J. Moström (Euromines): Μισό το βήμα της ΕΕ για τις κρίσιμες πρώτες ύλες

Πρώτο βήμα, αλλά όχι αρκετό, είναι η ευρωπαϊκή πράξη Critical Raw Material Act, για τον ανεφοδιασμό της Ευρώπης με κρίσιμες πρώτες ύλες, απαραίτητες για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

Την άποψη αυτή εκφράζει ο Jan Moström, πρόεδρος της Euromines, της Ένωσης που «στεγάζει» την ευρωπαϊκή βιομηχανία εξόρυξης μετάλλων και ορυκτών, με 38 μέλη.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Euro2day.gr, ο κ. Moström επισημαίνει την ανάγκη να απεξαρτηθεί η Ευρώπη από τρίτες χώρες, σε μια περίοδο, μάλιστα, που εντείνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στον τομέα αυτό, υποδεικνύει την απλούστευση και τη διαφάνεια των διαδικασιών για την εξόρυξη ορυκτών και μετάλλων, προειδοποιεί για τον κίνδυνο να υπάρξουν δύο ταχύτητες εξόρυξης, καθώς διαχωρίζονται με διαφορετικές σημάνσεις προτεραιότητας οι πρώτες ύλες και ταυτόχρονα υπογραμμίζει ότι οι Βρυξέλλες θα έπρεπε να έχουν αυτή τη στιγμή πρώτο στόχο τη μείωση του ενεργειακού κόστους.

Ο Σουηδός κ. Moström, παράλληλα με τη Euromines, είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της LKAB Group, που θεωρείται ηγέτιδα βιομηχανία σιδηρομεταλλευμάτων στην Ευρώπη, με έδρα στην πόλη Lulea, στη Βόρεια Σουηδία.

Ήρθε στην Αθήνα την προηγούμενη εβδομάδα, προκειμένου να συζητήσει με τη διοίκηση και τα μέλη του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, που είναι μέλος της Euromines, σε μια προσπάθεια να ενημερωθεί για τις διαφορετικές ανάγκες και προκλήσεις σε κάθε χώρα, ώστε να ανοίξει ένας γόνιμος διάλογος μεταξύ όλων των μελών, που θα οδηγήσει σε κοινές δράσεις.

Γιατί κρίνεται τώρα απαραίτητη η ενίσχυση της εξόρυξης μετάλλων και ορυκτών;

Θα έλεγα ότι υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι που μπαίνει το θέμα αυτό τώρα πάνω στο τραπέζι. Το πρώτο έχει να κάνει με τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα για την ανάπτυξη «πράσινων» τεχνολογιών και τη στήριξη των βιομηχανιών μέσω αυτών, γεγονός που μας ώθησε να αντικαταστήσουμε μεγάλες ποσότητες πετρελαίου και αερίου και να στραφούμε προς τον ηλεκτρισμό και οτιδήποτε συνδέεται με αυτό, όπως η ηλεκτροκίνηση. Οι δύο μεγάλες δυνάμεις, λοιπόν, προσπαθούν να αποκτήσουν, να κερδίσουν όσες περισσότερες πρώτες ύλες, απαραίτητες για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.

Το δεύτερο είναι ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, που έστρεψε την προσοχή μας στο πολύ σημαντικό ζήτημα της πρόσβασης σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Η Ευρώπη έρχεται ανάμεσα στους δύο, σαν «σφήνα» θα λέγαμε, για να βάλει τη δική της σφραγίδα, με στόχο τη δημιουργία εφοδιαστικής αλυσίδας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς, όμως, να έχει κάνει ακόμη τα απαραίτητα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.

Η Κίνα πρόσφατα διαμήνυσε ότι προτίθεται να θεσπίσει εμπόδια στις εξαγωγές γραφίτη, που θεωρείται πρώτη ύλη για τις μπαταρίες. H κίνηση αυτή δίνει, θα έλεγε κανείς, μαθήματα στην Ευρώπη;

Θα έλεγα ότι είναι τα ίδια μαθήματα που πήρε η Ευρώπη από τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Το να εξαρτιόμαστε από ένα κράτος που δεν είναι αξιόπιστο, καταλήγει να μην είναι καλό για την ευρωπαϊκή κοινωνία και τη βιομηχανία ιδιαίτερα. Χρειαζόμαστε τις κρίσιμες πρώτες ύλες για όλη τη βιομηχανία μας. Συνεπώς, πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά και να εστιάσουμε στο πώς θα αποκτήσουμε αυτούς τους πόρους από εγχώριες πηγές, ώστε να περιορίσουμε την εξάρτησή μας από τρίτες χώρες.

Ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής ο Κανονισμός για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, η ευρωπαϊκή πράξη Critical Raw Material Act;

Όχι, δεν το πιστεύω. Αλλά πιστεύω ότι είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα. Δεν θα καλύψει τα μεγάλα κενά, όμως, είναι μία πρώτης τάξεως ευκαιρία να εντοπιστούν τα προβλήματα, να αναγνωριστεί η αναγκαιότητα της μεταλλείας, να αντιμετωπιστεί με διαφορετικό τρόπο ο κλάδος, ιδιαίτερα σε κάποιες περιοχές όπου υπάρχει δυνατότητα εξόρυξης, χωρίς τα προβλήματα αδειοδότησης, αντιδράσεων τοπικών κοινωνιών, κ.λπ. Δεν πιστεύω ότι θα λυθούν τα προβλήματα της σημερινής εποχής μόνον με τον Κανονισμό CRMA.

Υπάρχει η άποψη ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι περίπλοκο και συνεχώς διευρυνόμενο. Από την άλλη πλευρά, εκφράζονται φόβοι για περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις εξορύξεις. Πώς μπορεί να διασφαλιστεί η θέσπιση ενιαίων, αυστηρών κανόνων; Υπάρχουν καλές πρακτικές στην Ευρώπη που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως βάση πολιτικής;

Είναι μία δύσκολη και σύνθετη ερώτηση. Για πολλές δεκαετίες εστιάζαμε στην εισαγωγή των σημαντικών ορυκτών και μετάλλων από τη διεθνή αγορά και ταυτόχρονα αντιμετωπίζαμε τις περιβαλλοντικές συνέπειες, έχοντας υψηλά πρότυπα για την προστασία του περιβάλλοντος από την εξόρυξη. Η εξορυκτική βιομηχανία έχει ήδη κανόνες για την προστασία από τις πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον, γεγονός που είναι εμφανές και από τις υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις μας. Αυτό που δημιουργεί την πολυπλοκότητα είναι οι περίπλοκες διαδικασίες αδειοδότησης, κάτι που είναι σημαντικό για τις κρίσιμες πρώτες ύλες και τις διαδικασίες που τις συνοδεύουν. Τα κράτη-μέλη πρέπει να αναπτύξουν και να καθορίσουν τη διαδικασία που θα διασφαλίσει ότι θα λαμβάνουμε αδειοδότηση εξόρυξης εντός 24 μηνών. Επιπλέον, καθιστώντας τη διαδικασία αδειοδότησης σύντομη υπάρχουν και άλλα βήματα. Πρέπει να εστιάσουμε στον τρόπο επίτευξης μίας αποτελεσματικής και πλήρως κατανοητής διαδικασίας. Έτσι, όποιος ενδιαφέρεται για την εξόρυξη, θα μπορεί να έχει όλες τις πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία και τι οφείλει να κάνει. Αυτό είναι απαραίτητο για το κράτος, ώστε να διασφαλίσει ότι μπορούμε να θέσουμε σε εφαρμογή αυτή τη διαδικασία. Άρα όσο περίπλοκο και εάν είναι, πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή, διότι οι διαδικασίες αδειοδότησης αποτελούν πρόκληση για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υπάρχουν κρίσιμες πρώτες ύλες και άλλες λιγότερο κρίσιμες. Διαγράφεται ο κίνδυνος εξόρυξης δύο ταχυτήτων;

Δυστυχώς, ναι, υπάρχουν διαφορές στη διαδικασία αδειοδότησης, αλλά και στο συνολικό πλαίσιο αναφορικά με τις κρίσιμες πρώτες ύλες και τα υπόλοιπα ορυκτά και μέταλλα. Εντούτοις, ο στόχος μας είναι σταδιακά να υπάρχει μία ενιαία αντιμετώπιση, είτε πρόκειται για κρίσιμα, είτε για στρατηγικά, ή για οποιαδήποτε ορυκτά και μέταλλα. Στην παρούσα φάση, η κοινοτική νομοθεσία εστιάζει στις κρίσιμες πρώτες ύλες, τις οποίες χρειαζόμαστε σε μεγαλύτερο βαθμό, καθώς και στα στρατηγικά ορυκτά και μέταλλα. Η προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ενιαίου πλαισίου θα συνεχιστεί, για να έχουμε τις ίδιες διαδικασίες για όλα τα ορυκτά και τα μέταλλα. Επιπλέον, εάν καταφέρουμε να λαμβάνουμε αδειοδότηση εντός 24 μηνών για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, τότε θα μπορέσουμε να το κάνουμε και για όλες τις προς εξόρυξη ύλες.

Το ενεργειακό κόστος παραμένει υψηλό. Συμμερίζεστε την άποψη ότι το σύστημα απέτυχε και τι μπορεί να διορθωθεί;

Το «κλειδί» για την ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία είναι η αντιμετώπιση της πρόσβασης στην ενέργεια με ανταγωνιστικό κόστος, καθώς πρόκειται για ενεργοβόρες βιομηχανίες. Αν έχουμε τις πρώτες ύλες εντός Ευρώπης, θα πρέπει να βρούμε τον τρόπο πρόσβασης και σε ανταγωνιστική ενέργεια. Αυτό θα έπρεπε να είναι ο βασικός στόχος για τις Βρυξέλλες αυτή τη στιγμή.