Ανεξαρτησία κεντρικών τραπεζών: Από τον Ρήγκαν στον Ερντογάν και στον Τραμπ

Οι κεντρικές τράπεζες δεν είναι όλες ίδιες.

Η ΕΚΤ έχει βασικό στόχο την σταθερότητα των τιμών. Η Fed έχει διττό στόχο την σταθερότητα των τιμών και την αύξηση της απασχόλησης. Αυτό καθιστά τον ρόλο της πιο δύσκολο.

Πάντως, είναι κοινώς αποδεκτό ότι όσο πιο ανεξάρτητη είναι μια κεντρική τράπεζα από την εκάστοτε κυβέρνηση στον καθορισμό των επιτοκίων και άλλων μέτρων νομισματικής πολιτικής, τόσο πιο αξιόπιστη θεωρείται στα μάτια των αγορών. Υπό την έννοια ότι δεν υποκύπτει σε πολιτικές πιέσεις και δεν λαμβάνει μέτρα με βραχυπρόθεσμο κριτήριο το πολιτικό κόστος. 

Αυτό σημαίνει ότι η κεντρική τράπεζα δεν χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσει συναλλαγματικά αποθέματα ή να αυξήσει πολύ τα επιτόκια για να υπερασπίσει το νόμισμά της μερικές φορές. Αρκούν τα λόγια του προέδρου της κεντρικής τράπεζας για να πεισθούν οι αγορές. Είναι γνωστή η φράση του Μάριο Ντράγκι «whatever it takes» για την στήριξη του ευρώ το 2012. 

Είναι λοιπόν σπάνιο να βγαίνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ δημοσίως και να ζητά την παραίτηση του κεντρικού τραπεζίτη επειδή δεν μειώνει το  επιτόκιο παρέμβασης όσο γρήγορα το επιθυμεί ο ίδιος.  Αυτό ακριβώς έκανε ο Τραμπ με τον Τζερομ Πάουελ, ένα πλούσιο άνθρωπο, τον οποίο ο ίδιος επέλεξε να ηγηθεί της Fed κατά την πρώτη θητεία του. Η θητεία του Πάουελ, η οποία τελειώνει στις αρχές του 2026, ανανεώθηκε ενδιάμεσα από τον πρόεδρο Μπάιντεν.

Το αποτέλεσμα, το οποίο ήλθε να προστεθεί στις αναταράξεις που έχουν ήδη προκαλέσει οι δασμοί, ήταν το χθεσινό ξεπούλημα των αμερικανικών μετοχών, η περαιτέρω αποδυνάμωση του δολαρίου και η άνοδος της απόδοσης του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου. 

Από την άλλη πλευρά, μερικοί θέτουν θέμα «δημοκρατικού ελέγχου» της Fed και γενικότερα των κεντρικών τραπεζών. O πρόεδρος της τελευταίας ψηφίζεται μεν από τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού, αλλά από εκεί και πέρα δεν δίνει λογαριασμό σε κανένα, τονίζουν οι επικριτές. 

Είναι ένα επιχείρημα που έχει βάση. Όμως, εκείνο που μετρά είναι αν η ανεξαρτησία στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής ή ο «δημοκρατικός έλεγχος», πρακτικά δηλαδή η πολιτική επιρροή, φέρνουν το καλύτερο αποτέλεσμα. 

 Σίγουρα, δεν υπάρχει τέλειο. Όλοι αναγνωρίζουν ότι η θεωρία της Fed περί «προσωρινού πληθωρισμού» το 2021 ήταν λανθασμένη και ευνόησε την αναζωπύρωση του. Μάλιστα, ορισμένοι θεωρούν ότι ο Τραμπ μπορεί να επικαλεσθεί το λάθος για να απολύσει τον Τζ. Πάουελ, κάτι που δεν έχει ξαναγίνει απ’ όσο θυμόμαστε.

Ο Άρθουρ Μπερνς, ο οποίος διορίστηκε πρόεδρος της Fed από τον πρόεδρο Νίξον το 1970 και θεωρείται συνυπεύθυνος για τον στασιμοπληθωρισμό εκείνης της δεκαετίας παρέμεινε στη θέση του επι Τζ. Φόρντ και Τζ. Κάρτερ μέχρι το 1978 που έληξε η θητεία του. Τα πολύ πιο σοβαρά λάθη του με τα επιτόκια δεν τα πλήρωσε με απόλυση. 

Ο Δημοκρατικός Τζίμι Κάρτερ επέλεξε τον διάδοχό του Πόλ Βόλκερ το 1978, ο οποίος τον πλήγωσε πολιτικά στις εκλογές του 1980 με την πολιτική των υψηλών επιτοκίων. Όμως, δάμασε τον πληθωρισμό και ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Ρόναλντ Ρήγκαν δεν δίστασε να του ανανεώσει την θητεία.       

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Αν έλθουμε στη σημερινή εποχή δεν μπορούμε να μην φέρουμε στο νου μας τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν. Ο τελευταίος άλλαζε σαν τα πουκάμισα τους διοικητές της κεντρικής τράπεζας της χώρας του καθώς δεν μείωναν τα επιτόκια όσο επιθυμούσε παρά τον υψηλό πληθωρισμό.

Η συγκεκριμένη πολιτική δεν απέδωσε αν κρίνει κάποιος από τον υψηλό πληθωρισμό της Τουρκίας. Η πιο αυστηρή νομισματική πολιτική τον τελευταίο ενάμιση χρόνο δείχνει να αποδίδει, καθώς ο πληθωρισμός έχει πέσει στο 38% από 69% περίπου πέρυσι. 

Η νέα κόντρα του Τραμπ με τον Πάουελ έρχεται σε μια δύσκολη στιγμή με τους δασμούς στο προσκήνιο. Η ανακίνηση του θέματος της ανεξαρτησίας της Fed  δεν βοηθάει κανένα, καθώς η εναλλακτική μοιάζει χειρότερη.