Συρμακέζης: Οι τράπεζες θα δημιουργήσουν το... wow effect!

Σε μια εποχή όπου η διείσδυση του internet αγγίζει το 99% στις ηλικίες 13-24 πανελλαδικά, αντανακλώντας την τάση που έρχεται, οι τράπεζες δεν μπορούν να μην... αναγεννηθούν από τις στάχτες τους. Το μοντέλο της παραδοσιακής τράπεζας, σαν μια εικόνα στατική, με τον πελάτη μπροστά σε έναν γκισέ να σηματοδοτεί το τέλος μιας τεράστιας ουράς, πεθαίνει. Οι ίδιες οι τράπεζες θέλουν να δουν την Τράπεζα με τα μάτια του πελάτη. Ωστε να του το... ανταποδώσουν!

«Γι' αυτό και εστιάζουμε στο emotional intelligence», θα πει στη συνέντευξή του στο Euro2day.gr o γενικός διευθυντής και Group Chief Digital Officer της Eurobank Σωτήρης Συρμακέζης, τονίζοντας ότι “η μεγαλύτερη σημασία στο digital είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Πίσω από το touchscreen πρέπει να υπάρχει το human touch. Θα πρέπει να κάνουμε τα πάντα για πιο ανθρώπινες τραπεζικές υπηρεσίες, κυρίως στις ψηφιακές συναλλαγές, που "απειλούν" τον ανθρώπινο παράγοντα».

Χαρακτηριστική άλλωστε είναι η πρόβλεψη της Gartner ότι «το 65% των παιδιών που σήμερα είναι στην Α’ Δημοτικού, θα εργαστούν σε δουλειές που σήμερα δεν υπάρχουν. Φυσικά, όπως αναγνωρίζει και ο ίδιος, η ψηφιοποίηση του τρόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων στοχεύει αποτελεσματικά στη μείωση του κόστους και στη δημιουργία νέων εσόδων.

Πόσο «ψηφιοποιημένη» είναι η ελληνική οικονομία;

«Πιστεύω ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να κερδίσει πολλά από την εξέλιξη του digital. Οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις (οι τράπεζες και όχι μόνο) μπορούν να αξιοποιήσουν το digital για να απευθυνθούν σε όλη την ευρωπαϊκή αγορά, έχοντας πολύ περισσότερα να κερδίσουν από αυτά που μπορούν να χάσουν. Επιπλέον, η ψηφιακή οικονομία αποτελεί μια οικονομία παράλληλη με τη συμβατική και δημιουργεί νέες πηγές εσόδων ή, γενικότερα, ωφελειών για το κράτος και τους πολίτες».

Να κι ένας δρόμος εκτός των εσόδων από φόρους, για να χαριτολογήσω λίγο…

«Και όχι μόνο αυτό. Σε μία ιδανική κατάσταση, το κράτος πρέπει να υιοθετήσει τη λογική “citizen experience management” ακριβώς όπως οι τράπεζες και όλες οι επιχειρήσεις λιανικής όπως π.χ. οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών, FMCG κ.λπ. έχουν υιοθετήσει το “customer experience management” και, μέσω του digitization, προσπαθούν να το απογειώσουν…»

Και να μην κάνει το κράτος τον… manager, θα έλεγα. Τουλάχιστον άρχισαν να ψηφιοποιούνται ορισμένες συναλλαγές με το Δημόσιο. Αλήθεια, πώς πάμε με τη διείσδυση του internet ως χώρα;

«Από το 2000 ως το 2010 η υιοθέτηση του internet ήταν υποτονική. Σήμερα, το περιεχόμενο στο internet είναι πολύ πιο πλούσιο, οπότε σαφώς υπάρχουν πολλά πράγματα να βρει κανείς στο διαδίκτυο, από το να παραγγείλει φαγητό, μέχρι να κάνει συναλλαγές με το Δημόσιο, οι οποίες πρέπει να πω είναι πολύ περισσότερες συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Περιέργως η διείσδυση των διαδικτυακών υπηρεσιών του Δημοσίου στους πολίτες έγινε πιο γρήγορα στην Ελλάδα από ό,τι στην Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία της Focus Bari Web.id, η διείσδυση του internet στην Ελλάδα είναι σήμερα 73% στις ηλικίες 13-74 πανελλαδικά και φτάνει στο 99% στις ηλικίες 13-24, δείχνοντας έτσι τη συνεχή ανοδική τάση στα αμέσως επόμενα χρόνια. Στις τράπεζες, για την ηλικία που τις ενδιαφέρει, των 25-45 ετών, η χρήση internet είναι σήμερα στο 90% πανελλαδικά και η αναλογία αυτή φτάνει στο 95% για την Αττική και στο 86% για την υπόλοιπη Ελλάδα».

Ποιες χώρες είναι μπροστά; Οι σκανδιναβικές, φαντάζομαι....

«Μπροστά είναι η Ολλανδία, η Πολωνία, οι σκανδιναβικές χώρες, η Τουρκία... Ειδικά η Ολλανδία πλησιάζει σε διείσδυση του internet το 100% και στο e-banking πάνω από 90%... Αφενός είναι θέμα mentality, αφετέρου στις χώρες αυτές ξεκίνησαν πολύ νωρίς και επενδύθηκαν πολλά κεφάλαια. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, είχαν επιτύχει τεράστια ποσοστά διείσδυσης».

Αναλογίζομαι κάποιες φορές πόσο τα capital controls συνέβαλαν στην εκρηκτική αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών…

«Ουδέν κακόν αμιγές καλού... Ένα από τα «καλά» των capital controls ήταν αυτό! Η ανάγκη για κίνηση κεφαλαίων οδήγησε σε ραγδαία αύξηση της πρόσβασης στο e-banking. Το διάστημα που παρέμειναν κλειστές οι τράπεζες, η ζήτηση για ηλεκτρονική τραπεζική πενταπλασιάστηκε. Όταν άνοιξαν ξανά οι τράπεζες, η ζήτηση δεν παρέμεινε σε τόσο ψηλά επίπεδα, ωστόσο διατηρήθηκε ένα ποσοστό της τάξης του 20%-30% αυξημένο σε σχέση με τα επίπεδα πριν το κλείσιμο, όμως είναι σημαντικό ότι έκτοτε παρέμεινε εκεί. Ο κόσμος ήρθε -κάπως απότομα είναι αλήθεια- σε επαφή με τους ηλεκτρονικούς τρόπους πληρωμών πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά προσαρμόσθηκε γρήγορα και με επιτυχία».

Όπως συνέβη και στη χρήση του πλαστικού χρήματος...

«Τόσο στις πιστωτικές κάρτες όσο και στις χρεωστικές, η χρήση του πλαστικού χρήματος υπερδιπλασιάστηκε όταν έκλεισαν οι τράπεζες και παρέμεινε σε υπερδιπλάσια επίπεδα και όταν αυτές άνοιξαν. Γεγονός είναι ότι οι πιστωτικές κάρτες επιφέρουν μεγαλύτερα έσοδα για τράπεζες αλλά και, μέχρι πριν λίγα χρόνια, οι ίδιοι οι κάτοχοι καρτών διεκδικούσαν μεγαλύτερα πιστωτικά όρια. Στην κρίση αυτό άλλαξε. Εξού και η τεράστια ζήτηση χρεωστικών, πλέον, καρτών και η διαρκώς αυξανόμενη χρήση τους».

Ακούω συχνά ότι «τα μετρητά κοστίζουν»...

«Ναι, διότι είναι πολλές οι ενέργειες που επιβαρύνουν το κόστος. Από τη διαδικασία συλλογής των χαρτονομισμάτων και κερμάτων και την πίστωση, ως την καταμέτρηση, τη διαπίστωση λάθους, το ξαναμέτρημα, τη μεταφορά... για να μην πω θέματα ασφαλείας, ψυχικής οδύνης, μέχρι και απώλειας ζωής από ληστείες. Αντίθετα, τα λεφτά που χάνονται μέσω e- banking είναι απειροελάχιστα. Πρέπει να υπογραμμίσω πως, στις όποιες απάτες, δεν γίνεται παραβίαση της υποδομής ασφάλειας των συστημάτων των τραπεζών. Ακόμα πιο σημαντικό για το κοινό είναι το ότι όσα χρήματα «χάνονται», επιστρέφονται από τις τράπεζες στους πελάτες τους, δεδομένου ότι οποιοδήποτε λάθος καταγράφεται από το σύστημα και συνεπώς αυτόματα πιστοποιείται και επανορθώνεται».

Σαν τις απάτες της μόδας, που υποκλέπτουν προσωπικά στοιχεία και κωδικούς λέγοντας ότι τάχα τα ζητάει η Τράπεζα του πελάτη;

«Ακριβώς. Πρόκειται για απατεώνες που επιδιώκουν να χτυπήσουν τους πελάτες και όχι τις τράπεζες. Παραπλανούν τον τραπεζικό πελάτη, οδηγώντας τον σε «εικονικό», στην πραγματικότητα ανύπαρκτο, site, παρόμοιο με της τράπεζάς του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο και επί της ουσίας, εκμαιεύουν τους κωδικούς του πελάτη. Εκμεταλλεύονται την απειρία, τη βιασύνη, την ανησυχία του πελάτη (social engineering). Γι’ αυτό και πρέπει ο πελάτης να συνειδητοποιήσει πως όσο πιο ενημερωμένος, τόσο πιο ασφαλής είναι».

Είναι το κόστος ανασταλτικό στοιχείο για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές;

«Αντιθέτως. Το κόστος ενός εμβάσματος από τη μία τράπεζα σε άλλη είναι για ένα μικρό ποσό περίπου μισό ευρώ, όταν στο κατάστημα είναι... 5 ευρώ!»

Πώς πιστεύετε ότι θα κινηθούν οι τράπεζες το 2016; Η κερδοφορία που φάνηκε στο πρώτο τρίμηνο θα είναι διατηρήσιμη;

«Η επίτευξη συμφωνίας για την αξιολόγηση πρόσφατα και η οριστικοποίησή της θα ανοίξει τον δρόμο για τη διαχείριση των NPLs αφενός, και η σταδιακή αποκατάσταση της ομαλότητας, αφετέρου, θα άρει αβεβαιότητες και φόβους που εμπόδιζαν την επιστροφή των καταθέσεων. Αυτές είναι οι δύο μεγαλύτερες προτεραιότητες του τραπεζικού συστήματος τώρα. Το οξυγόνο τους, η επιβίωσή τους. Όλη η προσπάθεια στρέφεται εκεί, γεγονός που εξηγεί γιατί οι τράπεζες επικεντρώνονται στο θέμα βελτίωσης της ρευστότητας. Ωστόσο είναι απολύτως αναγκαίο να δοθεί έμφαση και σε άλλους τομείς, όπως η παροχή πιστώσεων ή η βελτίωση της εξυπηρέτησης πελατών, τομείς πολύ σημαντικούς, που για να αρχίσουν και πάλι να αναπτύσσονται ικανοποιητικά, έχουν ως προϋπόθεση την υλοποίηση των δύο βασικών προτεραιοτήτων. Παρ’ όλα αυτά, επειδή οι τράπεζες έχουν ανακτήσει την αισιοδοξία τους και θεωρούν ότι είναι θέμα χρόνου να επιστρέψουν στη βιώσιμη κερδοφορία, ατενίζοντας την επόμενη μέρα, οφείλουν να επενδύσουν σε τομείς όπου θα επένδυαν σε περιόδους ανάπτυξης, όπως στην απλοποίηση του τρόπου λειτουργίας τους, με παροχή καλύτερης εξυπηρέτησης της πελατείας τους -κυρίως μέσα από ψηφιακά μέσα- αλλά και στο δίκτυο των καταστημάτων τους. Πιστεύω ότι βασικός μοχλός ανάπτυξης των τραπεζών την επόμενη μέρα θα είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας, που τώρα πια είναι πιο ώριμη και πιο εύκολη στη χρήση».

Ο κόσμος τι να κάνει από πλευράς του; Πώς να είναι πιο ενεργός στο e-banking;

«Ο κόσμος πρέπει να βοηθηθεί από τις τράπεζες στην κατεύθυνση αυτή. Χρειάζεται εκπαίδευση, αλλά πάνω στη συναλλαγή, όχι σε αίθουσα διδασκαλίας. Να του εξηγήσει ένας υπάλληλος, με ένα tablet, πώς μπορεί να κάνει τη συναλλαγή του, γιατί τον συμφέρει, ποιο το κέρδος του κ.λπ. Για παράδειγμα, στην Αγγλία, οι τράπεζες κάνουν εκστρατεία εκπαίδευσης στους μεγαλύτερους σε ηλικία πελάτες τους. Όπως η Barclays με το πρόγραμμα Digital Eagles. Eίναι σύνηθες στο εξωτερικό, οι τράπεζες να χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να γίνουν πιο ελκυστικές στους πελάτες τους, σε βάρος των βαρετών πια παραδοσιακών τραπεζών. Η επόμενη μέρα στο τραπεζικό σύστημα αφορά προϊόντα και υπηρεσίες με τις οποίες οι τράπεζες θα γίνουν σχεδόν... συναρπαστικές για τους πελάτες τους».

Στη Eurobank εφαρμόζετε ήδη αυτή την κατεύθυνση;

«Ναι. Με το πρόγραμμα Digital Angels "εκπαιδεύουμε" τον πελάτη. Προσπαθούμε εμείς να πάμε στον πελάτη, να του κάνουμε την τράπεζα πιο φιλική και εύχρηστη με ψηφιακά μέσα, να αναλύσουμε το προφίλ και την τραπεζική συμπεριφορά του, ώστε να του παρέχουμε χρήσιμες πληροφορίες, σε προσωποποιημένη εντελώς βάση. Να δώσουμε στον πελάτη πράγματα που δεν τα περιμένει. Να δημιουργήσουμε το... “wow effect”! Ο πελάτης μάλιστα το περιμένει ασυναίσθητα αυτό από την τράπεζά του. Έχει δημιουργήσει τέτοιες προσδοκίες γιατί ήδη του το παρέχουν άλλου είδους εταιρείες όπως η Google, η Amazon, το Uber και το Whatsapp αλλά και το viva wallet, το taxibeat και το e-food. Ολα αυτά βέβαια απαιτούν πολύ καλύτερη δομή δεδομένων και ανάλυση σε πραγματικό χρόνο».

Τώρα που λέτε να δώσουμε στον πελάτη κάτι που δεν το περιμένει και θυμάμαι την κουλτούρα τραπεζών στο εξωτερικό, που έχουν διάφορους τρόπους να διασκεδάσουν π.χ. τα παιδιά στην αναμονή των γονέων τους στο κατάστημα, ή να διαθέτουν ipads για το κοινό όσο περιμένουν τη σειρά τους...

«Αντίστοιχες ενέργειες σύντομα θα κάνουμε κι εμείς! Τώρα δημιουργούμε μια νέα εικόνα στα καταστήματα, με φιλικά χρώματα και περισσότερα digital μέσα. Ας πούμε αντί για αφίσες ή κορνίζες, θα έχουμε iPad και οθόνες, στις οποίες θα προβάλλουμε διάφορα μηνύματα, όχι κατ’ ανάγκην διαφημιστικά, μηνύματα που θα συνδυάζουν ενημέρωση και πληροφόρηση των πελατών, παράλληλα με προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών της τράπεζας. Θα υπάρχει διαφοροποίηση μηνύματος ανάλογα με την ώρα, την ημέρα, την εποχή που προωθείς κάτι...»

Δηλαδή, το μοντέλο της παραδοσιακής τράπεζας πέθανε;

«Υπό την έννοια της τράπεζας που για τον πελάτη είναι μια στατική υπηρεσία με γκισέ κι έναν υπάλληλο που εξυπηρετεί πελάτες στην ουρά, ναι, αυτό ως σύγχρονη τραπεζική αντίληψη εξυπηρέτησης πέθανε. Στόχος μας είναι να δούμε την Τράπεζα με τα μάτια του πελάτη και να του το ανταποδώσουμε. Γι' αυτό και εστιάζουμε στο emotional intelligence. H μεγαλύτερη σημασία στο digital είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Πίσω από το touchscreen πρέπει να υπάρχει το human touch. Θα πρέπει να κάνουμε τα πάντα για πιο ανθρώπινες τραπεζικές υπηρεσίες, κυρίως στις ψηφιακές συναλλαγές, που "απειλούν" τον ανθρώπινο παράγοντα».

Πόσο μας απειλεί η ψηφιοποίηση;

«Είναι σαφές ότι κάθε επιτυχημένη κίνηση ψηφιοποίησης καταργεί παραδοσιακές θέσεις εργασίας, ο αριθμός των οποίων δεν αντισταθμίζεται απολύτως από την αντίστοιχη δημιουργία των νέων θέσεων εργασίας στον χώρο του digital. Εννοείται βέβαια πως οι νέοι ρόλοι είναι αναβαθμισμένοι ποιοτικά σε σχέση με αυτούς που καταργούνται. Χαρακτηριστική είναι η πρόβλεψη της Gartner ότι «το 65% των παιδιών που σήμερα είναι στην Α’ Δημοτικού, θα εργαστούν σε δουλειές που σήμερα δεν υπάρχουν». Βεβαίως, η ψηφιοποίηση του τρόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων στοχεύει αποτελεσματικά στη μείωση του κόστους και στη δημιουργία νέων εσόδων».

Πάμε σε εξαφάνιση ως «εργασιακό... είδος»;

«Δεν θα έλεγα εξαφάνιση, όμως μπορώ να πω ότι ο κόσμος όλος βαδίζει προς ένα νέο εργασιακό μοντέλο. Υπάρχουν, για παράδειγμα, αλγόριθμοι που γράφουν άλλους αλγόριθμους, καταργώντας τη δουλειά του προγραμματιστή. Μιλώντας για το επάγγελμα του προγραμματιστή, να σας πω ότι η επαγγελματική μου ενασχόληση ξεκίνησε από αυτό τον χώρο, όταν το 1988 πούλησα το πρώτο μου πρόγραμμα, φοιτητής ων και έτσι κατάφερα να αγοράσω την πρώτη μου μηχανή. Τότε μας έλεγαν "προγραμματιστές του μεσονυκτίου". Λοιπόν, όπως έλεγα, υπάρχει λογισμικό που φτιάχνει λογισμικό, υπάρχει software που υποκαθιστά διάφορες εγκεφαλικές εργασίες, όπως αυτό που μπορεί και γράφει μουσική καταργώντας τον συνθέτη κ.λπ. Είμαστε μπροστά στη λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση. Το φαινόμενο αυτό το βλέπουμε και στις τράπεζες. Λ.χ. έχουμε τους robo-advisors, οι οποίοι είναι software που υποκαθιστά τους relationship managers...»

Έχουμε ήδη ανάλογα δείγματα...

«Βέβαια! Εκεί που οι relationship managers προσπαθούν μια φορά το τρίμηνο να ενημερώσουν και να συμβουλεύσουν τα 250-300 άτομα του πελατολογίου τους, έρχεται ο robo-advisor, ο οποίος επειδή είναι robot, έχει τη δυνατότητα, σε καθημερινή βάση, να προτείνει στους πελάτες τρόπους εναλλακτικής τοποθέτησης σε όλες τις δυνητικές επιλογές που υπάρχουν, με βάση το προφίλ τους ή τους στόχους τους, οπότε να λάβουν γρήγορα τις αποφάσεις τους. Πώς; Το ίδιο το ρομπότ παρακολουθεί καθημερινά και ανελλιπώς την αγορά, παρατηρεί τους δείκτες, εξετάζει ποιες επενδύσεις τούς ταιριάζουν και έχουν ενδιαφέρον για τον συγκεκριμένο πελάτη». Μπορεί να ακούγεται λίγο σαν επιστημονική φαντασία, όμως είναι ήδη πραγματικότητα. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως καταργείται το «εργαλείο» του ανθρώπινου μυαλού, που συνθέτει, αναλύει, σχεδιάζει, παρακολουθεί, παρεμβαίνει. Άλλωστε ο robo-advisor αποτέλεσμα ανθρώπινης δημιουργίας είναι. Και βέβαια, ο άνθρωπός μας στο κατάστημα μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτός τον robo-advisor και να εξυπηρετήσει τον πελάτη του προσθέτοντας την τόσο απαραίτητη ανθρώπινη επαφή, το human touch που λέγαμε προηγουμένως».

Με μαθηματική ακρίβεια… η ανεργία δεν θα λυθεί ποτέ;

«Επικρατεί η αντίληψη ότι όσο περισσότερες επιχειρήσεις διαθέτουν πετυχημένα μοντέλα ψηφιοποίησης, τόσο λιγότερες θέσεις εργασίας δημιουργούνται… Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Instagram και η Kodak (η οποία έκλεισε), δύο επιχειρήσεις που δραστηριοποιήθηκαν στον ίδιο χώρο, αυτό της φωτογραφίας. Το 2013, 133 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Kodak πτώχευσε έχοντας 145.000 υπαλλήλους. Την ίδια χρονιά, 3 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η Instagram εξαγοράσθηκε από τη Facebook έχοντας αποτίμηση $1 δισ. και 15 υπαλλήλους. Ο George Eastman έφυγε από τη ζωή στα 77 του με περιουσία $95 εκατ. ενώ ο Mark Zuckerberg στα 30 του είχε περιουσία $33 δισ. Αυτή είναι μια κλασική περίπτωση εταιρικής ψηφιοποίησης. Πιο εντυπωσιακό όμως είναι αυτό που έρχεται. Το πώς η τεχνητή νοημοσύνη, που συναντάς συχνά, καταργεί θέσεις πνευματικής εργασίας όπως την ξέραμε ως τώρα και όχι χειρωνακτικής».

Μοιάζει όντως με σενάριο επιστημονικής φαντασίας...

«Κι όμως είναι ταινία του πολύ κοντινού μέλλοντος! Σε λίγα χρόνια, τρία εκατομμύρια άνθρωποι θα εργάζονται ακολουθώντας εντολές που θα εκπορεύονται από ένα software, έναν αλγόριθμο, σύμφωνα με την Gartner (εταιρία μελετών σε θέματα τεχνολογίας). Οι εξελίξεις αυτές, που τρέχουν με τρομακτικές ταχύτητες, επιβάλλουν τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο με ένα πιο ανθρωποκεντρικό τρόπο. Ας μην ξεχνάμε ότι η τεχνολογία θα πρέπει πρωτίστως να εξυπηρετεί τον άνθρωπο, όχι μόνο τις επιχειρήσεις, με σκοπό την εξοικονόμηση κόστους και την επίτευξη κέρδους. Ας μην ξεχνούμε ότι η τεχνολογία καθορίζει το μέλλον όχι μονάχα σε τομείς όπως οι συναλλαγές ή η αγορά εργασίας, αλλά και στην επιστήμη, την ιατρική και την έρευνα».

Εχουμε κι άλλα τέτοια να δούμε;

«Μια άλλη πρόσφατη τάση που σήμερα είναι ήδη mainstream είναι το blockchain, η τεχνολογία που υποστηρίζει τις συναλλαγές του bitcoin. Είναι το καινούριο ψηφιακό νόμισμα που βασίζεται σε μεθόδους κρυπτογράφησης. Το νόμισμα αυτό φτιάχθηκε με βάση τη διαθέσιμη υπολογιστική ισχύ. Απλοϊκά μιλώντας, για να παραχθεί ένα bitcoin, θα πρέπει ένας υπολογιστής να δουλέψει πολύ σκληρά για να το κωδικοποιήσει. Ωστόσο, η υπολογιστική ισχύς είναι δεδομένη, εκφράζεται από το πόσοι είναι οι υπολογιστές που υπάρχουν στον κόσμο. Δημιουργείται λοιπόν ξαφνικά σαν παραπροϊόν του bitcoin μια άλλη υποδομή, το blockchain. Πρόκειται για μια πολύ μεγάλη αλλαγή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, διότι δημιουργείται μια υποδομή που είναι σε θέση να καταστήσει όλες τις συναλλαγές μεταξύ των ανθρώπων και των επιχειρήσεων έγκυρες. Σε πέντε χρόνια αυτό μπορεί να είναι mainstream».