Σε μια κρίσιμη περίοδο για τα δημόσια οικονομικά, αναλυτές και οικονομικοί παράγοντες πιστεύουν πως τυχόν εύρεση εκμεταλλεύσιμων ποσοτήτων φυσικού αερίου θα μπορούσε να βγάλει την Κύπρο από τον χάρτη των προβληματικών χωρών της ευρωζώνης.

Ο Γενικός Διευθυντής της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου Δρ Στέλιος Στυλιανού μιλά στο Euro2day.gr για τα χρονοδιαγράμματα, τις προϋποθέσεις και τον απαιτούμενο προγραμματισμό, έτσι ώστε η εύρεση φυσικού αερίου να επιδράσει θετικά στην κυπριακή οικονομία.

ΕΡ.: Κύριες Στυλιανού, πώς θα επηρεάσει την κυπριακή οικονομία η έλευση του φυσικού αερίου; Σε ποια φάση βρίσκονται τα σχετικά επενδυτικά σχέδια;

ΑΠ.: Το φυσικό αέριο από πλευράς ηλεκτροπαραγωγής θα δημιουργήσει μια εντελώς καινούρια κατάσταση. Οι νεότερες μονάδες του Βασιλικού (η «4» και η «5»), συνολικής δυναμικότητας 440 MW, είναι τελευταίας τεχνολογίας συνδυασμένου κύκλου και μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως καύσιμο το φυσικό αέριο, αντί το ακριβότερο ντίζελ που χρησιμοποιούν σήμερα.

Όταν η Κύπρος ως κράτος αποφάσισε να εισαγάγει φυσικό αέριο, η Πολιτεία έδωσε εντολές στην ΑΗΚ να εγκαταστήσει μονάδες παραγωγής φυσικού αερίου, ενώ ταυτόχρονα δεσμεύτηκε να αναλάβει την εισαγωγή του νέου καυσίμου έγκαιρα για να είναι διαθέσιμο με τη λειτουργία των νέων μονάδων παραγωγής της ΑΗΚ. Συγκεκριμένα, ειπώθηκε σε εμάς τότε: είναι δική σας δουλειά να εγκαταστήσετε μονάδες παραγωγής και δική μας δουλειά να σας φέρουμε φυσικό αέριο.

Εμείς είχαμε εκφράσει ανησυχίες ρωτώντας γιατί δεν μας αφήνετε, όπως κάναμε τόσα χρόνια, να εγκαταστήσουμε τις μονάδες μας και να φέρουμε και το καύσιμό μας. Μας απάντησαν αρνητικά. Μας είπαν, αφήστε το κοντά μας, θα σας το φροντίσουμε, θα σας το φέρουμε στις πιο καλές τιμές και θα διαπραγματευτούμε εμείς. Από εσάς θέλουμε να έχετε έτοιμες τις μονάδες σας έως και το 2008. Αυτά γίνονταν την περίοδο 2000 - 2001.

Τελικά, η προσπάθεια του κράτους δεν τελεσφόρησε, αφού υπήρξαν διάφορα προβλήματα και διαφωνίες με τους συμβούλους που προσελήφθησαν για τον σκοπό αυτόν, οι οποίοι τελικά απολύθηκαν. Αρχικά, ξεκινήσαμε για εισαγωγή στην Κύπρο υγροποιημένου φυσικού αερίου και για δημιουργία τερματικού σταθμού αποϋγροποίησης. Αφού για πολλά χρόνια δεν έγινε τίποτε, η κυβέρνηση ανάθεσε στην ΑΗΚ τον Μάρτιο του 2009 την υλοποίηση των απαιτούμενων έργων υποδομής για παραλαβή, αποθήκευση και αποϋγροποίηση φυσικού αερίου. Η ΑΗΚ, με τάχιστες διαδικασίες, ολοκλήρωσε όλη την απαιτούμενη εργασία και ήταν έτοιμη από τον Αύγουστο του 2010 να συστήσει την απαιτούμενη κοινοπραξία για ανέγερση του τερματικού. Ωστόσο, μας δόθηκε εντολή να μην προχωρήσουμε, και στο μεταξύ από τον Δεκέμβριο του 2010 άρχισαν και οι δημόσιες συζητήσεις για ύπαρξη δικού μας φυσικού αερίου στο Οικόπεδο 12. Οι μονάδες μας όμως είναι εκεί. Περιμένουν και χρησιμοποιούν το ακριβότερο ντίζελ αντί φυσικό αέριο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι για την αξιοποίηση δικών μας κοιτασμάτων, αν υπάρχουν, θα χρειαστούν πολλά χρόνια, θεωρούμε ότι θα μπορούσε να δοθεί στην ΑΗΚ, έστω και τώρα, η δυνατότητα να προβεί σε μια ενδιάμεση λύση, έτσι ώστε να εισαγάγει φυσικό αέριο για τις ανάγκες της ηλεκτροπαραγωγής μόνο, για το μικρό χρονικό διάστημα μέχρι να διασαφηνιστεί η κατάσταση αναφορικά με τα δικά μας κοιτάσματα.

ΕΡ.: Στην περίπτωση που όλα τα πράγματα εξελιχθούν θετικά σε ό,τι αφορά τις έρευνες στα δικά μας κοιτάσματα, υπάρχει ο απαιτούμενος προγραμματισμός για να προχωρήσουμε στην εκμετάλλευσή του;

ΑΠ.: Θα είμαι αυστηρός εδώ. Δυστυχώς, δεν υπάρχει ο αναμενόμενος προγραμματισμός. Κανείς δεν μπορεί να πει με ακρίβεια αν η εκμετάλλευση θα ξεκινήσει σε δύο ή σε δέκα χρόνια. Ακόμη καλά-καλά δεν ξέρουμε τις ποσότητες, αλλά και να επαληθευθούν οι τεράστιες ποσότητες που λέγουν πως υπάρχουν -πράγμα που εύχομαι-, το μεγάλο ερώτημα είναι πώς, πότε και κάτω από ποιους εμπορικούς όρους θα έρθουν. Θα έρθουν με αγωγό; Ποιος θα διαχειρίζεται τον αγωγό; Η ΑΗΚ ως καταναλωτής με ποιον θα διαπραγματευτεί την αγορά φυσικού αερίου; Ποιος είναι αυτός ο οργανισμός με τον οποίο θα διαπραγματευτώ ποσότητες και τιμή. Ο οργανισμός αυτός δεν έχει οριστεί μέχρι σήμερα.

Επιπλέον, ο αγωγός που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από το οικόπεδο στο Βασιλικό δεν έχει ακόμη σχεδιαστεί. Πόσα θα στοιχίσει; Ποιος θα το κατασκευάσει; Θα γίνει από κοινοπραξία, θα γίνει από κυβερνητικό οργανισμό, θα γίνει από άλλους;

Και, τέλος, γνωρίζουμε πως αν έρθει φυσικό αέριο στην Κύπρο αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνο για τις ανάγκες τις δικές της, διότι οι ποσότητες που θέλει η Κύπρος είναι τόσο μικρές που δεν είναι βιώσιμο ένα έργο εγκατάστασης ενός πολυδάπανου υπόγειου αγωγού, που θα τροφοδοτεί μόνο εκείνη. Άρα θα πρέπει να γίνει σχεδιασμός ώστε ο αγωγός να φέρει το αέριο στην Κύπρο, ένα πολύ μικρό μέρος του να κατευθύνεται στους Κύπριους ηλεκτροπαραγωγούς και το υπόλοιπο θα πρέπει να υγροποιείται σε ένα εργοστάσιο και να εξάγεται.

Ποιος θα ανεγείρει το χερσαίο τερματικό υγροποίησης; Ποιος θα αναλάβει αυτές τις τεράστιες επενδύσεις (μιλάμε για γύρω στα 10 δισεκατομμύρια δολάρια); Σε ποιες αγορές θα διοχετεύονται όλες αυτές οι ποσότητες φυσικού αερίου; Θα πρέπει να βρούμε αυτές τις αγορές και να συνάψουμε μακροχρόνια συμβόλαια, ώστε να μας βοηθήσουν αυτά τα συμβόλαια να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη χρηματοδότηση από τις τράπεζες προκειμένου να κατασκευάσουμε το τερματικό.

Τι θα γίνει μελλοντικά με τη δομή του συγκεκριμένου τερματικού; Θα είναι κοινοπραξία και ποιοι θα μετέχουν σε αυτήν; Θα μετέχει και η ΑΗΚ στην κοινοπραξία; Η ΑΗΚ, ως ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου, θέλει και πρέπει να έχει συμμετοχή στο όλο αυτό εγχείρημα. Πιστεύουμε επίσης ότι η ΑΗΚ έχει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο οργανισμό στην Κύπρο, δημόσιο ή ιδιωτικό, την πείρα και την τεχνογνωσία στον σχεδιασμό και στην επιτυχή υλοποίηση μεγάλων και τεχνικά πολύπλοκων έργων υποδομής. Η ΑΗΚ μπορεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον οργανισμό ή φορέα να εγγυηθεί τη συμμετοχή του κυπριακού κράτους στην ανάπτυξη της απαιτούμενης υποδομής για εκμετάλλευση του φυσικού αερίου. Προς τον σκοπό αυτόν έχουμε εκφράσει την ετοιμότητά μας προς τις αρμόδιες αρχές και μπορούμε σύντομα να τεθούμε στην υπηρεσία του κυπριακού κράτους.

Άρα υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά ερωτήματα και αδιευκρίνιστα ζητήματα που σχετίζονται με τη στρατηγική μας. Θεωρώ ότι η σύσταση της συμβουλευτικής ομάδας είναι ένα θετικό βήμα, κάτι που έπρεπε να γίνει εδώ και πολύ καιρό. Πιστεύω ότι με την πείρα που έχουν αυτοί οι άνθρωποι θα καταλήξουν στα πράγματα που πρέπει να γίνουν και στη συνέχεια θα αρχίσουμε να προχωράμε. Η ΑΗΚ και πάλι είναι στη διάθεση της συμβουλευτικής ομάδας, την οποία μπορεί να στηρίξει με πολλούς τρόπους.

Όταν το 2009 εμείς είχαμε πάρει την εντολή να προχωρήσουμε με την ανέγερση τερματικού αποϋγροποίησης, μιλούσαμε για κόστος μόνο 500 εκατομμυρίων δολαρίων, δηλαδή μόλις για το 5% του τερματικού υγροποίησης, είχαμε συστήσει ομάδα έργου με επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, είχαμε προσλάβει έναν από τους καλύτερους συμβουλευτικούς οίκους, είχαμε εκπονήσει όλα τα απαιτούμενα επιχειρηματικά σχέδια, τα οικονομικά μοντέλα, τα χρηματοδοτικά πλάνα, τα μοντέλα αγοράς κτλ και είχαμε, όπως είπα και πιο πάνω, ολοκληρώσει τάχιστα τις διαδικασίες με υποδειγματικό τρόπο και σε χρόνο-ρεκόρ. Δυστυχώς, δεν βλέπουμε να γίνεται τώρα κάτι ανάλογο για μια επένδυση πολλαπλάσια αυτής που θα κάναμε εμείς.

Κατά τη διάρκεια των διεργασιών σύστασης της κοινοπραξίας για την ανέγερση του τερματικού αποϋγροποίησης, η ΑΗΚ απέκτησε πολύτιμη πείρα και γνώσεις, οι οποίες, όπως τόνισα και πιο πάνω, είναι στη διάθεση της Πολιτείας, αν θέλει να τις αξιοποιήσει.

ΕΡ.: Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν πως η έλευση του φυσικού αερίου μπορεί σύντομα να λύσει το οικονομικό πρόβλημα της Κύπρου;

ΑΠ.: Αν χειριστούμε το θέμα με σοβαρότητα και σωφροσύνη, αναμφίβολα θα υπάρξουν άμεσα οφέλη γι' αυτόν τον τόπο και η δική μας γενιά μπορεί να ωφεληθεί. Θα πρέπει, ωστόσο, να είμαστε πολύ εγκρατείς και προσεκτικοί. Τι γίνεται με τις μελλοντικές γενιές; Δηλαδή, όλοι εμείς θα πρέπει να πεθάνουμε εκατομμυριούχοι και να αφήσουμε να ζήσουν φτωχά τα παιδιά και τα εγγόνια μας; Όχι φυσικά.

Άρα θα πρέπει να εκπονηθεί και να υιοθετηθεί από όλους ένας μακροπρόθεσμος προγραμματισμός. Θα πρέπει να ακολουθήσουμε παραδείγματα άλλων χωρών, όπως η Νορβηγία, η οποία προχώρησε σε άμεση εκμετάλλευση μέρους των τεράστιων κοιτασμάτων της, ενώ επίσης ίδρυσε και ένα ταμείο (Norway Development Fund) που επενδύει προς όφελος των κατοπινών γενεών.

ΕΡ.: Αν αύριο ανακοινωνόταν μια ευχάριστη είδηση από το Οικόπεδο, αυτή η είδηση θα μπορούσε να επιλύσει αμέσως την υπόθεση του δημόσιου χρέους της Κύπρου;

ΑΠ.: Δεν είμαι ο πλέον αρμόδιος να απαντήσω αυτό το ερώτημα. Ωστόσο, προσωπικά, είμαι λίγο διστακτικός να απαντήσω ναι. Υπάρχουν παραδείγματα χωρών με πλούσιους φυσικούς πόρους, που όμως μένουν καταχρεωμένες. Αναμφίβολα, η ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων θα βελτιώσει το κλίμα και οι οίκοι αξιολόγησης θα είναι πιο επιεικείς μαζί μας. Για παράδειγμα, στις τελευταίες εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης υπάρχει μία υποσημείωση που λέει ότι κάνουμε τις αξιολογήσεις μας χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις πολύ καλές προοπτικές έλευσης φυσικού αερίου. Αν βρεθούν αύριο τέτοιες πηγές, τότε σίγουρα θα αντιστραφεί το υπάρχον κλίμα απαισιοδοξίας, θα υπάρχει πιθανότατα μεγαλύτερη εισροή χρήματος από διεθνείς οργανισμούς με καλύτερους όρους, αλλά επίσης και εισροή χρημάτων από την εμπορική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, αν όλα πάνε καλά.

Εγώ πιστεύω, με βάση τη δική μου πείρα, πως το φυσικό αέριο δεν θα μπορέσουμε να το εκμεταλλευθούμε πριν από το 2015. Χρειάζονται γύρω στα 7 - 8 χρόνια μέχρι να λειτουργήσει το τερματικό. Άρα έχουμε μια περίοδο μελέτης και σχεδιασμού. Μπορεί όμως μέχρι να λειτουργήσει το τερματικό ο υποθαλάσσιος αγωγός να κατασκευαστεί πιο νωρίς για τις ανάγκες της ηλεκτροπαραγωγής και να υπάρξει το σχετικό όφελος στον καταναλωτή, μέχρις ότου ανεγερθούν το τερματικό υγροποίησης και οι λοιπές εγκαταστάσεις που χρειάζονται για την εξαγωγή του υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Στόχος μας πρέπει να είναι το 2015 να υπάρχει φυσικό αέριο για ηλεκτροπαραγωγή, γιατί το 2015 θα πρέπει να ενισχύσουμε με νέες μονάδες το παραγωγικό μας δυναμικό, και ταυτόχρονα να θέσουμε εκτός λειτουργίας κάποιες μονάδες μας που είναι πεπαλαιωμένες και ενεργοβόρες. Και φανταστείτε, ενώ τώρα έχουμε δύο μονάδες που χρησιμοποιούν ντίζελ, τότε να έχουμε τρεις ή τέσσερις που να χρησιμοποιούν ντίζελ αντί για φυσικό αέριο. Δεν νομίζω να μπορέσει να το αντέξει η οικονομία.