H ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος και το χρέος

Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος αναφέρεται στη συχνότητα με την οποία μια μονάδα χρήματος, π.χ. 1 ευρώ, αλλάζει χέρια όταν χρησιμοποιείται για να αγορασθούν αγαθά και υπηρεσίες μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, π.χ. 1 χρόνο. 

Υψηλότερη ταχύτητα κυκλοφορίας σημαίνει μεγαλύτερη οικονομική δραστηριότητα και συνήθως ανάπτυξη. Είναι λοιπόν κάπως προβληματικό να βλέπει κάποιος την ταχύτητα να υποχωρεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Η ταχύτητα συνδέεται επίσης με τον πληθωρισμό. Η άνοδος του πληθωρισμού συνοδεύεται συνήθως με επιτάχυνση της ταχύτητας. 

Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Μ2 έπεφτε επί 23 χρόνια στις ΗΠΑ και δεν ήταν η καλύτερη εμπειρία για τους πιστούς της. Και αυτό γιατί τα όνειρα για υψηλότερο ΑΕΠ δεν την περιλαμβάνουν.

Το διάγραμμα του Fed St. Louis Missouri για την  κυκλοφορίας του χρήματος Μ2 στις ΗΠΑ δείχνει ότι η ταχύτητα βρισκόταν σε καθοδική τροχιά από το 1997, όταν είχε πιάσει το 2,2, για να πέσει το 2ο τρίμηνο του 2020 στο 1,128 που ήταν το χαμηλότερο επίπεδο από το 1900 και να αρχίσει να ανακάμπτει. Το 1ο τρίμηνο του 2024 βρισκόταν στο 1,361.

Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος στην Ελλάδα εμφανίζει μεγαλύτερη σταθερότητα. Το 2023, η ταχύτητα χρήματος Μ2 ήταν 0,912 ελαφρώς υψηλότερη από 0,89 το 2022.  Αξίζει να σημειωθεί ότι η ταχύτητα (V) ήταν 0,92 το 2009, δηλ. τη χρονιά πριν η Ελλάδα μπει στα μνημόνια, με το ονομαστικό ΑΕΠ στα 237,5 δισ. ευρώ και την προσφορά χρήματος (Μ2) στα 259 δισ. ευρώ.      

Ένας από αυτούς που δίνουν σημασία στην ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι ο Lacy Hunt, οικονομολόγος και εκτελεστικός αντιπρόεδρος της εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων Hoisington Investment Management Company. 

Βλέποντας την ταχύτητα κυκλοφορίας να υποχωρεί, ο ίδιος δεν ανησυχούσε για άνοδο του πληθωρισμού παρά τη μεγάλη αύξηση της προσφοράς χρήματος από τη Fed, π.χ. μέσω του QE, καθώς ο κόσμος προτιμούσε να μην ξοδεύει τα χρήματα. Γι’ αυτό προτιμούσε τα μακροχρόνια ομόλογα την προηγούμενη δεκαετία.

Ο Hunt έδινε και δίνει επίσης μεγάλη σημασία στο χρέος. Ανήκε σε εκείνους που παρομοίαζαν το χρέος με τον εθισμό στα φάρμακα. Όπως με τα φάρμακα, η δόση τείνει να γίνεται μεγαλύτερη για να επιτύχεις τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς περνάει ο χρόνος.

Κοινώς, το χρέος τονώνει λιγότερο την οικονομία σε σχέση με το παρελθόν τις τελευταίες δεκαετίες. Για κάθε δολάριο ή ευρώ που δανείζεται μια χώρα, εισπράττει μικρότερη ανάπτυξη. Μάλιστα, το χρέος παρατηρούσε ότι έχει γίνει λιγότερο παραγωγικό στην Κίνα σε σχέση με τις ΗΠΑ.  

Σήμερα, ο Lacy ανήκει επίσης σ’ εκείνους που πηγαίνουν κόντρα στο ρεύμα, ισχυριζόμενος ότι η αμερικανική οικονομία θα μπει σε ύφεση. Μια τέτοια εξέλιξη, αν επιβεβαιωθεί, θα έχει προφανώς αρνητικές επιπτώσεις στην ευρωζώνη και στην Ελλάδα. Όπως τονίζει, η αμερικανική οικονομία πάντοτε μπαίνει σε ύφεση μετά ένα επεισόδιο υψηλού πληθωρισμού και ήδη υπάρχουν σημάδια.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ταχύτητα κυκλοφορία του χρήματος δεν είναι ο οικονομικός δείκτης που πρέπει  να μπει στο απυρόβλητο. Οι καινοτομίες στον χρηματοοικονομικό χώρο και το σκιώδες τραπεζικό σύστημα έχουν δυσκολέψει τη μέτρηση της προσφοράς χρήματος που κυκλοφορεί στο οικονομικό σύστημα και ως εκ τούτου την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος. 

ΣΗΜ.: Η ταχύτητα κυκλοφορίας προκύπτει από τη διαίρεση του ονομαστικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) δια της προσφοράς χρήματος, συνήθως Μ2 ή Μ3, σύμφωνα με την ποσοτική θεωρία του χρήματος. Η προσφορά χρήματος Μ2 περιλαμβάνει τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα, τις καταθέσεις όψεως και αποταμιευτηρίου, τις επιταγές, τα ισοδύναμα χρήματος που μπορούν να μετατραπούν σε μετρητά και τις βραχυπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις.