Από τον «γάμο» ανάγκης στο «διαζύγιο» για τα επιτόκια

Θα πρέπει να ανησυχούμε επειδή η ΕΚΤ προχωρά σε μείωση/μειώσεις επιτοκίων ενώ η Fed δεν βιάζεται; Η απάντηση βρίσκεται στην ισοτιμία ευρώ/δολαρίου και στις συνέπειές της στον πληθωρισμό και στην ανάπτυξη.

Αν προβληματίζεστε, δεν είστε μόνοι. Εδώ δεν μπορούν να συμφωνήσουν υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΚΤ όπως η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ  και ο αντιπρόεδρος Λουίς ντε Γκίντος.

Η μεν πρώτη έχει αναφέρει ότι η ΕΚΤ είναι ανεξάρτητη από τη Fed (Fed independent), ο δε δεύτερος έχει δηλώσει ότι η ΕΚΤ θα πρέπει να λάβει υπόψη τις επιπτώσεις στη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου.   

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. 

Η ΕΚΤ αναμένεται να μειώσει αύριο τα βασικά επιτόκιά της κατά 0,25 ποσοστιαίες μονάδες παρά την ελαφριά άνοδο του ετήσιου πληθωρισμού στην ευρωζώνη στο 2,6% τον Μάιο από 2,4% τον Απρίλιο. Ο δομικός πληθωρισμός επιταχύνθηκε επίσης στο 2,9% από 2,7%. 

Όμως, οι προσδοκίες της αγοράς για το τι θα γίνει με τα επιτόκια το επόμενο διάστημα μέχρι το τέλος του 2024 έχουν αλλάξει σημαντικά από τις αρχές του χρόνου και θα μπορούσαν να αλλάξουν εκ νέου. 

Τον περασμένο Ιανουάριο, οι αγορές προεξοφλούσαν τουλάχιστον 5 μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ, που έπεσαν στις 3 μειώσεις της 0,25 ποσοστιαίας μονάδας τον Απρίλιο. Σήμερα, μια μέρα πριν την αναμενόμενη πρώτη μείωση των βασικών επιτοκίων του ευρώ από την ΕΚΤ, οι αγορές προεξοφλούν δύο μειώσεις επιτοκίων, με την τρίτη να παίζεται, σύμφωνα με το Reuters. 

Η σωρευτική μείωση επιτοκίων τοποθετείται κοντά στις 0,60 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το τέλος του 2024.

Όσοι ανησυχούν για τον χωρισμό των δρόμων της ΕΚΤ από τη Fed στο μέτωπο των επιτοκίων, επισημαίνουν ότι θα μπορούσε να αποδυναμώσει το ευρώ έναντι του δολαρίου και να αυξήσει τον εισαγόμενο πληθωρισμό. 

Όμως, οι αγορές έχουν ήδη προεξοφλήσει τις ανωτέρω προσδοκώμενες μειώσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ και την καθυστέρηση στην όποια απόφαση από τη Fed για το τέλος του 2024 με αρχές του 2025. Υπό αυτή την έννοια, τα περιθώρια υποχώρησης  του ευρώ έναντι του δολαρίου από τα τωρινά επίπεδα είναι μικρά. 

Ακόμη κι αν το ευρώ υποτιμηθεί κατά 1% έναντι του δολαρίου, η επίπτωση στον πληθωρισμό εκτιμάται σε μόλις 0,04%, σύμφωνα με την ΕΚΤ. Ασφαλώς, η κατάσταση με τον πληθωρισμό θα περιπλεκόταν αν οι τιμές της ενέργειας αυξάνονταν σημαντικά, όπως συνέβη το 2022. Όμως, η τιμή του πετρελαίου μπρεντ έχει υποχωρήσει κάτω από τα 78 δολάρια το βαρέλι, μετά τις ανακοινώσεις του ΟΠΕΚ+ για σταδιακή επαναφορά της προσφοράς πετρελαίου αργότερα. 

Από την άλλη πλευρά, τυχόν υποτίμηση του ευρώ θα έχει θετικό αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές εξαγωγές και στην ανάπτυξη.

Τι θα μπορούσε να αλλάξει το σκηνικό, αναγκάζοντας ίσως την ΕΚΤ να ξανασκεφθεί την επιτοκιακή πολιτική της και τη συμβίωση με τη Fed; Ενδεχόμενη μια αύξηση επιτοκίων από τη Fed λόγω π.χ. του επιμένοντος και αυξανόμενου πληθωρισμού, παρατηρούν ορισμένοι. 

Δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο σήμερα αλλά δεν μπορεί να αποκλεισθεί επίσης. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι δρόμοι των δύο μεγάλων κεντρικών τραπεζών θα πρέπει να συγκλίνουν κάπως.