Οι ορθολογικές προσδοκίες και η Ελλάδα!

Πολλοί ξεχνούν ότι η πορεία της οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Αν αλλάξουν οι προσδοκίες, μπορεί να αλλάξουν όλα, διαφορετικά...

Δημοσιεύθηκε: 2 Σεπτεμβρίου 2010 - 07:50

Dr Money

Τη δεκαετία του 1960, ο καθηγητής John Muth του Πανεπιστημίου της Ινδιάνας έγινε ο πρώτος που ανέπτυξε τη θεωρία των ορθολογιστικών προσδοκιών, ισχυριζόμενος ότι το οικονομικό αποτέλεσμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι περιμένουν οι άνθρωποι να συμβεί.

Κοινώς, από τις προσδοκίες τους.

Άλλοι οικονομολόγοι πριν από αυτόν, όπως ο Keynes και ο Hicks, είχαν αναφερθεί στον ρόλο που παίζουν οι προσδοκίες των ανθρώπων στον επιχειρηματικό κύκλο, δηλαδή στις διακυμάνσεις της οικονομικής δραστηριότητας.

Φυσικά, οι άνθρωποι κάνουν συχνά λάθος είτε γιατί οι ίδιοι είναι απρόσεχτοι είτε γιατί κάποιοι άλλοι τους παραπληροφορούν.

Όμως, ένα πράγμα είναι σίγουρο: δεν επαναλαμβάνουν το ίδιο λάθος για πάντα.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν είχε δίκιο όταν έλεγε ότι μπορείς να κοροϊδέψεις μερικούς ανθρώπους όλη την ώρα και όλους τους ανθρώπους για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά δεν μπορείς να κοροϊδεύεις όλο τον κόσμο όλη την ώρα.

Ας έρθουμε λοιπόν στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα περισσότερα νοικοκυριά έχουν περιορίσει εδώ και καιρό τις δαπάνες τους, είτε επειδή ανησυχούν για το μέλλον, είτε γιατί είδαν το εισόδημά τους να μειώνεται και τη δουλειά τους να χάνεται, είτε και για τα δύο.

Κάτι παρόμοιο έχουν κάνει οι επιχειρήσεις που βρίσκονται αντιμέτωπες με πτώση του τζίρου, αύξηση της φορολογίας και με περιορισμένη πρόσβαση σε ρευστότητα.

Με την κατανάλωση και τις ιδιωτικές επενδύσεις υπό πίεση και τις δημόσιες επενδύσεις να μειώνονται για να επιτευχθεί ο στόχος για περιορισμό του ελλείμματος, η αύξηση των εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλη για να αντισταθμιστούν σε κάποιον βαθμό οι απώλειες.

Είναι προφανές ότι η παρατηρούμενη αύξηση των εξαγωγών δεν αρκεί και επομένως η ύφεση θα είναι βαθιά.

Σε αυτό το σκηνικό, οι προσδοκίες παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διάρκειας και του βάθους της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας.

Είναι προφανές ότι οι προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων δεν διαμορφώνονται λαμβάνοντας υπόψη μόνο το τρέχον εισόδημα ή τα κέρδη.

Οι προσδοκίες σχηματίζονται με βάση τις εκτιμήσεις για το μελλοντικό εισόδημα ή/και τον πλούτο κάθε νοικοκυριού.

Ακόμη κι αν το τρέχον εισόδημα μειωθεί, ο μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας θα μπορούσε να διατηρήσει το ίδιο περίπου επίπεδο κατανάλωσης αν αισθανόταν κάποια σιγουριά για το μελλοντικό επίπεδο εισοδήματος και πλούτου.

Όμως, φαίνεται ότι το τελευταίο δεν συμβαίνει.

Η φορολογία αναμένεται να πληγώσει εισοδήματα και περιουσία -το μεγαλύτερο στοιχείο ενεργητικού στον ισολογισμό των ελληνικών νοικοκυριών- το 2011 και το 2012, ενώ η ανεργία και η υποαπασχόληση στον ιδιωτικό τομέα, που αποτελεί την ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας, αναμένεται να αυξηθούν.

Επομένως, η προσαρμογή της καταναλωτικής δαπάνης, η οποία αποτελεί το 70% του ΑΕΠ και άνω στα παραπάνω δεδομένα, προς τα κάτω φαντάζει ρεαλιστική υπόθεση.

Όμως, αυτό είναι άκρως ανησυχητικό γιατί υποθάλπει την ύφεση.

Επομένως, οι Αρχές θα έπρεπε να συμβάλουν στη διαμόρφωση θετικότερων προσδοκιών για τη μελλοντική πορεία των εισοδημάτων των νοικοκυριών και των κερδών των επιχειρήσεων με λόγια και ενέργειες.

Προφανώς, απειλές περί φοροεπιδρομών και προειδοποιήσεις περί νέων περικοπών κτλ δεν βοηθούν.

Οι Αρχές θα μπορούσαν επίσης να αρχίσουν να εκπέμπουν αισιοδοξία, να μιλάνε για ενάρετους κύκλους κ.ά., όμως κι αυτό είναι δίκοπο μαχαίρι, γιατί αν δημιουργήσουν βραχυπρόθεσμα θετικότερες προσδοκίες, που θα διαψευστούν στη συνέχεια, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι χειρότερο.

Ας μην ξεχνάμε τα λόγια του Προέδρου Λίνκολν.

Υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να κινητοποιηθούν ώστε να προσελκύσουν άμεσες επενδύσεις το ταχύτερο, για να αλλάξουν προς το καλύτερο τις ορθολογιστικές, κατά τεκμήριο, προσδοκίες των νοικοκυριών.

Dr. Money

[email protected]

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.