Πού βάζει η ΕΕ τον πήχη για την ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών

Ακόμη και σήμερα σημαντικό ποσοστό ηλεκτρονικών αποβλήτων εξακολουθεί να πηγαίνει σε ανεξέλεγκτους χώρους διάθεσης, να παραμένει παροπλισμένο στα σπίτια μας ή να φτάνει σε τρίτες χώρες, συχνά παράνομα, σύμφωνα με μελέτες. Το ποσοστό ανακύκλωσης στην Ελλάδα ανέρχεται σε περίπου 44%, σύμφωνα με τον Χάρη Αγγελακόπουλο, Chief Operating Officer της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε..

Εκπροσωπώντας μια εταιρεία με μερίδιο πάνω από 94% της αγοράς διαχείρισης ηλεκτρονικών αποβλήτων μιλά στο Euro2day.gr για το ποσοστό των παλαιών συσκευών που συλλέγονται σε σχέση με όσες πωλούνται, αναλύει τις υποχρεώσεις των παραγωγών και τονίζει την ανάγκη στροφής καταναλωτών και επιχειρήσεων σε βιώσιμες πρακτικές υποστηρίζοντας την ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Αυτές οι συσκευές, μετά τη συλλογή τους στους ειδικούς κάδους οδηγούνται σε εργοστάσια διαχείρισης, όπου απορρυπαίνονται αποσυναρμολογούνται, είτε μηχανικά είτε χειρωνακτικά επιστρέφοντας δευτερογενείς πρώτες ύλες στην αγορά ενώ τα επικίνδυνα απόβλητα οδηγούνται σε κατάλληλη διαχείριση.

Τι μερίδιο έχει στην αγορά η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε και ποιοι είναι οι μέτοχοι της εταιρείας;

Αποτελώντας ένα από τα δύο εγκεκριμένα συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), αδειοδοτημένη από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης, η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. έχει το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά, με 12 συνεργαζόμενες μονάδες πανελλαδικά. Έχει συλλέξει πάνω από 836 χιλιάδες τόνους, μέσα από δίκτυο με πάνω από 16.000 σημεία συλλογής σε ολόκληρη τη χώρα, με σκοπό την επεξεργασία και την ένταξη των αξιοποιήσιμων υλικών τους -ως δευτερογενείς πρώτες ύλες- στην παραγωγή νέων προϊόντων. Πρόκειται για υλικά όπως σίδηρος, πλαστικό, χαλκός, γυαλί, αλουμίνιο, κ.α. Η εταιρεία έχει παρουσία στην αγορά περίπου 19 χρόνια και από το 2004 λειτουργούμε ως συλλογικό σύστημα όπως προβλέπει η νομοθεσία. Περίπου το 96% των ποσοτήτων που τοποθετούνται στην αγορά ανά έτος (σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία) από τους παραγωγούς, δηλώνονται στην Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. Στο μετοχικό κεφάλαιο της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. συμμετέχουν 10 από τις μεγαλύτερες εταιρείες εμπορίας ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (Bosh, BSH, ΓΕ Δημητρίου, Feilo Sylvania, FG Europe, Ledvance, Philips, Siemens, Signify και Whirlpool).

Πόσο έχει συνεισφέρει το πρόγραμμα "ανακυκλώνω - αλλάζω συσκευή" στην αύξηση της δραστηριότητας;

Η συλλογή Α.Η.Η.Ε, είναι αυξημένη κατά 11% σε σχέση με το 2021. Το πρόγραμμα καθιστούσε υποχρεωτικό να οδηγούνται προς ανακύκλωση οι παλιές ενεργοβόρες συσκευές. Επομένως για κάθε νέα συσκευή που πουλήθηκε η παλαιά οδηγήθηκε στις μονάδες επεξεργασίας. Δηλαδή το 2022 περίπου 11 χιλ. τόνοι συσκευών κατευθύνθηκαν στην ανακύκλωση μέσω του προγράμματος ενώ συνολικά συλλέχθηκαν 66.000 τόνοι. Λόγω του προγράμματος έχει αυξηθεί το μερίδιο των κλιματιστικών και των ψυγείων. Μέσα στο 2023 αυτή η τάση θα συνεχιστεί, ανάλογα και με την εξέλιξη των προς εξαργύρωση επιταγών.

Παραγωγοί είναι κατασκευαστές ή λιανέμποροι;

Παραγωγός είναι αυτός που τοποθετεί στην αγορά μια συσκευή, είτε την εισάγει είτε την κατασκευάζει στην Ελλάδα κι έχει υποχρέωση να κάνει εγγραφή σε ένα σύστημα σαν το δικό μας και στο εθνικό μητρώο παραγωγού αποβλήτων του Γενικού Οργανισμού Ανακύκλωσης. Εμείς εκπροσωπούμε το 96% αυτών των παραλαμβανόμενων ποσοτήτων ως απόβλητα.

Οι υπηρεσίες σας απευθύνονται και σε ιδιώτες ή αποκλειστικά σε επιχειρήσεις;

Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. αναλαμβάνει την ορθή ανακύκλωση του πάγιου ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού κάθε είδους επιχείρησης. Παρέχουμε όλα τα απαραίτητα μέσα συλλογής χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, καθώς και Βεβαίωση Παραλαβής μετά την παράδοση των συσκευών στο σύστημά μας. Η Βεβαίωση Παραλαβής που εκδίδεται πιστοποιεί τη διαχείρισή των Α.Η.Η.Ε σύμφωνα με τις διατάξεις της ΚΥΑ 23615/2014 (ΦΕΚ 1184Β) και εξασφαλίζει απολύτως την ορθή οριστική διαγραφή παγίων και την περιβαλλοντική διαχείρισή τους. Η παραλαβή από χώρους ιδιωτών αφορά μεγάλες συσκευές άνω των 30 κιλών ή 5 τεμάχια μικροσυσκευών-φωτιστικά. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές είναι ότι πολλές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές περιέχουν εν δυνάμει επικίνδυνα στοιχεία σε κατασκευαστικά τους μέρη, όπως βαρέα μέταλλα ή ουσίες που προσβάλλουν τη στοιβάδα του όζοντος και επηρεάζουν το θερμικό δυναμικό του πλανήτη. Τα στοιχεία αυτά γίνονται επικίνδυνα μόνο όταν απορριφθούν ως "κοινά" απόβλητα και δεν τα διαχειριστούμε περιβαλλοντικά ορθά. Η Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. συνεργάζεται με καταστήματα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών, super market, επιχειρήσεις και οργανισμούς, Δήμους αλλά και εμπόρους παλαιών μετάλλων, για την συλλογή Α.Η.Η.Ε.. Το δίκτυό μας διευρύνεται συνεχώς με προσθήκη νέων σημείων έτσι ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση σε ένα σημείο συλλογής μας. Παράλληλα, η εταιρεία αποτελεί τον φορέα στον οποίο μπορούν να απευθύνονται για την περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, μονάδες υγείας, εταιρείες εστίασης, εκπαιδευτικά ιδρύματα κ.α..

Σε τι βαθμό επιτυγχάνονται οι στόχοι που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών;

Οι στόχοι επιτεύχθηκαν όπως προέβλεπε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το σύστημά μας -όχι τους εθνικούς στόχους- στα 4 κιλά/κάτοικο μέχρι το 2015 και το 45% των παραγόμενων ποσοτήτων από το 2016 έως το 2018. Μετέπειτα, με την αλλαγή της νομοθεσίας, προσπαθούμε ως εταιρεία -και ως χώρα, στο πλαίσιο εθνικών στόχων- να προσεγγίσουμε το 65% των παραγόμενων ποσοτήτων. Είναι ένας δύσκολος στόχος για την χώρα μας και απαιτείται συλλογική προσπάθεια για να επιτευχθεί. Εμείς με όλα τα μέσα και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε εργαζόμαστε συστηματικά για την συνεισφορά στην επίτευξή του. Χρειαζόμαστε όμως και την συνδρομή τόσο των επιχειρήσεων όσο και των ιδιωτών μέσω τις ατομικής ευθύνης, καθώς όλοι μαζί μπορούμε να επιτύχουμε τον εθνικό μας στόχο. Στην περίπτωση μας, λέγοντας ατομική ευθύνη, εννοούμε το απλοϊκό να μεταφέρει κάποιος την μικροσυσκευή του στο κοντινότερο κατάστημα ηλεκτρικών ή super market και όχι να το εναποθέσει στο πεζοδρόμιο, έξω από τον κοινό κάδο.

Δηλαδή ο στόχος είναι να ανακυκλώνεται το 65% των συσκευών που οδηγούνται στους ειδικούς κάδους;

Στόχος είναι να συλλεχθεί το 65% των ποσοτήτων σε σχέση με τις ποσότητες που μπήκαν στην αγορά τα τελευταία 3 χρόνια ως μέσο όρο ανά έτος, μέσα από δίκτυο με πάνω από 16.000 σημεία συλλογής σε ολόκληρη τη χώρα.

Από τα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας πόσο μακριά είμαστε από το στόχο ως χώρα;

Από τα στοιχεία της Eurostat προκύπτει ότι ως χώρα είμαστε περίπου στο 44% στη συλλογή, ποσοστό που κινείται περίπου στο μέσο όρο στην Ευρώπη των 27. Όπως ανέφερα, μπορούμε να επιτύχουμε μια καλύτερη υψηλότερη θέση. Είναι εφικτό.

Ποιο είναι το κόστος συμμετοχής στο σύστημα και σε τι βαθμό είναι διαχειρίσιμο για μικρές επιχειρήσεις;

Όπως προβλέπει η αρχή της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, οι παραγωγοί είναι υπεύθυνοι διότι θεωρούνται "ρυπαίνοντες", στο πλαίσιο της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει". Υπάρχει συγκεκριμένος κατάλογος με εισφορές εγκεκριμένες από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης για αρμόδια συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ανά προϊόν που τοποθετείται στην αγορά. Στόχος είναι αυτά τα χρήματα να αξιοποιηθούν από τις εταιρείες που λειτουργούν αυτά τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης ώστε το απόβλητο να τύχει ορθής περιβαλλοντικής διαχείρισης. Ανάλογα με το μερίδιο "τοποθέτησης στην αγορά" των προϊόντων οι εταιρείες πληρώνουν τις αντίστοιχες εισφορές ανά προϊόν.

Πόσες συμβάσεις έχετε συνάψει μέχρι σήμερα;

Μέχρι σήμερα έχουν τιμήσει το συλλογικό μας σύστημα με τη συνεργασία τους πάνω από 3.380 εταιρείες - παραγωγοί ΗΗΕ (Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού) και σχεδόν 2.500 είναι οι ενεργές συμβάσεις. Εδώ αξίζει να αναφερθεί και το γεγονός ότι η κρίση έφερε δυσκολίες καθώς πολλές μικρομεσαίες και μικρές εταιρείες έκλεισαν ή δυσκολεύτηκαν οικονομικά.