Γιατί η ΕΕ δανείζεται ακριβότερα από χώρες της ευρωζώνης;

Το χρέος που εκδίδει η ΕΕ έχει την υψηλότερη διαβάθμιση ΑΑΑ καθώς οι οίκοι αξιολόγησης θεωρούν ότι είναι φερέγγυα και θα τιμήσει τις υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές της.

Αν όμως ρίξει κάποιος μια ματιά στο κόστος δανεισμού της ΕΕ για τα ομόλογα που λήγουν τον Δεκέμβριο του 2028, θα διαπιστώσει ότι είναι 2,92% έναντι 2,83% του Βελγίου που λήγουν τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς και 2,87% της Γαλλίας που λήγουν τον Φεβρουάριο του 2029. 

Με άλλα λόγια, η ΕΕ δανείζεται ακριβότερα, παρότι η Γαλλία και το Βέλγιο έχουν χαμηλότερη πιστοληπτική ικανότητα, με ΑΑ ή ΑΑ- (ανάλογα τον οίκο).

Σε μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, π.χ. στα 10 χρόνια, η ΕΕ δανείζεται με 2,97% έναντι 2,45% της Γερμανίας, η οποία έχει αξιολόγηση ΑΑΑ, 2,93% της Γαλλίας και 2,99% του Βελγίου. 

Δεν ήταν πάντοτε έτσι. Όταν  πρωτοεμφανίσθηκε το NGEU (Ταμείο Ανάκαμψης) το 2020, τα επιτόκια ήταν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα και αρνητικά σε βραχυπρόθεσμες  και μεσοπρόθεσμες περιόδους. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022, οι αποδόσεις των ομολόγων της ΕΕ κυμαίνονταν μεταξύ των αντίστοιχων της Γερμανίας και της Γαλλίας και κοντά στις αντίστοιχες της Ισπανίας για διαστήματα μικρότερα των 2 ετών, ενθυμούνται οι ειδήμονες.

Από εκεί και πέρα, το κόστος δανεισμού της ΕΕ έγινε ακριβότερο σε σχέση με της Γαλλίας. Αυτό εξηγεί εν μέρει το γεγονός ότι η ζήτηση για δάνεια του NGEU συνολικού ύψους 386 δισ. ευρώ δεν είναι ισχυρή από μερικές χώρες. Πολύ απλά, δεν τις συμφέρει. Αντίθετα, χώρες όπως η Ελλάδα επωφελούνται, δανειζόμενες μεγαλύτερα ποσά.

Να σημειώσουμε ότι η ΕΕ δημιούργησε δυο εργαλεία, το SURE για την απασχόληση ύψους 98,4 δισ. ευρώ για την παροχή δανείων (back-to-back) σε 19 χώρες και το NGEU τo 2020-2022. Το δανειακό σκέλος του τελευταίου ήταν 386 δισ. ευρώ, το σκέλος των επιχορηγήσεων ύψους 338 δισ. ευρώ συν 83,1 δισ. ευρώ για επιπρόσθετη στήριξη σε 6 προγράμματα της ΕΕ (MFF).

Πού όμως οφείλεται το γεγονός ότι η ΕΕ δανείζεται ακριβότερα σε σχέση με χώρες  οι οποίες έχουν χαμηλότερη πιστοληπτική ικανότητα; Υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Κατ’ αρχάς η ΕΕ δεν έχει τη δυνατότητα να φορολογεί και να έχει έσοδα όπως οι χώρες. Επιπλέον, τα ομόλογα που εκδίδει η ΕΕ έχουν μικρότερη ρευστότητα απ’ αυτή που έχουν τα κρατικά ομόλογα των χωρών-μελών. 

Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) σ’ αυτά τα ομόλογα ή κάποιος μηχανισμός για repo (facility) ή δεν έχουν μπει σε κάποιο δείκτη ομολόγων λειτουργεί εναντίον τους. Ούτε τα βοηθά ο κατακερματισμός των εκδόσεων ανάμεσα στα διάφορα προγράμματα της ΕΕ.  

Μερικοί ισχυρίζονται επίσης ότι η στρατηγική των εκδόσεων των ομολόγων δείχνει μια μεγαλύτερη προτίμηση στα κοινοπρακτικά δάνεια, εξηγεί επίσης εν μέρει γιατί οι αποδόσεις των ομολόγων της ΕΕ είναι υψηλότερες από εκείνες που εκδίδουν χώρες με χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση από ΑΑΑ.

Προφανώς, ο συνδυασμός των ανωτέρω παραγόντων εξηγεί γιατί παρουσιάζεται το παράδοξο, η ΕΕ να δανείζεται ακριβότερα από χώρες όπως η Γαλλία ή το Βέλγιο.