«Ισχυρή η τουριστική ζήτηση, πονοκέφαλος τα κόστη»

Για την πορεία του ελληνικού τουρισμού και τις προκλήσεις στις οποίες καλείται να αντεπεξέλθει μιλά σε συνέντευξή του στο Euro2day.gr ο Αρης Μαρίνης, πρόεδρος της Γενικής Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Επιχειρήσεων Τουρισμού (ΓΕΠΟΕΤ), ο οποίος εκτιμά ότι ο κλάδος των τουριστικών γραφείων και λεωφορείων θα καταφέρει να προσεγγίσει, υπό όρους, το 2023 τα μεγέθη του 2019 ως προς τον κύκλο εργασιών. Τονίζει, δε, ότι το κόστος του καυσίμου καθιστά πλέον μη βιώσιμη την κίνηση των τουριστικών λεωφορείων, ιδιαίτερα στα νησιά όπου η τιμή του πετρελαίου έχει εκτοξευθεί παρά την κυβερνητική επιδότηση.

Μία ανάσα πριν από την περίοδο αιχμής της τουριστικής σεζόν, ποια είναι η εικόνα που έχει διαμορφωθεί για φέτος; Πώς κινείται η ζήτηση τόσο από τον εισερχόμενο όσο και από τον εσωτερικό τουρισμό μετά από δύο χρόνια πανδημίας;

Η εικόνα η οποία πλέον παγιώνεται μετά το πρώτο πιο ασθενές τρίμηνο είναι ότι η ζήτηση για τη χώρα μας φέτος είναι ισχυρή, ανθεκτική στις παγκόσμιες οικονομικές και γεωπολιτικές συνθήκες και χωρίς μεταβλητότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι κρατήσεις βρίσκονται σε αρκετά καλό επίπεδο και τροφοδοτούνται συνεχώς με κρατήσεις της τελευταίας στιγμής σε συστηματικά υψηλότερες τιμές, χωρίς την ανάγκη παροχής εκπτώσεων που ήταν ο κανόνας τις προηγούμενες χρονιές.

Εκτός σημαντικού απροόπτου η τουριστική κίνηση στα νησιά θα είναι εξαιρετική και σε αριθμό επισκεπτών και σε έσοδα και πλέον το ζητούμενο είναι η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου με πτήσεις από το εξωτερικό όσο το δυνατόν πιο αργά έως το τέλος του φθινοπώρου. Και γιατί όχι η διατήρηση επιλεγμένων συνδέσεων με το εξωτερικό για όλη τη διάρκεια του έτους για τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας που μπορούν να το υποστηρίξουν όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Σαντορίνη και βεβαίως όλη η ηπειρωτική χώρα που μπορεί να παρέχει ταξιδιωτικές υπηρεσίες υψηλού επιπέδου όλες τις εποχές του χρόνου.

Άρα ο εισερχόμενος τουρισμός αναμένεται ισχυρός τόσο σε αφίξεις όσο και σε καταναλωτική δαπάνη, γιατί οι ξένοι επισκέπτες έρχονται αποφασισμένοι να ζήσουν μοναδικές εμπειρίες μετά από δύο πολύ δύσκολα χρόνια, έστω και αν αυτό θα τους κοστίσει παραπάνω.

Όσον αφορά τον εσωτερικό τουρισμό εδώ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα καθώς το αυξημένο κόστος διαβίωσης των Ελλήνων καθιστά πλέον απαγορευτικές τις πολυήμερες διακοπές για την πλειονότητα αυτών. Ιδιαίτερα το κόστος των καυσίμων αναμένεται να επηρεάσει τη ζήτηση και να οδηγήσει τους Έλληνες ταξιδιώτες σε κοντινούς και οικονομικούς προορισμούς, ενώ παρατηρείται ήδη «κυνήγι προσφορών» ώστε να περιοριστεί το κόστος διακοπών στο ελάχιστο δυνατό.

Έπειτα από δύο χρόνια πανδημικής κρίσης, ο τουρισμός βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με νέες προκλήσεις, μία εκ των οποίων είναι και ο πόλεμος που μαίνεται στην Ουκρανία. Πώς επηρεάζει τον κλάδο σας ο πόλεμος; Θα αποτελέσει πλήγμα η απουσία Ρώσων και Ουκρανών ταξιδιωτών; Υπάρχουν αγορές που θα μπορούσαν να καλύψουν αυτό το κενό;

Σίγουρα ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επηρεάσει άμεσα Ρώσους, Ουκρανούς αλλά και σε αρκετό βαθμό γειτονικούς τους λαούς, όπως τους Πολωνούς, δημιουργώντας δεύτερες και τρίτες σκέψεις για την διενέργεια διακοπών. Έμμεσα βέβαια έχουμε επηρεαστεί όλοι -Ευρωπαίοι και μη- καθώς το διαθέσιμο για διακοπές εισόδημα περιορίζεται συνεχώς. Το πλήγμα για τη Βόρεια Ελλάδα και για επιλεγμένες περιοχές «πολυτελούς τουρισμού» της χώρας μας είναι σημαντικό από την απώλεια των Ρώσων, όμως γίνονται προσπάθειες αναπλήρωσής τους με Αμερικανούς, Αυστραλούς και Άραβες, οι οποίες φαίνεται μέχρι στιγμής να αποδίδουν. Και βεβαίως απουσιάζουν και φέτος Κινέζοι και Ιάπωνες με σημαντική επίπτωση στον τουρισμό της Αθήνας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, πέρα από τις άμεσες παρενέργειες, εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις και αυξάνει σημαντικά το ενεργειακό κόστος. Ποιες εκτιμάτε ότι θα είναι οι επιπτώσεις στον τουρισμό γενικά και στα τουριστικά γραφεία/λεωφορεία πιο συγκεκριμένα;

Όπως προανέφερα το αυξημένο κόστος διαβίωσης τόσο για τους εγχώριους όσο και για τους ξένους τουρίστες αλλά και το υπέρμετρα αυξημένο ενεργειακό κόστος των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων θα κρίνει το τελικό αποτέλεσμα της τουριστικής περιόδου. Σε κάθε περίπτωση το κόστος του καυσίμου καθιστά πλέον μη βιώσιμη την κίνηση των τουριστικών λεωφορείων, ιδιαίτερα στα νησιά όπου η τιμή του πετρελαίου έχει εκτοξευθεί παρά την κυβερνητική επιδότηση. Άρα τα κατ’ εκτίμηση αυξημένα έσοδα φέτος δεν οδηγούν κατ’ ανάγκη σε αυξημένη κερδοφορία τις επιχειρήσεις μέλη μας. Κυρίως θα συμβάλουν, όπου και αν υπάρξουν, στη διατήρηση των τουριστικών γραφείων «εν ζωή» και στην κάλυψη των τρεχουσών υποχρεώσεων, σχεδόν μηδέν στο πηλίκο δηλαδή. Ενδεχομένως το αυξημένο κόστος μετακινήσεων να οδηγήσει σε άνθηση των οργανωμένων εκδρομών με τουριστικά λεωφορεία -προκειμένου να επιμεριστεί το κόστος- όμως αυτό μένει να επιβεβαιωθεί.

Ο κλάδος που εκπροσωπείτε είναι από εκείνους που έχουν πληγεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια λόγω της υγειονομικής κρίσης. Υπάρχουν επιχειρήσεις που έχουν έρθει αντιμέτωπες με τη βιωσιμότητά τους; Πότε εκτιμάτε ότι θα επανέλθει ο κλάδος στα προ-πανδημίας επίπεδα;

Δυστυχώς ο κλάδος των τουριστικών γραφείων και λεωφορείων έχει πληγεί δυσανάλογα πολύ τα τελευταία δύο χρόνια, χωρίς να λάβει αναλογικά τη στήριξη που απαιτούνταν, οδηγώντας σε σημαντική συρρίκνωση του αριθμού των μελών του. Κατά συνέπεια μία ή δύο συνεχόμενες «καλές» τουριστικές σεζόν δεν αρκούν για να καλύψουν τις συσσωρευμένες ζημιές του παρελθόντος. Εκτιμώ ότι υπό ιδανικές συνθήκες και χωρίς νέους υγειονομικούς περιορισμούς το 2023 ενδεχομένως να προσεγγίσουμε τα μεγέθη του 2019 σε κύκλο εργασιών, αλλά όχι και σε κερδοφορία. Καθώς όμως ο βαθμός αστάθειας του παγκόσμιου γεωπολιτικού περιβάλλοντος αυξάνεται, μειώνεται η δυνατότητα έγκυρων προβλέψεων για τον τουρισμό που είναι ένας αρκετά δυναμικός και ευαίσθητος κλάδος. Οπότε όλες οι εκτιμήσεις εξετάζονται και αναθεωρούνται με ορίζοντα εξαμήνου.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει ο ελληνικός τουρισμός είναι η έλλειψη εργαζομένων. Υπάρχει αντίστοιχο πρόβλημα στον κλάδο σας; Πώς θα μπορούσε να γίνει ορθή διαχείριση του προβλήματος;

Όντως η έλλειψη εργαζομένων στον τουρισμό τείνει να εξελιχθεί σε παγκόσμια μάστιγα, με την Ελλάδα να μην αποτελεί εξαίρεση. Στον κλάδο μας καταγράφεται σημαντική έλλειψη οδηγών τουριστικών λεωφορείων η οποία αναμένεται να ενταθεί τα επόμενα χρόνια αν κράτος και κλαδικοί φορείς δεν σκύψουμε πάνω από το πρόβλημα άμεσα, ώστε να δοθούν λύσεις. Έχουμε καταθέσει στην Πολιτεία διάφορες προτάσεις για τη μείωση ή την αποφυγή του κόστους μετατροπής της άδειας οδήγησης σε επαγγελματική και την προσέλκυση νέων στο επάγγελμα και αναμένουμε τα επόμενα βήματα.

Ποιες είναι οι προοπτικές ανάπτυξης του τουρισμού στη μετά-Covid εποχή; Ποιο είναι το μεγάλο στοίχημα για τον ελληνικό τουρισμό και για τον κλάδο σας;

Οι προοπτικές ανάπτυξης για τον ελληνικό αλλά και τον παγκόσμιο τουρισμό είναι μεγάλες, η όρεξη για ταξίδια επιστρέφει πολύ δυναμικά με τους εν δυνάμει ταξιδιώτες πιο ενημερωμένους και απαιτητικούς από ποτέ αναφορικά με το τι θέλουν να αντλήσουν από την ταξιδιωτική τους εμπειρία. Το μεγάλο στοίχημα για τον ελληνικό τουρισμό είναι η σταθεροποίησή του στους top παγκόσμιους τουριστικούς προορισμούς και η ενδυνάμωσή του σε όρους βιωσιμότητας και αειφορίας, που αποτελούν πλέον παγκόσμια κυρίαρχη τάση, η ενεργή εκπροσώπησή του στα κέντρα λήψης αποφάσεων και βεβαίως η διατήρηση της μοναδικότητάς του με σεβασμό στον πολιτισμό και την τοπική κοινωνία. Έχω την εντύπωση ότι την παγίδα της μαζικότητας και της τυποποίησης την αποφύγαμε επιτυχώς, μάλλον λόγω τύχης και παγκόσμιων συνθηκών και λιγότερο λόγω προγραμματισμού.

Ποιες είναι οι αλλαγές που έχει αφήσει η πανδημία στις ταξιδιωτικές συνήθειες; Εκτιμάτε ότι πρέπει να γίνουν τροποποιήσεις στο προσφερόμενο τουριστικό προϊόν στη μετά-πανδημίας εποχή; Ποιες ενέργειες θα μπορούσαν να καταστήσουν πιο ανταγωνιστικό το τουριστικό προϊόν μας;

Οι νέες ταξιδιωτικές συνθήκες, όπως όλοι αναγνωρίζουν πλέον, εστιάζουν στην εξασφάλιση της ιδιωτικότητας έναντι της μαζικότητας, στην υγεία και την ευεξία, στη διασκέδαση, στη γαστρονομία, σε νέες εμπειρίες όχι μόνο σύνθετες αλλά και απλοϊκές όπως η περιήγηση σε ένα δάσος ή η επίσκεψη σε ένα ελαιοτριβείο, στην επαφή με τον τοπικό πολιτισμό και σε δράσεις που συμβάλουν στην προστασία των τοπικών κοινοτήτων.
Σε όλα αυτά το κατακερματισμένο τουριστικό προϊόν της χώρας μας μπορεί να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή καθώς βασίζεται σε διάσπαρτους προορισμούς με ισχυρή ταυτότητα και μοναδικά περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά, τα οποία εναλλάσσονται με μεγάλη ταχύτητα σε πολύ μικρή ακτίνα. Και δεν αναφέρομαι προφανώς μόνο στα νησιά αλλά κυρίως στην ηπειρωτική χώρα, όπου προορισμοί όπως πχ η Μάνη, τα Ζαγοροχώρια, η Ξάνθη, τα Ιωάννινα, η Νάουσα πέρα από συγκλονιστικά τοπία έχουν και μία ιστορία να διηγηθούν στον επισκέπτη.

Άρα για να γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί παγκοσμίως πρέπει να δικτυώσουμε αυτούς τους προορισμούς βασιζόμενοι σε μια πιο ολιστική προσέγγιση και προβολή της χώρας, λιγότερο αποσπασματικά και πιο ισορροπημένα, όλη την διάρκεια του χρόνου και σε όλα τα κοινά. Είμαι σίγουρος ότι έχουμε κάτι μοναδικό να προσφέρουμε σε όλους.