Καϊλή: Crowdfunding και Blockchain ανατρέπουν επιχειρηματικά μοντέλα

Τις αλλαγές στη διαχείριση του crowdfunding σε επίπεδο ΕΕ παρουσιάζει η ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή σε συνέντευξή της στο Euro2day.gr. Η ευρωβουλευτής τονίζει ότι «καμία χώρα δεν μπορεί μόνη της να ανταπεξέλθει στο νέο περιβάλλον, σημειώνοντας ότι με το νέο προϋπολογισμό της Ε.Ε. καλύπτεται το κενό με ένα πλήθος εργαλείων χρηματοδότησης. Παράλληλα, σχολιάζει ότι δεν θα πρέπει να είμαστε φοβικοί με την τεχνολογία blockchain, η οποία αναμένεται να επιφέρει μεγάλες ανατροπές στο μέλλον, ενώ εκφράζει και την άποψή της για τα κρυπτονομίσματα και το bitcoin. 

Κυρία Καϊλή, ήσασταν εισηγήτρια για τον κανονισμό του Crowdfunding, ο οποίος ψηφίστηκε με ευρεία πλειοψηφία από την Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τι νέο προσφέρει στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων;

Είναι ένας πολύ σημαντικός κανονισμός ενός μεγαλύτερου πακέτου νομοθετικών πρωτοβουλιών της ΕΕ για την επιτάχυνση της παροχής κεφαλαίων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις και startups που δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες ή με άλλα χρηματοπιστωτικά μέσα. Ο κανονισμός αφορά στις υποχρεώσεις μίας πλατφόρμας που διευκολύνει το crowdfunding, οι οποίες υποχρεώσεις πλέον θα ορίζονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και θα αίρονται τα ενδιάμεσα εμπόδια. Αν κάποιος Έλληνας έχει, για παράδειγμα, ένα startup και θέλει να το χρηματοδοτήσει, θα μπορεί να προβάλει το επιχειρηματικό πλάνο του σε μία πλατφόρμα σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος και να επιδιώξει τη συγκέντρωση των κεφαλαίων που χρειάζεται είτε σε μορφή δανεισμού είτε σε μορφή μερισμάτων. Αυτή είναι μια μεγάλη διευκόλυνση για τις πιο εξωστρεφείς και καινοτόμες επιχειρήσεις που δεν μπορούν να βρουν διαθέσιμη χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Από την άλλη μεριά, το crowdfunding αποτελεί και μία καλή ευκαιρία επένδυσης για πολίτες που έχουν κάποιο διαθέσιμο κεφάλαιο και θα ήθελαν να επενδύσουν σε ένα επιχειρηματικό πρότζεκτ που τους αρέσει. Πέραν της πολύ σημαντικής χρηστικής του αξίας, το crowdfunding είναι και μία εξαιρετική εκπαιδευτική διαδικασία καθώς μας εξοικειώνει με χαμηλό ρίσκο στις μορφές χρηματοδότησης τύπου equity, προκειμένου να πετύχουμε μια σταδιακή απαγκίστρωση της επιχειρηματικότητας από τον τραπεζικό δανεισμό.

Είστε πρόεδρος της Επιτροπής τεχνολογίας και μέλλοντος (STOA) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ακούγεται βαρύγδουπος ο τίτλος. Μπορείτε να μας πείτε δύο λόγια για το έργο της επιτροπής;

Πρόκειται ουσιαστικά για την Επιτροπή για το Μέλλον, μετά από πρωτοβουλία μου πριν από μερικούς μήνες. Είναι ένα πάνελ 25 βουλευτών από 9 Κοινοβουλευτικές Επιτροπές, οι οποίοι αξιολογούν διάφορες τεχνολογίες και αναλύουν τις επιπτώσεις και προκλήσεις που φέρνει η ανάπτυξή τους. Ως πρόεδρος της Επιτροπής, έχω την αρμοδιότητα να εισηγούμαι την κατεύθυνση ως προς τους τομείς ενδιαφέροντος και έχω δώσει μεγάλη έμφαση στην τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ), στην τεχνολογία blockchain και στις κοινωνικές συνέπειες των πλατφορμών και των κοινωνικών δικτύων. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να είμαστε προετοιμασμένοι για το πώς οι πλατφόρμες, χρησιμοποιώντας τεχνολογία ΑΙ, θα μπορούν να κατευθύνουν τις επιθυμίες των πολιτών σύμφωνα με τις επιταγές της αγοράς, ελέγχοντας τα συναισθήματά τους. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι μεγάλες εταιρίες έχουν τη δυνατότητα μέσω της αναγνώρισης προσώπων (face recognition) να λαμβάνουν στοιχεία για τη διάθεσή μας όταν τις χρησιμοποιούμε, ενώ ένας αλγόριθμος μπορεί να μελετήσει σε τι είμαστε ευάλωτοι εκείνη τη στιγμή και αυτό να μας διαφημιστεί έντονα στην επόμενη ώρα. Θεωρώ ότι το έργο της STOA -που λαμβάνει όλες αυτές τις προεκτάσεις όταν ενημερώνει και συμβουλεύει τους ευρωβουλευτές για τις μελλοντικές επιπτώσεις των τεχνολογιών- είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

Συμμερίζεστε την άποψη όσον αφορά το Blockchain, ότι πρόκειται για μια ανατρεπτική τεχνολογία;

Ναι, απολύτως. Το Blockchain είναι μία επαναστατική τεχνολογία καθώς μπορεί να μεταβάλει δραστικά παραδοσιακά επιχειρηματικά μοντέλα και αλυσίδες αξίας καθώς ανασυνθέτει τις αγορές που χρειάζονταν ένα μεσάζοντα. Στη πράξη, μεταβάλλει την έννοια της εμπιστοσύνης. Η τεχνολογία αυτή επιτρέπει τη μεταφορά αξιών μεταξύ ανθρώπων, χωρίς να χρειάζεται κάποιος φυσικός διαμεσολαβητής να «σφραγίσει» ή να επικυρώσει τη συναλλαγή. Σε ένα πιο ώριμο στάδιο της τεχνολογίας, φανταστείτε μία οικονομία χωρίς ενδιάμεσους και χωρίς τα κόστη που οι πολίτες πρέπει να πληρώνουν (π.χ. υποθηκοφύλακες, συμβολαιογράφους, τραπεζικές πληρωμές, τις επενδύσεις για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τη μεταφορά περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.). Αυτή η τεχνολογία επίσης αλλάζει το κόστος λειτουργίας του κράτους και των δημόσιων υπηρεσιών, τις πιστοποιήσεις που μας αφορούν ως άτομα, τα δίκτυα παροχής και ανταλλαγής ενέργειας. Με την Έκθεσή μου για το Blockchain στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θέλω να πιστεύω ότι δημιούργησα τις προϋποθέσεις ώστε η ΕΕ να γίνει ένας παγκόσμιος παίκτης και μέσω της τεχνολογίας αυτής να γίνει πρότυπο ενός νέου μοντέλου διακυβέρνησης, που θα αυξάνει τα οφέλη για τον πολίτη στην εποχή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Υπάρχει κάποιο όραμα από την πλευρά της ΕΕ; Χωρίς να συμμερίζομαι ότι είναι απαραίτητα κακό να βρουν οι εμπλεκόμενοι μόνοι τον δρόμο τους, αναρωτιέμαι κατά πόσο δίνεται κατεύθυνση μέσω χρηματοδοτήσεων ή θεσμοθέτησης κανόνων.

Με το νέο Πολυετές Χρηματοδοτικό Πλαίσιο, έχουμε πρώτη φορά ένα ξεκάθαρο πολιτικό όραμα με σαφές στρατηγικό πρόσημο. Τα επόμενα επτά χρόνια είναι πολύ κρίσιμα για την Ένωση καθώς θα διαμορφωθεί το παγκόσμιο στίγμα της ίδιας αλλά και των κρατών-μελών στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Οι προκλήσεις πολλές και τα ρίσκα περισσότερα. Κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί από μόνο του να ανταπεξέλθει στο νέο περιβάλλον, όπως επίσης κανένα κράτος-μέλος δεν έχει ούτε το «capital pool» ούτε τους μηχανισμούς «risk sharing» για μία τόσο μεγάλη πρόκληση. Ο νέος πολυετής προϋπολογισμός της Ένωσης, πρώτη φορά με ορίζοντα επταετίας, προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό για τα κράτη-μέλη με ένα πλήθος εργαλείων χρηματοδότησης, που είτε απλουστεύει διαδικασίες που ήδη υπάρχουν (π.χ. το Horizon Europe, το COSME, οι Connecting Europe Facilities, τα ESIFs) είτε καινούρια, πιο ευέλικτα εργαλεία αγοράς όπως το EFSI, το InvestEU και τα επιμέρους εργαλεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας επενδύσεων. Όλα αυτά τα χρήματα είναι διαθέσιμα και η Ελλάδα δεν τα αξιοποιεί.

Η δουλειά μου τα τελευταία χρόνια στην Ευρωβουλή ήταν ακριβώς να αλλάξω άρδην τον χαρακτήρα χρηματοδοτήσεων, για να διευκολυνθεί η πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων και αυτοδιοίκητων ενοτήτων. Τις λεπτομέρειες και τις επιτυχίες αυτής της δουλειάς τις γνωρίζετε. Με την ευκαιρία της προεκλογικής καμπάνιας των Ευρωεκλογών, θα ταξιδέψω σε κάθε μέρος της χώρας, με σκοπό να αναδείξω αυτά τα εργαλεία που μένουν αναξιοποίητα και πρακτικούς τρόπους άμεσης χρήσης. Οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις σε πρότζεκτ που αναπτύσσουν περιφέρειες και επιχειρήσεις είναι κομβικές, γιατί είναι το αποτελεσματικότερο εργαλείο του να βάζεις τον πολίτη και το πρότζεκτ του στην καρδιά της Ευρώπης.

Οι χώρες που είναι πιο πίσω ψηφιακά, όπως υποψιάζομαι είναι η Ελλάδα, θα ωφεληθούν; Θα δημιουργηθούν νέες δουλειές ή υπάρχει κίνδυνος να εκλείψουν υπάρχουσες;

Ξεκινάμε από το ότι η ψηφιοποίηση της οικονομίας αυξάνει την ποιότητα στη σχέση αγοράς και καταναλωτή αλλά και στη σχέση πολίτη-κράτους καθώς βελτιώνει την υπηρεσία και εκμηδενίζει το κόστος και τον χρόνο συναλλαγής. Σε αυτή τη διαδικασία, πράγματι υπάρχουν σημαντικά οικονομικά οφέλη αλλά και σημαντικές οικονομικές προκλήσεις. Τα οικονομικά οφέλη είναι αδιαμφισβήτητα. Στις προκλήσεις ωστόσο υπάρχει το ζήτημα του μέλλοντος της εργασίας. Η εργασία σαν στοιχείο της καθημερινότητας μέσα στα χρόνια θα αλλάξει. Πολλές δουλειές θα αυτοματοποιηθούν και περισσότερος ελεύθερος χρόνος θα είναι διαθέσιμος. Αυτό όμως δεν είναι κάτι νέο. Συμβαίνει σταθερά από την εποχή της πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Σήμερα είμαστε στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Μπαίνουμε σε μία περίοδο που πρακτικά το εισόδημα θα ανεξαρτητοποιηθεί από την εργασία. Αυτό σημαίνει ότι στις επόμενες δεκαετίες θα βρεθούμε μπροστά στην ανάγκη για ένα εγγυημένο εισόδημα και ένα εγγυημένο σύστημα παροχών υγείας, περίθαλψης και εκπαίδευσης, ανεξάρτητο από την ικανότητα του πολίτη να παράγει εργασία. Αυτά είναι μεγάλες συζητήσεις που ήδη περνάνε σε πρακτικό πλαίσιο στις εκθέσεις της Ένωσης. Είναι κρίμα που δεν γίνεται μία συστηματική κουβέντα στην Ελλάδα. Σύντομα όμως αυτό θα γίνει και κομμάτι της ρητορικής των εγχώριων κομμάτων καθώς οι πολιτικές «βιομηχανικού τύπου» σύντομα δεν θα έχουν καμία αναφορά στην πραγματικότητα της εποχής μας και μοιραία θα αντικατασταθούν από πολιτικές εμπνευσμένες από το ψηφιακό πλαίσιο και τη μετα-βιομηχανική εποχή.

Υπάρχει κακή χρήση του Blockchain; Υπάρχει κάτι που πρέπει να φοβόμαστε;

Υπάρχει κακή χρήση του ηλεκτρικού ή διαδικτύου; Ασφαλώς. Αυτό όμως δεν αποτελεί λόγο να μην αναπτύξουμε την τεχνολογία και να χτίσουμε εφαρμογές που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και το οικονομικό περιβάλλον για τους πολίτες. Στην έκθεση για το Blockchain έθεσα τους κανονιστικούς όρους για τη νέα τεχνολογία. Ο πρώτος όρος είναι ότι δεν πρέπει να είμαστε «φοβικοί». Επομένως δεν πρέπει να «υπερ-νομοθετήσουμε» γύρω από μία τεχνολογία που είναι ακόμα σε εξέλιξη και με όχι ξεκάθαρη επίδραση. Ο δεύτερος κανόνας είναι η «τεχνολογική ουδετερότητα». Αυτό σημαίνει ότι δεν φτιάχνουμε κανονισμούς για την τεχνολογία αλλά γύρω από τις χρήσεις της, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι η επιπρόσθετη αξία που φέρνει στους πολίτες και τους καταναλωτές είναι η μέγιστη, με το ελάχιστο δυνατό ρίσκο. Τέλος, και αυτό έχει μεγάλη συνάφεια με τις ανάγκες της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, πρέπει να είμαστε ουδέτεροι ως προς τα επιχειρηματικά μοντέλα που θα προκύψουν από τη νέα τεχνολογία. Αν ένα μικρό fintech startup φερειπείν μπορεί να προσφέρει στον καταναλωτή τραπεζικές υπηρεσίες πληρωμής με ένα καλύτερο μοντέλο από μία τράπεζα, τότε η Ρυθμιστική Αρχή δεν πρέπει να προστατέψει την Τράπεζα σε βάρος της μικρής επιχείρησης. Χρειαζόμαστε να έχουμε μία πολιτική αρχών ως προς τις νέες τεχνολογίες σαν το blockchain, ώστε όταν φοβόμαστε, να φοβόμαστε ορθολογικά και όχι να βλέπουμε κινδύνους εκεί που δεν υπάρχουν.

Τέλος, παίρνω το θάρρος να σας ζητήσω να απαρνηθείτε τη θεσμική ιδιότητά σας και να μπείτε στον ρόλο του κερδοσκόπου. Όπως γνωρίζετε, το Εuro2day.gr είναι οικονομικό μέσο και οι επενδύσεις είναι στις προτεραιότητές μας. Ποια είναι η γνώμη σας για την πορεία των ψηφιακών νομισμάτων όπως το Bitcoin;

Είναι μία μεγάλη κουβέντα το πώς πρέπει να σταθούμε κανονιστικά απέναντι όχι μόνο στα κρυπτονομίσματα αλλά απέναντι σε όλη την ομάδα των «crypto-assets». Ασφαλώς τα κρυπτονομίσματα έχουν το ενδιαφέρον ότι μπορούν να ανταγωνιστούν το μονοπώλιο των κεντρικών τραπεζών στην έκδοση χρήματος. Αυτό θα έχει τεράστιες επιδράσεις αλλά είναι μία καινοτομία που ούτε μπορούμε να ελέγξουμε αλλά ούτε μπορούμε να αγνοήσουμε. Άλλωστε τα τελευταία πέντε χιλιάδες χρόνια το χρήμα άλλαξε πολλές φορές μορφή, ενώ πρακτικά σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του «ρευστού» (Μ1 και M2) είναι στην πράξη σε ψηφιακή μορφή και όχι χάρτινη. Το κρυπτογραφικό νόμισμα όμως έχει μία ιδιότητα που δεν έχει το ψηφιακό ή αναλογικό νόμισμα. Μπορεί να κωδικοποιηθεί σε ένα smart-contract. Σε μία εποχή όπου θα εκτελείται η κάθε συναλλαγή σε ένα περιβάλλον Internet of Things, το νόμισμα που θα μπορεί να είναι encrypted στο smart contract θα είναι αναπόσπαστο μέρος της οικονομίας.

Όσο πιο μεγάλη θα είναι η νομική βεβαιότητα γύρω από τα κρυπτονομίσματα και όσο πιο ξεκάθαρος θα γίνεται ο ρόλος τους στην οικονομία τόσο πιο ρεαλιστική θα είναι η αποτίμηση της αξίας τους. Μέχρι τότε καμία από τις αξίες που βλέπουμε να καταγράφονται δεν έχει σαφή οικονομική λογική. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να δώσουμε και έμφαση στην αξία των ICOs για τη χρηματοδότηση της καινοτομίας και επιχειρηματικών πρότζεκτ που δεν μπορούν να βρουν κεφάλαια ούτε από τις τράπεζες αλλά ούτε και από σχήματα venture capital. Στην εισήγησή μου για τον κανονισμό Crowdfunding κατάφερα να γίνει αποδεκτό μέρος της νομοθεσίας να θεωρηθεί εργαλείο crowdfunding τα ICOs και να υπάρξει μία ειδική πανευρωπαϊκή νομοθεσία γύρω από αυτά, ώστε να υπάρχει πλήρης προστασία των επενδυτών από τυχόν απάτες, την ίδια στιγμή που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτό το καινοτόμο εργαλείο χρηματοδότησης. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα ICOs αλλά και τις χρηματοδοτήσεις των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στο νέο χρηματοδοτικό περιβάλλον της ΕΕ μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο που θα δημοσιεύσω τον Μάρτιο από τον Palgrave Macmillan.