Σαρηγιάννης: Είχε προβλέψει την τραγωδία αλλά δεν εισακούστηκε

Από τον περασμένο Σεπτέμβριο ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής του ΑΠΘ, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, και η διεπιστημονική ομάδα Heracles που συντονίζει, σε συνεργασία και με δύο ιταλικά πανεπιστήμια, είχαν προβλέψει την σημερινή επιδημιολογική εικόνα της χώρας, και είχαν χτυπήσει «καμπανάκι» για την ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων που θα την απέτρεπαν.

Η προειδοποίησή του τότε, ότι το Νοέμβριο θα είχαμε τετραψήφιο αριθμό καθημερινών κρουσμάτων, που θα έφτανε και τις 3.000 τον Δεκέμβριο, ηχούσε υπερβολική και κινδυνολογική σε μια περίοδο με μόλις 200 κρούσματα, αλλά σήμερα αποτελεί μια φωτογραφία της ζοφερής πραγματικότητας.

«Δυστυχώς επιβεβαιωθήκαμε. Θα προτιμούσα να είχαν ληφθεί έγκαιρα τα μέτρα που προτείναμε και να είχαμε διαψευστεί», λέει στη συνέντευξή του στο Euro2day.gr ο κ.Σαρηγιάννης, ο οποίος δεν κρύβει την πικρία του για την αντιμετώπιση που έτυχε από τις αρμόδιες υγειονομικές Αρχές της χώρας το σήμα κινδύνου που εξέπεμψε έγκαιρα.

Ο καθηγητής εξηγεί τον τρόπο που αξιοποιεί η ομάδα του διάφορα δυναμικά υπολογιστικά μοντέλα προκειμένου να προβλέψει την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα. Για το επόμενο διάστημα προβλέπει υποχώρηση του αριθμού των κρουσμάτων, που αναμένεται να φτάσουν στις 15 Δεκεμβρίου στην περιοχή των 1.000 καθημερινά. Προτείνει σταδιακά και πολύ προσεκτικά βήματα για την άρση των περιορισμών από τις 21 Δεκεμβρίου, ενώ δεν κρύβει την ανησυχία του για τον Ιανουάριο, όταν θεωρεί δεδομένο πως θα υπάρξει νέα αύξηση των δεικτών.

«Δεν είναι στατιστική»

Ο Δ. Σαρηγιάννης και τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας, που αποτελείται από επιστήμονες διάφορων ειδικοτήτων έχουν αναπτύξει μια υπολογιστική πλατφόρμα που συνδυάζει διαφορετικά μαθηματικά μοντέλα, λαμβάνοντας ως παραμέτρους διάφορα στοιχεία της πανδημίας, για να προβλέψουν με δυναμικό τρόπο την εξέλιξή της. Οι τεχνικές εκθέσεις αντιμετωπίστηκαν αρχικά με επιφύλαξη από μέλη της επιτροπής ειδικών, που έκαναν λόγο για εκτιμήσεις που βασίζονται σε μαθηματικά και όχι επιδημιολογικά δεδομένα.

«Είναι στην ουσία ένα σύνολο από μαθηματικά μοντέλα. Δεν πρόκειται για στατιστική ανάλυση», λέει ο καθηγητής και εξηγεί: «Ο βασικός κινητήρας βασίζεται στο μοντέλο διασποράς και εξέλιξης της πανδημίας. Στην επιστημονική αργκό λέγεται SIR ή SEIR. Χωρίζουμε τα σύνολα των επιμολυσμένων και όσων έχουν αναρρώσει και έχουν αποκτήσει κάποια ανοσία. Έχουμε προσθέσει τον βαθμό έκθεσης στον ιό, και διαφοροποιούμε αυτόν τον βαθμό έκθεσης, με βάση το ιικό φορτίο που έχει ο καθένας. Διαφοροποιούμε τα επίπεδα της νόσησης –ασυμπτωματικός, προσυμπτωματικός, αυτός που έχει ήπια ή σοβαρά συμπτώματα, ή κρίσιμα συμπτώματα με ανάγκη διασωλήνωσης- καθώς και τους θανάτους. Συνυπολογίζουμε υπομοντέλα συμπεριφοράς που έχουν να κάνουν π.χ. με τις κοινωνικές συναναστροφές, τις επαφές των παιδιών στο σχολείο, την αλλαγή των καιρικών συνθηκών και άλλες παραμέτρους. Όλα αυτά τα δεδομένα συνδέονται σαν κρίκοι με εξισώσεις και μας οδηγούν στο αποτέλεσμα. Δεν είναι στατιστική. Είναι δυναμικά υπολογιστικά μοντέλα».

Από το πρώτο κύμα της πανδημίας η ομάδα είχε ενημερώσει για τα ευρήματά της τον ΕΟΔΥ, αλλά δεν πήρε απάντηση. Στη συνέχεια, κατά την τουριστική περίοδο, μέσω του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, έστελνε τις τεχνικές της εκθέσεις στο υπουργείο Υγείας και στο γραφείο του πρωθυπουργού, συνεχίζοντας στην περίοδο του φθινοπώρου. Από τον Ιούνιο έχει στείλει τέσσερις εκθέσεις.

«Τελευταία άρχισαν να μας ακούν και να έχουμε μια συνεργασία με το υπουργείο. Πλέον μας στέλνουν δεδομένα που μας βοηθούν στους υπολογισμούς μας», λέει.

Οι προβλέψεις για τον Δεκέμβριο

Τα υπολογιστικά μοντέλα δείχνουν σήμερα μια τάση αποκλιμάκωσης της επιδημιολογικής επιβάρυνσης. «Αν συνεχίσουμε στο σημερινό καθεστώς lockdown ως τις 15 Δεκεμβρίου, και υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται τα μέτρα -τις τελευταίες 10 μέρες φαίνεται πως τηρούνται καλύτερα- είναι εφικτό να πέσουμε στα 1.000 κρούσματα τις παραμονές των εορτών», σημειώνει. Από αυτά τα 1.000 κρούσματα προβλέπει μια ισόποση κατανομή μεταξύ Θεσσαλονίκης και Αθήνας στα περίπου 300 κρούσματα καθημερινά για την κάθε πόλη –με τη Θεσσαλονίκη να διατηρεί πολλαπλάσια επιβάρυνση από αυτή της Αθήνας λόγω μικρότερου μεγέθους- και τα υπόλοιπα 400 διάσπαρτα σε διάφορες περιοχές της χώρας.

Ο ίδιος εκτιμά πως η εικόνα της αποκλιμάκωσης θα αρχίσει να είναι ορατή από τις 2-3 Δεκεμβρίου και μετά σε ό,τι αφορά τους θανάτους ασθενών και τον αριθμό των διασωληνωμένων στις μονάδες εντατικής θεραπείας.

Αρση μέτρων και 3ο κύμα

Ο κ. Σαρηγιάννης θεωρεί ως σκληρή αλλά πιο ασφαλή λύση τη συνέχιση του lockdown ως το τέλος του χρόνου, ώστε να προστατευτεί η χώρα από το ξέσπασμα του τρίτου κύματος και να εισέλθει στο νέο έτος με περίπου 500 κρούσματα καθημερινά. Συνεκτιμώντας, ωστόσο, την ανάγκη να ανοίξει η αγορά και να βιώσουν οι πολίτες μια κάποια κανονικότητα στην περίοδο των εορτών, προτείνει σταδιακή και προσεκτική άρση των μέτρων από τις 21 Δεκεμβρίου.

«Το λιανικό εμπόριο θα μπορούσε να ανοίξει με μέτρα περιορισμού ατόμων στις 15 Δεκεμβρίου. Εγώ θα πρότεινα στις 21. Η εστίαση επίσης στις 21, με πολλή, πολλή προσοχή. Με λιγότερα άτομα, και με αφαίρεση της μάσκας πραγματικά μόνο την ώρα που κάποιος τρώει, όχι με το που κάθεται στο τραπέζι. Θα πρότεινα να επιδοτηθούν οι επιχειρηματίες για την εγκατάσταση εξοπλισμού απολύμανσης του αέρα», υπογραμμίζει.

Αναφορικά με τα σχολεία επισημαίνει πως δεν έχει νόημα εκπαιδευτικό το άνοιγμά τους πριν από τις γιορτές. «Έχει αποδειχτεί πως δεν υπάρχει υψηλός βαθμός μετάδοσης μεταξύ των παιδιών. Σε ό,τι αφορά την κινητικότητα των γονέων, είναι μικρός ο κίνδυνος έκθεσης για έναν γονέα που θα πάει το παιδί στο σχολείο και θα επιστρέψει στο σπίτι. Το πρόβλημα ξεκινάει όταν ο γονέας αυτός μετά από το σχολείο θα πάει στην εργασία του στο κέντρο της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης και θα έρθει σε επαφή με συναδέλφους και συνεργάτες και πελάτες. Η λύση είναι εδώ μεγαλύτερα ποσοστά τηλεργασίας και αυστηρός έλεγχος ως προς την τήρησή τους», υποστηρίζει, ενώ για το ρεβεγιόν προτείνει να γίνει με φειδώ και μόνο σε στενό οικογενειακό κύκλο.

Ο κ. Σαρηγιάννης θεωρεί δεδομένη την αύξηση των κρουσμάτων από τις αρχές Ιανουαρίου, μετά τη μερική άρση των περιοριστικών μέτρων και θεωρεί πολύ πιθανό να ακολουθήσουν νέα μέτρα περιορισμού στη λογική του ακορντεόν. «Ισως αυτό δεν ξεκινήσει άμεσα μετά τις γιορτές, αλλά προς τα τέλη Ιανουαρίου», εκτιμά.

Ο κρίσιμος παράγοντας που θα καθορίσει την εξέλιξη της πανδημίας από εκεί και μετά είναι όπως λέει το εμβόλιο. «Έχω ζητήσει στοιχεία για τα logistics του εμβολίου και ένα χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών. Αυτά τα δεδομένα θα μπουν στην εξίσωση και θα μπορούμε να κάνουμε εκτιμήσεις για τη μετέπειτα πορεία», σημειώνει.

Η διεπιστημονική ομάδα

Η διεπιστημονική ομάδα HERACLES που συντονίζει ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης, διευθυντής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, αποτελείται από φυσικούς, ιολόγους, χημικούς μηχανικούς, χημικούς και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων. Το έργο εντάσσεται σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας, και υλοποιείται σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια Προηγμένων Σπουδών της Παβία και της Πίζα, τα οποία παράλληλα κάνουν τις δικές τους προβλέψεις για την εξέλιξη της πανδημίας στην Ιταλία.