Γιατί ο Αμερικανός πρόεδρος δεν είναι τόσο ισχυρός όσο ο κόσμος νομίζει

Για τον απλό κόσμο σ’ όλη την υφήλιο και αξιωματούχους άλλων κρατών, ο Αμερικανός πρόεδρος, γνωστός κι ως πλανητάρχης, είναι ο ισχυρότερος άνθρωπος στον κόσμο.

Όμως, όσοι γνωρίζουν την πραγματικότητα και πώς δουλεύει το αμερικανικό σύστημα, δεν θα συμφωνήσουν. Κι αυτό συμβαίνει γιατί οι ιδρυτές-πατέρες (founding fathers) των ΗΠΑ δεν ήθελαν έναν πανίσχυρο πρόεδρο. 

Πράγματι, ο πρόεδρος μπορεί να υπογράψει διατάγματα με τα οποία θα προωθεί τις δικές του πολιτικές, ακυρώνοντας τις εκτελεστικές εντολές των προκατόχων του. Όμως, τα περιθώρια μονομερούς  δράσης του είναι πολύ περιορισμένα.

Κι αυτό γιατί το Σύνταγμα, το Κογκρέσο και τα ομοσπονδιακά δικαστήρια περιορίζουν την εξουσία του. Για παράδειγμα, το Κογκρέσο είναι εκείνο που θα περάσει ή θα απορρίψει πρωτοβουλίες του προέδρου και θα διαθέσει ή μη λεφτά για τη χρηματοδότησή τους. Με άλλα λόγια, το Κογκρέσο ελέγχει το πορτοφόλι του προέδρου, όπως λένε μερικοί χαριτολογώντας.

Γι’ αυτό ο έλεγχος της πλειοψηφίας της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας θεωρείται πολύ σημαντικό γεγονός μαζί με την εκλογή προέδρου από το ίδιο κόμμα. Κι αυτό γιατί ο πρόεδρος μπορεί να εφαρμόσει την ατζέντα του, περνώντας ευκολότερα νόμους, αν το κόμμα του ελέγχει τα δύο νομοθετικά σώματα.

Μαζί λοιπόν με την προεδρική εκλογή έχει σημασία αν η πλειοψηφία της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας περάσει στο κόμμα του όποιου εκλεχθέντος προέδρου.

Όμως, η μπάλα δεν σταματάει εδώ. Υπάρχει επίσης η κρατική γραφειοκρατία. Η τελευταία  βλέπει στον εκάστοτε πρόεδρο, ένα ακόμη ενοχλητικό άτομο που θα αποχωρήσει μετά από 4 ή 8 χρόνια. Μπορεί λοιπόν να στυλώσουν τα πόδια και να προβάλουν εμπόδια στην υλοποίηση των νόμων. Η ψήφιση των νόμων δεν σημαίνει αυτόματα υλοποίηση όπως γνωρίζουμε πολύ καλά στην Ελλάδα. Αν μάλιστα, οι νόμοι δεν είναι καλογραμμένοι και έχουν τρύπες, οι γραφειοκράτες πατάνε πάνω σ’ αυτό για να κωλυσιεργήσουν.   

Υπάρχουν επίσης τα Ομοσπονδιακά Δικαστήρια. Αν ένας  δικαστής σε μια πολιτεία βγάλει μια απόφαση η οποία μπλοκάρει πρωτοβουλία του προέδρου, η διαδικασία σταματά μέχρι νεωτέρας.

Ακόμη, υπάρχουν οι εμπειρογνώμονες εντός κι εκτός της κυβέρνησης, π.χ. ακαδημαϊκοί, think tanks κ.λπ. Όλοι αυτοί γνωρίζονται μεταξύ τους και συχνά κάνουν ρουσφέτια ο ένας στον άλλο. Συνήθως δεν έχουν καλή άποψη για το πνευματικό επίπεδο του προέδρου παρά μόνο αν τους διορίσει σε καμία θέση ευθύνης, λένε οι κακές γλώσσες.

Παρ’ όλα αυτά ο πρόεδρος των ΗΠΑ είναι η προσωποποίηση του κράτους τους στα μάτια των Αμερικανών πολιτών. Είτε τον συμπαθούν είτε όχι. Όλοι οι άλλοι πολιτικοί αντιπροσωπεύουν μια πολιτεία ή ένα κομμάτι της χώρας. Ο Αμερικανός πρόεδρος αντιπροσωπεύει όλη των χώρα και μιλά εξ ονόματός της στις ξένες χώρες. Αυτό ήθελαν οι ιδρυτές-πατέρες των ΗΠΑ, καθώς κατανοούσαν ότι ένα αόριστο κράτος δεν θα μπορούσε να επιζήσει επί μακρόν.

Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα πρέπει απλά να ικανοποιήσει το αμερικανικό κοινό. Θα πρέπει να διαχειρισθεί επίσης τα υπόλοιπα παρακλάδια του κράτους και τις προαναφερθείσες άτυπες ομάδες εξουσίας.

Πράγματι, ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να έχει τεράστια δύναμη και εξουσία υπό μία προϋπόθεση. Να διαχειρισθεί επιτυχημένα όλο το ανωτέρω σύστημα εξουσίας. Όμως, αυτό σπανίως συμβαίνει. Γίνεται μάλιστα πιο δύσκολο εγχείρημα, όταν υπάρχει μεγάλη πολιτική πόλωση όπως σήμερα.

Είτε λοιπόν η Κάμαλα Χάρις εκλεγεί είτε ο Ντόναλντ Τραμπ, θα έχουν εξαιρετικά δύσκολο έργο μπροστά τους γιατί το πιθανότερο είναι ότι δεν θα έχουν την πραγματική εξουσία.