Μην πυροβολείτε τους έμμεσους φόρους!

Οι έμμεσοι φόροι θεωρούνται πιο άδικοι σε σχέση με τους άμεσους όπως ο φόρος εισοδήματος. Όταν όμως ανθεί η φοροδιαφυγή και η τρύπα του προϋπολογισμού πρέπει να κλείσει, δεν υπάρχει χώρος για στερεότυπα.

Δημοσιεύθηκε: 6 Νοεμβρίου 2009 - 07:46

Dr Money

Στην εργασία του "ο Πλούτος των Εθνών" ("Wealth of Nations") που γράφτηκε τον 18ο αιώνα, ο κλασικός οικονομολόγος Adam Smith παραθέτει τους βασικούς κανόνες της φορολογίας (canons of taxation).

Πρόκειται για ένα σετ κανόνων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση εναλλακτικών μορφών φορολόγησης με βάση τα σχετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα κάθε μιας.

Ένας από αυτούς τους κανόνες είναι η αρχή της ισότητας (equity) που θέλει ένας φόρος να είναι δίκαιος αν βασίζεται στην ικανότητα των ανθρώπων να πληρώνουν.

Ο φόρος εισοδήματος, όπου ο μέσος και ο marginal φορολογικός συντελεστής αυξάνουν με το εισόδημα, ικανοποιεί αυτήν την αρχή σε αντίθεση με τους έμμεσους φόρους.

Τι συμβαίνει όμως όταν ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού μιας χώρας με μεγάλες δημοσιονομικές ανάγκες, όπως η Ελλάδα, φοροδιαφεύγει και ταυτόχρονα δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια μείωσης των δαπανών αφού οι μισθοί και οι θέσεις στον δημόσιο τομέα θεωρούνται ιερές αγελάδες;

Την απάντηση δίνουν οι εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις καταφεύγοντας σε δύο κυρίως λύσεις:

Πρώτον, στη βαρύτερη φορολόγηση εκείνων που δεν μπορούν να ξεφύγουν, όπως είναι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι.

Δεύτερον, στην αύξηση κάποιων έμμεσων φόρων σε ποτά, καύσιμα, τσιγάρα και ενίοτε στην αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ.

Είναι σαφές ότι όλοι οι μισθωτοί στην Ελλάδα δεν φορολογούνται με τον ίδιο τρόπο, ακόμη και αν εισπράττουν το ίδιο ποσό. Αλλιώς φορολογείται ο μισθωτός μιας μέσης ιδιωτικής επιχείρησης και αλλιώς ο πιλότος, οι ποδοσφαιριστές κτλ.

Επιπλέον, αλλιώς φορολογείται ο ιδιωτικός υπάλληλος κι αλλιώς ο δημόσιος υπάλληλος. Ένα σημαντικό μέρος των χρημάτων που παίρνει σπίτι του ο τελευταίος προέρχεται από επιδόματα που φορολογούνται αυτοτελώς με χαμηλότερους συνήθως συντελεστές.

Είναι λοιπόν δίκαιο να εφαρμοστεί ενιαία φορολογική κλίμακα για όλους τους μισθωτούς, όπως επιδιώκει το υπουργείο Οικονομικών.

Είναι όμως άδικο να επιβαρύνονται κάποιοι από αυτούς τους μισθωτούς για να καλυφθεί η τρύπα που αφήνουν όσοι φοροδιαφεύγουν, κυρίως ελεύθεροι επαγγελματίες και ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Αν όμως το κράτος αδυνατεί να βρει τρόπο για να τους κάνει να πληρώνουν με βάση τα πραγματικά εισοδήματά τους και με δεδομένες τις μεγάλες ανάγκες χρηματοδότησης του ελλείμματος, η λύση της αύξησης των έμμεσων φόρων πιθανόν υπερέχει.

Από τη μια φέρνει γρηγορότερα χρήματα στον κρατικό κορβανά σε μια περίοδο όπου τα χρειάζεται και δεύτερον γιατί τους έμμεσους φόρους τους πληρώνουν ακόμη κι εκείνοι που φοροδιαφεύγουν, και είναι πολλοί σε μια χώρα όπως η Ελλάδα.

Φυσικά, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι είναι άδικο να πληρώνει ο συνταξιούχος ή ο υπάλληλος των 700 ευρώ τον ίδιο έμμεσο φόρο με τον υπάλληλο που βγάζει 3.000 ή 6.000 ευρώ τον μήνα.

Είναι σωστό. Όμως και πάλι το ποσό που πληρώνει ο καθένας εξαρτάται από την κατανάλωση που κάνει. Όσο περισσότερη βενζίνα καταναλώνεις τόσο πιο μεγάλο φόρο πληρώνεις.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Σε μια χώρα όπου ανθεί η φοροδιαφυγή, η τρύπα του προϋπολογισμού ξεπερνά το 10% του ΑΕΠ και τα "υποζύγια" υποφέρουν, η σημαντική αύξηση των έμμεσων φόρων, όπως ο ΦΠΑ, συνιστά ίσως μια αποτελεσματικότερη και λιγότερο άδικη οικονομική πολιτική από αυτή που τα στερεότυπα μας υποδεικνύουν.

Αν μάλιστα μεγαλύτερο μέρος των οικονομικά ασθενέστερων δεν πλήρωνε καθόλου φόρο εισοδήματος ή πλήρωνε πολύ λιγότερο, οι έμμεσοι φόροι θα ικανοποιούσαν ακόμη περισσότερο το κριτήριο της ισότητας.

Dr. Money

[email protected]

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.