Γ. Ραζής: Κίνδυνος να διακοπούν έργα στην ανακύκλωση

Τα απόβλητα συσκευασίας που εισφοροδιαφεύγουν υπολογίζονται στο 45%, σύμφωνα με τον Γιάννη Ραζή, Διευθυντή της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ).

Σημειώνεται ότι η ΕΕΑΑ είναι το μεγαλύτερο σύστημα ανακύκλωσης στη χώρα. Όπως εξηγεί στο Euro2day.gr, σχεδόν η μία στις δύο συσκευασίες δεν συμμετέχει σε κανένα σύστημα ανακύκλωσης με αποτέλεσμα να χάνονται σημαντικοί πόροι για επενδύσεις.

Καλεί δε τη Δημόσια Διοίκηση να λάβει μέτρα, σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να διακοπούν έργα ανακύκλωσης. Υπενθυμίζεται ότι με στόχο την ανάκτηση και τη μείωση των αποβλήτων συσκευασίας ισχύουν σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο κανόνες (ν. 2939/01) για παραγωγούς και εισαγωγείς πρώτων υλών και συσκευασμένων προϊόντων, ακόμη και για supermarket. Οι συσκευασίες πρέπει να δηλώνονται και οι υπόχρεοι συσκευαστές πρέπει να εισφέρουν γι’ αυτές στο σύστημα ανακύκλωσης.

Μιλάτε συχνά για την εισφοροδιαφυγή στον τομέα της ανακύκλωσης. Σε τι ύψος κυμαίνεται σήμερα;

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των αρμόδιων αρχών τα απόβλητα συσκευασίας που εισφοροδιαφεύγουν υπολογίζονται στο 45%. Δηλαδή είκοσι χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού Νόμου, σχεδόν η μία στις δύο συσκευασίες δεν συμμετέχει σε κανένα σύστημα ανακύκλωσης με συνέπεια να χάνονται πόροι για την ανακύκλωση περίπου 22.000.000 ευρώ ετησίως. Και αυτό συνεχίζεται για είκοσι χρόνια!

Η ΕΕΑΑ όλα αυτά τα χρόνια με τη συμμετοχή της ΚΕΔΕ και τους συνεργαζόμενους δήμους και χάρη στους πόρους που καταβάλλουν οι σύννομες συμβεβλημένες επιχειρήσεις, έχει καταφέρει να σηκώσει όλο αυτό το βάρος και μέχρι σήμερα να καλύπτει το 96% του στόχου της χώρας στην ανακύκλωση συσκευασιών, ενώ το έργο που εκτελεί είναι διπλάσιο της νομικής της υποχρέωσης. Ωστόσο, αυτή η υψηλή εισφοροδιαφυγή, επιβαρύνει κατά το μέγιστο την ΕΕΑΑ, που εκτελεί σχεδόν το σύνολο της ανακύκλωσης συσκευασιών της χώρας, και πλέον η κατάσταση έχει φτάσει σε αδιέξοδο. Η Δημόσια Διοίκηση οφείλει επιτέλους να λάβει μέτρα, σε διαφορετική περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να διακοπούν έργα ανακύκλωσης.

Ποιες είναι οι προτάσεις σας για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης;

Ειδικά για το θέμα της εισφοροδιαφυγής, η αρμοδιότητα και η ευθύνη ανήκει εξ ολοκλήρου στις αρμόδιες αρχές καθόσον εκείνες και μόνο μπορούν, και οφείλουν να επιβάλουν το Νόμο. Στα 20 χρόνια λειτουργίας της η ΕΕΑΑ, έχει καταθέσει τις προτάσεις της μέσω των Επιχειρησιακών Σχεδίων της, αλλά και των Ετήσιων Απολογιστικών Εκθέσεων. Κάποιες από αυτές είναι:

• Σύνδεση του ΓΕΜΗ με το Εθνικό Μητρώο Παραγωγών του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης. Προβλέπεται από το Νόμο 4819/2021, αν και δε γνωρίζουμε αν και κατά πόσο έχει προχωρήσει η υλοποίησή της.
• Υποχρέωση κατά τις εισαγωγές από τρίτες χώρες να βεβαιώνεται από τον εισαγωγέα η εκπλήρωση της νομικής υποχρέωσης (συμμετοχή σε σύστημα ανακύκλωσης).
• Λήψη από τη Δημόσια Διοίκηση των προβλεπόμενων διοικητικών μέτρων και κυρώσεων σε περιπτώσεις εισφοροδιαφυγής που έχουν καταγγελθεί.

Αναφορικά με τη λειτουργία των συστημάτων ανακύκλωσης, εκτός των ελέγχων που πρέπει να γίνονται (η ΕΕΑΑ έχει ελεγθεί πολλές φορές χωρίς ευρήματα), οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν τις βασικές αρχές που προβλέπονται από τον πρόσφατο Νόμο 4819/2021. Αναφέρουμε την αρχή της αναλογικής ανάληψης της υποχρέωσης, το δίκαιο διαμοιρασμό του κόστους και τη βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πόρων.

Υπήρχαν πάντως μηνύματα για τους κινδύνους. Υιοθετήθηκαν ωστόσο κάποιες από τις προτάσεις τα τελευταία χρόνια;

Αν είχαν υιοθετηθεί δε θα είχαμε φτάσει σε αυτό το αδιέξοδο που βρίσκεται σήμερα η ανακύκλωση συσκευασιών στην Ελλάδα. Έχουμε επανειλημμένα καταθέσει προτάσεις, επιχειρησιακά σχέδια ρεαλιστικά μελετημένα, που ανταποκρίνονται στα παρόντα δεδομένα της Ελλάδας στην ανακύκλωση συσκευασιών, έχουμε κρούσει των κώδωνα του κινδύνου στις αρμόδιες αρχές για να δοθούν λύσεις, αλλά δυστυχώς δεν είχαμε κάποια ανταπόκριση. Εάν είχαν ληφθεί υπόψιν από τις αρμόδιες αρχές οι προτάσεις μας, η κατάσταση θα ήταν σαφώς καλύτερη. Σαφώς, και δε μπορούμε να πούμε ότι θα λυνόταν ως δια μαγείας ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα να βρεθεί χωρίς ανακύκλωση, ωστόσο θα μπορούσαμε να μιλήσουμε σε άλλες βάσεις.

Σε τι ποσοστό τα υλικά που φτάνουν στους μπλε κάδους ανακυκλώνονται και επαναπροωθούνται στη βιομηχανία;

Διαλέγονται και ανακυκλώνονται όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά που περιέχονται στους μπλε κάδους και οδηγούνται από τους Δήμους σε ένα από 32 Κέντρα Διαλογής που λειτουργούν σε όλη τη χώρα. Το πρόβλημα προκαλείται από υλικά που από λάθος έχουν τοποθετηθεί στους κάδους ανακύκλωσης τα οποία κατά βάρος ανέρχονται περίπου στο 40%. Αυτά τα λάθος υλικά είναι συνήθως βαρύτερα (π.χ. σκουπίδια) σε σύγκριση με τα ανακυκλώσιμα (π.χ. πλαστικά μπουκάλια, χαρτοκιβώτια, μεταλλικά κουτιά) και έτσι ακόμα και με μια μικρή σακούλα με σκουπίδια σε έναν κάδο ανακύκλωσης ανατρέπεται η κατά βάρος ισορροπία. Σε κάθε περίπτωση τοποθετούμε μόνο τα ανακυκλώσιμα υλικά στο μπλε κάδο και ποτέ σκουπίδια!

Ποιους στόχους έχετε θέσει σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα και που βρίσκεται το σχέδιο μετατροπής του δικτύου σε ρεύματα;

Ο βασικός μας στόχος μέχρι το 2025 το συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης συσκευασιών της ΕΕΑΑ (και ουσιαστικά της χώρας) να έχει αγγίξει το 65%. Πάνω σε αυτό δουλεύουμε και έχουμε επικεντρώσει το πεδίο των δραστηριοτήτων μας, με προτεραιότητα τις ανάγκες συνεχούς βελτίωσης, με νέες καινοτόμες δράσεις και αξιοποίηση της τεχνολογίας. Ήδη μελετάμε φιλόδοξα προγράμματα έξυπνων τεχνολογιών, όπως είναι η ανάπτυξη καινοτόμου εξοπλισμού, ο εκσυγχρονισμός των οχημάτων, του δικτύου και των κέντρων διαλογής που στόχο έχουν να οδηγήσουν την ανακύκλωση στην επόμενη ημέρα μέσω μελετημένων μηχανισμών προς την κατεύθυνση της ψηφιοποίησής της. Μία πολύ σημαντική πρόταση που υποβάλλαμε στον ΕΟΑΝ, μέσω του τελευταίου μας επιχειρησιακού σχεδίου, και πρέπει να μπει σε προτεραιότητα είναι ο εκσυγχρονισμός και επανασχεδιασμός του δικτύου ανακύκλωσης συσκευασιών. Η πρόταση συνίσταται στη μετατροπή του δικτύου σε τρία χωριστά ρεύματα, ένα για πλαστικά/μέταλλα/χάρτινες συσκευασίες υγρών, ένα για χαρτί και ένα για γυαλί ενώ σε όλους τους ΟΤΑ προωθείται η ιδέα ενός δικτύου με «έξυπνες γωνίες» με τα περισσότερα από τα παραπάνω ρεύματα. Ως προς τις νομικές μας υποχρεώσεις, στόχος μας είναι η εκπλήρωση τους όπως ακριβώς προβλέπεται από το ισχύον νομικό πλαίσιο και ισχύει στην ευρωπαϊκή πρακτική. Βασικό μας μέλημα είναι η εκπλήρωση της νομικής υποχρέωσης των συμβεβλημένων επιχειρήσεων και η διασφάλιση της ισοσκελισμένης λειτουργίας, δηλαδή της οικονομικής ισορροπίας στη λειτουργία της ΕΕΑΑ. Όλα αυτά αποτελούν βασικές προτεραιότητες της ΕΕΑΑ για να φέρουν την ανακύκλωση πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα Θα πρέπει ο καθένας μας, και η Πολιτεία πρώτη από όλους, να αναλάβουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν, να ληφθούν οι αναγκαίες αποφάσεις από τις αρμόδιες αρχές και να υλοποιηθούν οι ενέργειες εκείνες που θα επιτρέψουν στην ανακύκλωση να κατευθυνθεί στην οδό της δυναμικής ανόδου, αποφεύγοντας αυτή της υποβάθμισης.