικό επιτυχίας στις σύγχρονες και αποτελεσματικές επιχειρήσεις βρίσκεται στο μάνατζμεντ της φαντασίας και στον τρόπο διοίκησής τους μέσα από τα διαφοροποιημένα κέντρα εξουσίας. Υπό αυτή την έννοια, οι επιχειρήσεις πρέπει να μάθουν να ενσωματώνουν στην κουλτούρα τους τις αλλαγές και μετά να προχωρούν στη πραγματοποίησή τους», τονίζει ο γνωστός Αμερικανός γκουρού του μάνατζμεντ, Τομ Πήτερς.

Ο γνωστός συγγραφέας Π.Γουώτερμαν υποστηρίζει επίσης ότι οι αλλαγές στην λήψη αποφάσεων είναι πολύ πιο εύκολες και αποτελεσματικές στις μικρές εταιρείες, παρά τους επιχειρηματικούς δεινόσαυρος τύπου Τζένεραλ Ελέκτρικ.

Την άποψη αυτή υποστηρίζουν και τα αποτελέσματα της έρευνας που έχουν κάνει η Kathleen Eisenhardt, καθηγήτρια στο Stanford, και ο Jay Bourgeois, καθηγητής στο University of Virginia. Μελέτησαν διεξοδικά οκτώ μικρές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας στον κλάδο της πληροφορικής –το είδος εταιρείας που θα περίμενε κανείς να χρησιμοποιεί δίκτυα και συνεργασία, αντί για ιεραρχία. Βρήκαν ότι οι εταιρείες εκείνες των οποίων τα στελέχη έκαναν χρήση αυταρχικών μεθόδων του μάνατζμεντ, δεν μπορούσαν να πάρουν εύκολα στρατηγικές αποφάσεις.

Ήταν, μάλιστα, οι χειρότερες από πλευράς απόδοσης, γιατί αναλώνονταν σε εσωτερική πάλη για την «εξουσία» και δυσκολεύονταν να προσαρμοστούν αποφασιστικά και γρήγορα στις ταχύτατες αλλαγές που σημειώνονταν στις αγορές τους.

Είναι συνεπώς ξεκάθαρο ότι, στις σημερινές συνθήκες αλλαγών, πέρα από τα μάνατζμεντ των υλικών της πόρων, σημαντικό ρόλο για την ανταγωνιστικότητα μίας επιχείρησης θα παίζει και ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειρίζεται τα προβλήματα αναποφασιστικότητας ή μη εκτέλεσης αποφάσεων.

Επίσης, αρκετές μεγάλες εταιρείες, αν θέλουν να αποφύγουν δυσάρεστες εκπλήξεις, όπως αυτές της ΙΒΜ παλαιότερα, θα πρέπει να εγκαταλείψουν την νοοτροπία του απρόσβλητου. Είναι ανάγκη να μην καταπιούν το δηλητηριασμένο χάπι της επανάπαυσης και να συνειδητοποιήσουν ότι το βόλεμα μπορεί να οδηγήσει σε αλαζονεία.

Ξεχνούν, έτσι, την δημιουργικότητα, τα κίνητρα, την προσοχή στις ανάγκες του κοινού, που τις έχουν φέρει στην κορυφή.

Η άρνηση της επαναπαύσεως σε κεκτημένες δάφνες αποτελεί σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, κορυφαίο συντελεστή προόδου.