Φέρνει... χρήμα η εταιρική διακυβέρνηση

Με αφορμή την πρόσφατη ολοκλήρωση από το Ελληνικό Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης της αναθεώρησης του Ελληνικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης, δημοσιεύουμε τις απόψεις του κ. Chris Hodge, προέδρου του European Corporate Governance, Financial Reporting Council UK και β' αντιπροέδρου του ΕΣΕΔ.

Ο κ. Hodge εστιάζει στα οφέλη των επιχειρήσεων που εφαρμόζουν στην πράξη τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης, αλλά και στη μεγαλύτερη πρόσβαση που αποκτούν αυτές στις αγορές κεφαλαίου. Τονίζει μάλιστα πως σε περιόδους οικονομικής κρίσης οι εταιρείες δεν θα πρέπει μόνο να υπολογίζουν το κόστος, αλλά επιπρόσθετα να συνεκτιμούν και τα οφέλη από την υιοθέτηση της εταιρικής διακυβέρνησης.

ΕΡ.: Κύριε Hodge, με ποιο τρόπο ο Ελληνικός Κώδικας και οι Πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορούν να ενδυναμώσουν τους μετόχους και τις εταιρείες στην Ελλάδα και παγκοσμίως;

ΑΠ.: Η εταιρική διακυβέρνηση αφορά στον τρόπο που λειτουργούν οι εταιρείες. Οι εταιρείες που λειτουργούν σωστά και διοικούνται βάσει στρατηγικού σχεδιασμού και αποτελεσματικού management έχουν περισσότερες πιθανότητες να παραμείνουν επιτυχημένες, συγκριτικά με εκείνες που δεν διαθέτουν αυτά τα στοιχεία. Για τους λόγους αυτούς, οι επενδυτές μετά δυσκολίας θα τοποθετήσουν τα χρήματά τους σε κακές εταιρείες με αδύναμη διοίκηση.

Σε μικρές αγορές, που απαρτίζονται μόνο από εγχώριους επενδυτές, μπορεί κάποτε οι επενδυτές των αγορών αυτών να γνώριζαν τα περισσότερα από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, των οποίων η αξιολόγηση θα στηριζόταν στο πόσο αποτελεσματικό ήταν το Δ.Σ. με βάση τη φήμη διευθυντικών στελεχών. Οι επενδυτές, όμως, που απευθύνονται σε μεγάλες, παγκόσμιες αγορές -και ειδικότερα οι επενδυτές από άλλες χώρες που στερούνται τις εγχώριες γνώσεις- χρειάζονται περισσότερη πληροφόρηση για την αξιολόγηση των εταιρειών.

Και εδώ εισέρχεται ο ρόλος του κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης. Όταν οι εταιρείες παρέχουν μελέτες για το αν έχουν ή όχι εφαρμόσει αντικειμενικά καλές πρακτικές, παρέχουν τη δυνατότητα στους επενδυτές να αξιολογήσουν τα δυνατά σημεία του κανονισμού της εταιρικής διακυβέρνησης, που συντελεί στη λήψη των αποφάσεων των επενδυτικών επιλογών.

ΕΡ.: Πιστεύετε στο μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης του «ενός μεγέθους στο οποίο χωράνε όλοι»; Εάν όχι, τότε ποια είναι η αξία του εθνικού κώδικα;

ΑΠ.: Δεν νομίζω ότι είναι δυνατόν να σχεδιαστεί ένα μοντέλο που θα εφαρμόζεται για όλες τις εταιρείες σε όλες τις χώρες, καθώς υφίστανται πολύ μεγάλες διαφορές στις δομές της νομοθεσίας, της ιδιοκτησίας, και ούτω καθεξής, που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία ενός συνόλου κανόνων που θα φέρει αποτέλεσμα. Υπάρχουν ορισμένες καθιερωμένες γενικές αρχές στην εταιρική διακυβέρνηση, όπως αυτές που έχουν σχεδιαστεί από τον ΟΟΣΑ, οι οποίες δίνουν ένα επαρκές σημείο εκκίνησης. Αλλά, ο κάθε κώδικας χρειάζεται να σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι κατάλληλος για την αγορά που θα τρέξει.Μέσα σε μια χώρα, νομίζω ότι είναι επιθυμητό ει δυνατόν να έχουμε έναν ενιαίο κώδικα, τουλάχιστον για τις εισηγμένες. Οι επενδυτές το προτιμούν αυτό γιατί, όπως είπα, τους δίνει τη δυνατότητα να συγκρίνουν εταιρείες κατά τα κοινά πρότυπα. Επιπρόσθετα, ενισχύει τη συνολική αξιοπιστία της αγοράς με τους ξένους επενδυτές.

Φυσικά, υπάρχουν πολλές διαφορές από εταιρεία σε εταιρεία σε κάθε αγορά, αλλά οι κώδικες είναι αρκετά ευέλικτοι ώστε να καλύψουν τις διαφορές αυτές. Για παράδειγμα, πολλοί κώδικες συστήνουν διαφορετικά πρότυπα για τις μικρότερες εισηγμένες εταιρείες σε ορισμένα θέματα.

ΕΡ.: Πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κώδικα που το χαρακτηριστικό του να είναι η αντικειμενικότητα;

ΑΠ.: Όπως έχω πει, κάθε κώδικας είναι σημαντικό να είναι έτσι δομημένος ώστε να έχει τη δυνατότητα να συμφωνεί με τη λειτουργία της αγοράς. Αυτό απαιτεί επάρκεια γνώσης του εθνικού δικαίου και επιχειρηματικό προσανατολισμό. Απαιτεί επίσης αντικειμενική μαρτυρία ως προς το πού υπάρχει χώρος για βελτίωση, και διαβούλευση με τις εταιρείες και τους επενδυτές, προκειμένου να διασφαλιστεί η χρυσή τομή των συμφερόντων τους. Το νέο Ελληνικό Συμβούλιο Εταιρικής Διακυβέρνησης θα πρέπει να είναι σε θέση να πετύχει όλα αυτά τα πράγματα.

ΕΡ.: Ας υποθέσουμε ότι έχουμε κατασκευάσει έναν άριστο και αντικειμενικό κώδικα, πώς μπορούμε να το παρακολουθούμε και πώς θα διασφαλίσουμε ότι ο κώδικας αυτός εφαρμόζεται σε όφελος της διαφάνειας και των μετόχων;

ΑΠ.: Θα πρέπει να υπάρχει παρακολούθηση των πρακτικών που εφαρμόζονται στην αγορά, τόσο της πορείας των εταιρειών, όσο και του εντοπισμού και τρόπου αντιμετώπισης τυχόν απροβλέπτων συνεπειών. Στις χώρες της Ε.Ε. υπάρχουν πολλές διαφορετικές ρυθμίσεις στην εκτίμηση του βαθμού που εφαρμόζεται ο εθνικός κώδικας. Σε ορισμένες αυτό γίνεται από το Χρηματιστήριο Αξιών ή τις ρυθμιστικές αρχές, ενώ σε κάποιες άλλες -συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας- ένα νέο σώμα έχει συγκροτηθεί, φέρνοντας σε επαφή τους συμμετέχοντες στην αγορά και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες για να παρακολουθούν και να αναβαθμίζουν τον κώδικα. Ο ακριβής σχεδιασμός είναι λιγότερο σημαντικός από το να εξασφαλιστεί ότι ο φορέας παρακολούθησης είναι αμερόληπτος και αντικειμενικός.

ΕΡ.: Η πρόσφατη οικονομική κρίση προκάλεσε την ανάγκη για περισσότερη ρύθμιση και εποπτεία, προκειμένου να αποφευχθεί μία νέα κατάρρευση. Ωστόσο, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οδεύουμε σχεδόν προς το άλλο άκρο. Δεν πιστεύετε ότι είμαστε υπέρ το δέον προσηλωμένοι στη δημιουργία νέων κανόνων και αξιών, οι οποίοι όμως δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη βάση του; Μιλάω για το φαινόμενο της υπερρύθμισης.

ΑΠ.: Πάντοτε υπάρχει ο κίνδυνος της υπερβολικής ρύθμισης. Θα ήταν ιδιαίτερα επιβλαβές, όταν με τις σημερινές συνθήκες πρέπει να στηρίξουμε τους επιχειρηματίες και να ωθήσουμε την ανάπτυξη. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, άνευ της ύπαρξης ορισμένων κανόνων και χωρίς διαφάνεια σχετικά με τη λειτουργία των εταιρειών, οι ίδιες οι εταιρείες θα έχουν να αντιμετωπίσουν μεγαλύτερα προβλήματα στο να προσελκύσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται για να αναπτυχθούν. Δεν είναι εύκολο να βρεθεί η χρυσή τομή. Νομίζω, παρά ταύτα, ότι είναι σημαντικό κατά την εξέταση μιας νέας ρύθμισης να δούμε όχι μόνο τον δυνητικό αντίκτυπο της συγκεκριμένης ρύθμισης αλλά και το σωρευτικό αποτέλεσμα όλων των κανονισμών που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εταιρείες.

Γνώμη μου είναι ότι η σωστή ισορροπία επιτυγχάνεται με τη χρήση του νόμου στον καθορισμό ελάχιστων αποδεκτών απαιτήσεων -τα πράγματα αυτά που όλες οι επιχειρήσεις οφείλουν να πράξουν- και τη χρήση των πιο ευέλικτων κωδίκων, με σκοπό να υπάρξουν οι καλύτερες πρακτικές τις οποίες θα πρέπει να επιδιώκουν οι εταιρείες.
Φυσικά, οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις ως προς το ποιες πρέπει είναι οι ελάχιστες απαιτήσεις. Και η ισορροπία είναι διαφορετική για κάθε τομέα, όπως αυτός των τραπεζών, που ενέχει υψηλό συστημικό κίνδυνο, του οποίου τις επιπτώσεις στην κοινωνία και στην οικονομία στο σύνολό τους, και όχι μόνο στους μετόχους, οι ρυθμιστικές αρχές πρέπει να λάβουν υπόψη τους.

ΕΡ.: Εν μέσω ύφεσης και προφανώς ασθενικής ανάπτυξης ενός της Ε.Ε. το 2013 και το 2014, είναι δυνατόν να δαπανούν κονδύλια οι εταιρείες για την εναρμόνισή τους με νέους κανόνες και κώδικες;

ΑΠ.: Θα πρέπει να βλέπουμε τα πλεονεκτήματα, όχι μόνο τα κόστη. Αν η καλή εταιρική διακυβέρνηση μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των επιδόσεων και στον καλύτερο έλεγχο και να προσελκύσει περισσότερους επενδυτές, τότε πρόκειται για χρήματα που δαπανώνται ορθά.

Για ορισμένες εταιρείες μπορεί να υπάρχουν κόστη που συνδέονται με την εφαρμογή ορισμένων καλών πρακτικών που έχουν σχεδιαστεί στον Ελληνικό Κώδικα. Όμως, όπως έχω ήδη πει, το πλεονέκτημα της προσέγγισης «συμμόρφωση ή αιτιολόγηση» είναι ότι επιτρέπει στις εταιρείες να αιτιολογήσουν το αν τα οφέλη υπερκαλύπτουν τα κόστη κάτω των ιδιαιτέρων συνθηκών τους και αν όχι να ανακαλύψουν αποδοτικότερους τρόπους για να αποδείξουν ότι έχουν μία χρηστή εταιρική διακυβέρνηση.

• Η συνέντευξη έχει δοθεί στην Έλενα Ερμείδου και έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό CFO Agenda.