Πώς θα αποφύγουν νέες ανακεφαλαιοποιήσεις οι τράπεζες

Ο Νικόλαος Μαράντος, πρώην Ειδικός Εκκαθαριστής της Αγροτικής Τράπεζας (Bad Bank), ιδρυτής και επικεφαλής της NM Asset Management Advisors, εταιρείας συμβούλων διαχείρισης δανείων και αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων, εξηγεί πώς η συμμετοχή διεθνών παικτών μαζί με την ελληνική τεχνογνωσία στη διαχείριση κόκκινων δανείων μπορεί να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην εξυγίανση και εν συνεχεία στη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Εχοντας πενταετή θητεία Ειδικού Εκκαθαριστή σε Αγροτική Τράπεζα (Bad Bank) και ΑΤΕ Leasing, ποια εκτιμάτε ότι ήταν τα πρακτικά οφέλη από τη διαδικασία αυτή;

Βασικός σκοπός της μεγαλύτερης Bad Bank στην Ελλάδα, που είναι η πρώην ΑΤΕ, ήταν η επωφελής ρευστοποίηση του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού και η απόδοσή του στους πιστωτές της. Στο πλαίσιο αυτό, η «ΑΤΕ Υπό Ειδική Εκκαθάριση» και η «ΑΤΕ Leasing Υπό Ειδική Εκκαθάριση» εισέπραξαν μέχρι το τέλος του 2016 πλέον των €750 εκατ., ικανοποιώντας τους πιστωτές τους, δηλαδή το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, την Τράπεζα Πειραιώς (πιστωτής της ΑΤΕ Leasing) και τους πρώην εργαζομένους, με διανομές πλέον των €500 εκατ.

Πρέπει εδώ να τονιστεί η αποτελεσματική αντιμετώπιση των ειδικού βάρους θυγατρικών εταιρειών της ΑΤΕ, επιστέγασμα της οποίας ήταν η επιτυχής και κυρίως επωφελής πώληση της ΔΩΔΩΝΗ και της ΣΕΚΑΠ, καθώς και η επιμέλεια στη διαχείριση της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης.

Συνδυάζοντας τη συνετή διαχείριση του χαρτοφυλακίου και τη δημιουργία πλαισίου αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης παρήχθησαν αποτελέσματα που βοήθησαν στη στήριξη της οικονομίας και την απόδοση των εισπράξεων στους πιστωτές (Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας προς αποπληρωμή του δημόσιου χρέους κ.λπ.), αλλά κυρίως θεωρώ ότι δημιουργήθηκε κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και με την ενεργό συμπαράσταση της Τραπέζης της Ελλάδος το πρωτόλειο μίας Εταιρείας Διαχείρισης NPLs με προσέγγιση των απαιτήσεων του Ν. 4354/2015

Τα επικείμενα stress tests μπορούν να οδηγήσουν σε νέες ανακεφαλαιοποιήσεις. Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η εικόνα της τραπεζικής αγοράς μετά από 3-5 χρόνια.

Καθοριστικό παράγοντα για τη μελλοντική κατάσταση του τραπεζικού συστήματος αποτελεί η δυνατότητα των συστημικών τραπεζών να διαχειριστούν αποτελεσματικά τα Μη Εξυπηρετούμενα Ανοίγματα. Η αποτελεσματικότητα της προσπάθειας μείωσης των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων θα καθορίσει την ανάγκη για τυχόν επιπρόσθετες προβλέψεις και συνεπώς τις ανάγκες για ανακεφαλαιοποίηση.

Εκτιμώ ότι αν δεν επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχει τεθεί σε συνδυασμό με τυχόν πτώση του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας, θα χρειασθεί νέα ανακεφαλαιοποίηση, που σημαίνει ότι θα υπάρξουν ανακατατάξεις στο τραπεζικό σύστημα που θα το ισχυροποιήσουν, ώστε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και την προσαρμογή του στις τεκτονικές αλλαγές που διαδραματίζονται διεθνώς.

Η αποτελεσματική διαχείριση των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων σε συνδυασμό με την περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους των συστημικών τραπεζών (που παραμένει υψηλό) μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση των χρηματοοικονομικών δεικτών και έτσι να αποφευχθεί μελλοντική ανάγκη ανακεφαλαιοποιήσεων, ούτως ώστε οι τράπεζες να αποτελέσουν πράγματι πυλώνα ανάπτυξης της πραγματικής οικονομίας.

Προχωρήσατε σε σύσταση εταιρείας συμβούλων στον χρηματοοικονομικό τομέα. Ποιοι είναι οι επιμέρους τομείς που θα δραστηριοποιηθείτε και με ποιους στόχους;

Στόχος μας είναι να προσφέρουμε ποιοτικές συμβουλευτικές υπηρεσίες διαχείρισης επισφαλών απαιτήσεων, αναδιάρθρωσης εταιρικού χρέους και αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων.

Υφίστανται υγιείς εταιρίες που επιχειρούν σε κλάδους με προοπτική αλλά βρίσκονται σε δύσκολη χρηματοοικονομική θέση και αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας. Στο πλαίσιο αυτό, αναλαμβάνουμε τη δανειακή αναδιάρθρωση της εταιρίας καθώς και την επιχειρησιακή αναδιάταξή της, με στόχο αυτή να επανέλθει σε λειτουργική κερδοφορία.

Η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στον τομέα αυτό προϋποθέτει βαθιά γνώση της αγοράς αλλά και των τραπεζικών πρακτικών καθώς και συνεργασία με στελέχη που διαθέτουν μακρά εμπειρία στον χρηματοπιστωτικό χώρο.

Πέραν των ανωτέρω χαρακτηριστικών που προσδιορίζουν τις παραπάνω υπηρεσίες, δραστηριοποιούμαστε και στους τομείς αποτίμησης, συμβουλευτικών υπηρεσιών σε εξαγορές και συγχωνεύσεις, προσδιορισμό της βιωσιμότητας επενδυτικών ευκαιριών και εν γένει στην υποστήριξη επενδυτικών προγραμμάτων, αυτόνομων ή μέσω συνεργασιών με στρατηγικούς και μη επενδυτές.

Συμμετείχατε στο σχήμα εκκαθάρισης του ΔΟΛ. Ανεξάρτητα από την επιτυχή έκβασή της και τη μεταβίβαση σε νέο μέτοχο, με το σχέδιο αναδιάρθρωσης των δανείων του εκτιμάτε ότι ο Οργανισμός είναι μεσοπρόθεσμα βιώσιμος;

Συμμετείχα ως Ειδικός Σύμβουλος σε ένα επιτυχημένο και αποτελεσματικό σχήμα Ειδικού Διαχειριστή του ΔΟΛ που αποτελούνταν από την εταιρεία συμβούλων και ορκωτών ελεγκτών Grant Thornton και τη Δικηγορική Εταιρεία Ανδρέα Αγγελίδη και Συνεργάτες. Η όλη διαδικασία, η στρατηγική και η επιτυχής κατάληξη του εγχειρήματος εκτιμήθηκε από την αγορά ότι αποτελεί υπόδειγμα για την εφαρμογή του Νόμου 4307 παρά το εξαιρετικά δύσκολο περιβάλλον διαχείρισης, λόγω του τομέα δραστηριοποίησης της εταιρείας και των πολλαπλών παραγόντων και συνθηκών που έπρεπε να λάβει υπόψη του ο Ειδικός Διαχειριστής.

Δεν έγινε αναδιάρθρωση δανείων αλλά εκποίηση ενεργητικού του ΔΟΛ μέσω πλειστηριασμού, με καταβολή του τιμήματος σε μετρητά, το οποίο διανεμήθηκε στους πιστωτές σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία. Η βιωσιμότητα της νέας εταιρείας εξαρτάται από το νέο μέτοχο, το επιχειρηματικό τους σχέδιο, τις συνθήκες του κλάδου αλλά και το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Τα «κόκκινα δάνεια» αποτελούν ίσως το σημαντικότερο ζήτημα στην οικονομική ατζέντα της χώρας. Πιστεύετε ότι η ανάθεση της διαχείρισής τους σε διεθνείς εταιρείες θα συμβάλει στην αποτελεσματικότερη επίλυσή του;

Είμαι βέβαιος ότι η συμμετοχή διεθνών παικτών στη διαδικασία διαχείρισης θα είναι εξαιρετικά χρήσιμη και οπωσδήποτε θα εισαχθούν επιτυχημένες πρακτικές, οι οποίες εφαρμόσθηκαν σε διαχείριση χαρτοφυλακίων σε χώρες με υψηλά ποσοστά NPLs , ιδιαίτερα στην Ισπανία, Ιρλανδία, Ιταλία. Εκτιμώ ότι οι εταιρείες αυτές θα συνεργασθούν με το ελληνικό στελεχιακό δυναμικό, στο οποίο θα μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους για την ταχύτερη διάγνωση και τμηματοποίηση των χαρτοφυλακίων και ενίσχυση της διαχειριστικής πολιτικής, ενώ θα αντλήσουν από αυτό τη γνώση της ελληνικής πραγματικότητας.

Σύντομα πιστεύω ότι θα πρέπει να επαναφέρουμε τη συζήτηση για τη δημιουργία μίας Bad Bank, άλλωστε αντίστοιχες συζητήσεις γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πιστεύω ότι η δημιουργία μίας τέτοιας τράπεζας θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα το θέμα διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέσω της καθιέρωσης ενιαίων διαχειριστικών πολιτικών, πάνω σε κοινή πλατφόρμα διαχείρισης και οργάνωσης. Αυτό θα ανακουφίσει τις τράπεζες από την κοστοβόρα και χρονοβόρα διαχείριση, ώστε αυτές να επικεντρωθούν στο κύριο έργο της υγιούς χρηματοδότησης της οικονομίας. Θεωρώ ότι η αναγκαιότητά της θα εκτιμηθεί κατά τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στα χαρτοφυλάκια των στεγαστικών δανείων αλλά κυρίως των δανείων στις επιχειρήσεις και στην εξέλιξη του κρίσιμου ζητήματος των πλειστηριασμών.

Αναφορικά στο θέμα της διαχείρισης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, απαιτείται οπωσδήποτε η συγχώνευση μονάδων σε κλάδους με τοπική, περιφερειακή ή και εθνική εμβέλεια, ώστε μέσω των συνεργειών και των οικονομιών κλίμακος να ανακτηθεί μέρος των αξιών μεσομακροπρόθεσμα. Επίσης σημαντικός παράγοντας για την επιτυχή διαχείριση των επιχειρήσεων αυτών είναι και ο τρόπος συμμετοχής ή μη του ιδιοκτήτη-μετόχου της στο εγχείρημα. Αυτό εξαρτάται από τα νομικά και οικονομοτεχνικά εργαλεία που θα έχει στη διάθεσή της η εταιρεία διαχείρισης ή η εν λόγω Bad Bank.

Πείτε μας τι σημαίνει, με απλά λόγια, ότι μία εταιρεία διαχείρισης αγοράζει ένα δανειακό χαρτοφυλάκιο μίας τράπεζας στο 10% ή 20% της αποτίμησής του; 

Τα παραπάνω ποσοστά αφορούν ποσοστά επί συνολικού ονομαστικού ποσού του χαρτοφυλακίου, όπως αυτό εμφανίζεται στα βιβλία της τράπεζας. Στην περίπτωση που η τράπεζα δεν έχει λάβει επαρκείς προβλέψεις, θα καταγράψει ζημία που θα επιβαρύνει την κεφαλαιακή της επάρκεια. Εάν λόγου χάρη πωληθεί δανειακό χαρτοφυλάκιο ονομαστικής αξίας €1 δισ. έναντι τιμήματος €100 εκατ. και με προβλέψεις €700 εκατ., η τράπεζα θα αναγκαστεί να καταγράψει ζημία ύψους €200 εκατ. που θα επιβαρύνει τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας.

Ένα εκ των βασικών προβλημάτων σήμερα, που δεν επιτρέπει να γίνουν αρκετές συναλλαγές/αγοραπωλησίες χαρτοφυλακίων, είναι η διαφορά μεταξύ της τιμής που προσφέρουν οι αγοραστές και της τιμής που δύναται να δεχθούν οι τράπεζες, ούτως ώστε να μην αναγκαστούν να λάβουν επιπλέον προβλέψεις. Το πρόβλημα αυτό είναι υπαρκτό, μπορεί όμως να λυθεί με υιοθέτηση πιο σύνθετων πρακτικών και εργαλείων (όπως SPV’s , Joined Ventures κ.ά.).

Μετά την πώληση του χαρτοφυλακίου, οι εταιρίες διαχείρισης θα προσεγγίσουν -εντός του θεσμικού πλαισίου που επιχειρούν- τους οφειλέτες και θα τους προτείνουν μία σειρά από λύσεις για τον διακανονισμό της οφειλής. Τα κύρια πλεονεκτήματα των εταιρειών διαχείρισης ενδεικτικά είναι: η ευελιξία στη λήψη αποφάσεων, το χαμηλότερο κόστος διαχείρισης έναντι των τραπεζών, η άμεση και αποτελεσματική εφαρμογή πρακτικών διαχείρισης χωρίς την παρεμβολή πολλών επιπέδων λήψης απόφασης κ.λπ.

Είσαστε, εδώ και ένα χρόνο περίπου, εκκαθαριστής της Ανώνυμης Ελληνικής Εταιρείας Χάλυβος HELLENIC STEEL, στη Θεσσαλονίκη. Με την εμπειρία σας από τις επαφές με τον Ιταλό ιδιοκτήτη, πώς αξιολογείτε τη στάση των επιχειρηματικών ομίλων και των στρατηγικών επενδυτών για την ελληνική οικονομία; 

Κατ’ αρχάς να κάνω μια διόρθωση στην ερώτησή σας. Ο Ιταλός κύριος μέτοχος, που είναι η ILVA Commerciale SRL, είναι και αυτή σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης από το ιταλικό δημόσιο και στις επαφές μας δεν συμπεριφέρεται ως στρατηγικός επενδυτής για την εξεύρεση επενδυτικών ευκαιριών στην Ελλάδα.

Όμως κατά τη διαδικασία της εκκαθάρισης της εταιρείας για την εκποίηση του ενεργητικού της, είχαμε την ευκαιρία να έλθουμε σε επαφή με αρκετούς ενδιαφερόμενους διεθνείς επενδυτές. Εκτός από τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης επένδυσης (νομική κατάσταση, δυναμική κλάδου), οι επενδυτές κυρίως εστιάζουν το ενδιαφέρον τους ενδεικτικά: στις συνθήκες και στον χρόνο αδειοδοτήσεων, στην ασφάλεια Δικαίου, στην έγκαιρη επίλυση δικαστικών υποθέσεων, στην εξεύρεση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, στους εργασιακούς κανόνες και στην πολιτικοοικονομική σταθερότητα.