Η κρίση των ελίτ και η επανάσταση των ποπολάρων

Ο David Rubenstein, συνιδρυτής του private equity fund Carlyle Group, είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «The Highest Calling». To τελευταίο περιλαμβάνει 21 συνεντεύξεις με ιστορικούς και δυο πρώην Αμερικανούς προέδρους.

Ενας εξ’ αυτών, ο George W. Bush, έδωσε την δική του εξήγηση για την σημερινή πολιτική κατάσταση. «Αναρωτιέσαι γιατί ο λαϊκισμός είναι σε άνοδο. Ξεκινάει με το να παίρνεις τα λεφτά των φορολογουμένων και να τα δίνεις στους ισχυρούς (powerful)».

Προφανώς, ο πρώην πρόεδρος Bush είχε στο νου του τα τεκταινόμενα στις ΗΠΑ. Όμως, το ίδιο συμβαίνει κι αλλού επί μακρόν. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί ότι η Ελλάδα είναι μια τέτοια περίπτωση με την ιδιαιτερότητα ότι η φορολογική βάση της είναι  ακόμη, σχετικά περιορισμένη καθώς ένα μικρό ποσοστό των φορολογουμένων, π.χ. 25%, πληρώνει πάνω από το 95% των φόρων εισοδήματος. 

Όμως, κι εδώ λεφτά των φορολογουμένων έχουν δοθεί στο παρελθόν -μακρινό και πρόσφατο- με αδιαφανή κριτήρια σε εταιρείες οι οποίες ανήκουν σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους με βασικούς μετόχους ντόπιους ολιγάρχες. Το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι ιδανικό -για να το τοποθετήσουμε ευγενικά- για την εθνική οικονομία, καθώς αρκετά πρότζεκτς  δεν ολοκληρώνονται στην ώρα τους ή καθόλου ή δεν είναι της συμφωνηθείσης ποιότητας.   

Όπως κι αν έχει η κατάσταση είναι περίπου η ίδια σε πολλές χώρες.  Σχεδόν παντού, οι Θεσμοί των ελίτ από τις πολιτικές μέχρι τα ΜΜΕ κ.τλ. αμφισβητούνται από το ευρύ κοινό.

Ένα βιβλίο το οποίο περιγράφει την κατάσταση όπως διαμορφώνεται και αποδεικνύεται προφητικό είναι εκείνο του Martin Gurri, ενός πρώην αναλυτή της CIA για θέματα ΜΜΕ. Το βιβλίο έχει τίτλο «Η επανάσταση του κοινού και η κρίση της εξουσίας στη νέα χιλιετία».

Σ’ αυτό ο Gurri  θέτει το ερώτημα αν η φιλελεύθερη αντιπροσωπευτική δημοκρατία μπορεί να επιζήσει από την άνοδο των ποπολάρων (public), οι οποίοι αμφισβητούν τις παραδοσιακές ελίτ και οι οποίες με την σειρά τους πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να καθοδηγούν το κοινό. 

Η άνοδος συνδέεται με την απώλεια της εμπιστοσύνης των λαϊκών μαζών προς τις πολιτικές ηγεσίες και τους Θεσμούς. Το αποτέλεσμα είναι  αβεβαιότητα η οποία φέρνει εντάσεις και συχνά οδηγεί σε κοινωνικές κρίσεις και κατακερματισμό.  

Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό έχει παίξει το ίντερνετ το οποίο πρόσφερε στον κόσμο πληροφορίες από πολλές, διαφορετικές πηγές σε αντίθεση με το παρελθόν που οι ελίτ ήλεγχαν τις πηγές της πληροφόρησης π.χ. εφημερίδες, TV, ραδιοφωνικούς σταθμούς σύμφωνα με το βιβλίο.  

Μαθαίνοντας περισσότερα για τις ελίτ και τα λάθη τους, το κοινό σταματάει να τις εμπιστεύεται και τις αμφισβητεί. Τα κοινωνικά δίκτυα παίζουν σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση και συχνά καταλήγουμε να ακούμε περισσότερο τις απόψεις εκείνων που συμφωνούν μαζί μας παρά των άλλων σύμφωνα με τον Gurri.

O τελευταίος περιγράφει μια κατάσταση αλλά δεν προβλέπει τι θα γίνει στο τέλος. Αλλοι, όπως ο Ray Dario, συνιδρυτής της Bridgewater Associates, προβλέπουν κρίση μέχρι τα τέλη της δεκαετίας με αφορμή τις διευρυνόμενες ανισότητες σε εισοδήματα και πλούτο ή άλλο λόγο.

Τα τέλη της τρέχουσας δεκαετίας ίσως αποδειχθούν δύσκολα και για την Ελλάδα καθώς η θετική επίπτωση από το Ταμείο Ανάκαμψης στην οικονομία θα φτάνει προς το τέλος της και λίγο μετά η ευνοϊκή διευθέτηση της αποπληρωμής του χρέους. 

Ίδωμεν.