Τα κλειστά σπίτια νοικιάζονται όταν συμφέρει 

Η σχέση των Ελλήνων με τα ακίνητα θα μπορούσε να περιγραφεί ως  σχέση αγάπης.

Η φράση «το κεραμίδι στο κεφάλι», η αίσθηση ότι δεν χάνει κάποιος όταν επενδύει σε ακίνητα σε βάθος χρόνου, η έλλειψη εμπιστοσύνης στο Χρηματιστήριο, ο οικονομικός αναλφαβητισμός κι άλλοι παράγοντες έχουν παίξει το ρόλο τους.     

Δεν είναι τυχαίο ότι τα ακίνητα αποτελούν με διαφορά το κυριότερο περιουσιακό στοιχείο των ελληνικών νοικοκυριών και την βασικότερη μορφή αποταμίευσης. Επομένως, η αύξηση των τιμών των διαμερισμάτων επί 7 συνεχή έτη σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) σημαίνει ανάλογη αύξηση της περιουσίας των ιδιοκτητών ακινήτων.

Από την άλλη πλευρά, νέα ζευγάρια και άλλοι που ψάχνουν να βρουν σπίτι για να αγοράσουν βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλά τιμήματα που δεν συνάδουν με τους μισθούς τους.  Το κόστος κατασκευής στα νεόδμητα ακίνητα έχει ανέβει πολύ με αποτέλεσμα οι κατασκευαστές να έχουν ανεβάσει τις τιμές σε δυσθεόρατα ύψη. Κι επειδή οι αυξήσεις των τιμών συνοδεύονται συνήθως από υψηλότερα ενοίκια, οι ιδιοκτήτες που τα νοικιάζουν απολαμβάνουν υψηλότερων εισοδημάτων από μισθώματα.

Φυσικά, δεν είναι τα πράγματα τόσο ρόδινα κάθε φορά. Στη Δυτική Ευρώπη, ο ενοικιαστής είναι υποχρεωμένος να παραδώσει το ακίνητο όταν αποχωρήσει  όπως ήταν όταν το παρέλαβε. Αν δεν το κάνει, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον νόμο.

Αντίθετα, στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι ενοικιαστές -ντόπιοι και αλλοδαποί- έφυγαν, αφήνοντας απλήρωτα ενοίκια και λογαριασμούς ρεύματος. Ενίοτε, μάλιστα, προκάλεσαν εκτεταμένες φθορές στα σπίτια χωρίς νομικές συνέπειες.     

Η στάση της πολιτείας και της Δικαιοσύνης είναι λοιπόν ένας από τους λόγους που έσπρωξαν πολλούς ιδιοκτήτες στη βραχυχρόνια μίσθωση (airbnb κ.τλ.) όπου τέτοιου είδους φαινόμενα συνήθως δεν παρατηρούνται και τα μισθώματα είναι πολύ μεγαλύτερα. 

Επόμενο ήταν να αυξηθούν κατακόρυφα οι βραχυχρόνιες μισθώσεις και να μειωθούν οι μακροχρόνιες σε τέτοιο βαθμό που ενδιαφερόμενοι ενοικιαστές να μην βρίσκουν να νοικιάσουν σε περιοχές της Αθήνας και άλλων περιοχών της χώρας. Κι όταν βρουν κάτι, οι ιδιοκτήτες τους ζητάνε υψηλά ενοίκια.

Η κυβέρνηση αναζητά τρόπους να αμβλύνει το πρόβλημα της στέγασης μέσω κάποιων προγραμμάτων (Σπίτι μου) με συγκεκριμένα κριτήρια, π.χ. ηλικιακά, εισοδηματικά κ.τλ. Όμως, δεν τα έχει καταφέρει μέχρι στιγμής.

Σύμφωνα με διαρροές στον Τύπο, οι οποίες μάλιστα προκάλεσαν την παρέμβαση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), η κυβέρνηση φέρεται να  εξετάζει την αύξηση του ΕΝΦΙΑ στα κλειστά ακίνητα. Το σκεπτικό είναι ότι οι ιδιοκτήτες θα προτιμήσουν να τα νοικιάσουν αντί να πληρώνουν τον αυξημένο ΕΝΦΙΑ και έτσι θα αυξηθεί η προσφορά και θα πέσουν τα ενοίκια. Επιπλέον, θα αποθαρρυνθούν μερικοί ιδιοκτήτες που φέρονται να τα νοικιάζουν με «μαύρα». 

Προφανώς, οι ιδιοκτήτες με κλειστά διαμερίσματα, σπίτια δεν είναι όλοι το ίδιο. Μερικοί τα κρατούν για τα παιδιά τους και δεν έχουν σκοπό να τα νοικιάσουν σε τρίτους. Όμως, η κοινή λογική υπαγορεύει ότι οι περισσότεροι δεν τα νοικιάζουν γιατί δεν έχουν τα λεφτά να τα ανακαινίσουν με τις τιμές των πρώτων υλών και των εργατικών χειρών να έχουν ανέβει κατακόρυφα και συχνά να μην βρίσκεις τους τελευταίους.   Κατασκευαστές αναφέρουν ότι μια κλασσική  ανακαίνιση κοστίζει από 400 μέχρι 600 ευρώ το τ.μ.  σήμερα.

Υπό αυτές τις συνθήκες είναι ουτοπικό να περιμένει η κυβέρνηση ότι θα ανεβάσει τον ΕΝΦΙΑ για τα κλειστά ακίνητα και θα σπεύσουν οι ιδιοκτήτες τους να τα ρίξουν στην αγορά. Αυτό που θα συμβεί είναι να ανεβάσουν κι άλλο τα ενοίκια για να βγάλουν τα σπασμένα, τονίζουν κατασκευαστές. 

Η πιο λογική λύση είναι να δοθούν γενναία οικονομικά κίνητρα στους ιδιοκτήτες ώστε να ανακαινίσουν τις κενές κατοικίες με την υποχρέωση της μακροχρόνιας ενοικίασης για ελάχιστο χρονικό διάστημα. Η ΠΟΜΙΔΑ προτείνει την 3ετή φορολογική απαλλαγή των ιδιοκτητών από το φόρο εισοδήματος των νέων μισθώσεων κατοικιών που ήταν είτε κενές, είτε είχαν διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση καθ’ όλο το 2023. 

Η πρόταση υπονοεί ότι οι ιδιοκτήτες θα εξοικονομήσουν τον φόρο εισοδήματος 3 ετών για να προχωρήσουν σε ανακαινίσεις. Τα ποσά θα είναι μικρά για όσους έχουν εισοδήματα από ακίνητα έως 12 χιλ. ευρώ  περίπου ετησίως καθότι ο φορολογικός συντελεστής είναι 15%. Όμως, θα είναι μεγαλύτερα για εκείνους με υψηλότερα εισοδήματα από ενοίκια καθώς ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται κατόπιν στο 35%. 

Η πρόταση υπονοεί ότι η αύξηση της προσφοράς θα προέλθει από μεγαλοϊδιοκτήτες όπως εμείς την καταλαβαίνουμε. 

Αναμφίβολα, η εξίσωση του στεγαστικού είναι δύσκολη και η αύξηση της προσφοράς κατοικιών είναι επιθυμητή. Όμως, με τιμωρητικό ΕΝΦΙΑ στα κενά ακίνητα δεν θα υπάρξει. Η ταχεία εφαρμογή του νόμου ώστε να μην προστατεύονται οι μπαταχτσήδες ενοικιαστές από την μία πλευρά και τα οικονομικά κίνητρα για ανακαινίσεις κενών κατοικιών από την άλλη θα μπορούσαν να τα καταφέρουν σε κάποιο βαθμό.