Η νίκη επί του πληθωρισμού θα έχει κόστος

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έκαναν λάθος το 2021, όταν εξέλαβαν τα πρώτα σημάδια επανεμφάνισης του πληθωρισμού στην ευρωζώνη και τις ΗΠΑ ως κάτι πρόσκαιρο, αγνοώντας τις επιπτώσεις μιας δεκαετίας και πλέον χαλαρής νομισματικής πολιτικής και παροχής ρευστότητας μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης (QE).

Καθυστερώντας να λάβουν περιοριστικά μέτρα, έχασαν πολύτιμο χρόνο στη μάχη για τη συγκράτηση του πληθωρισμού σε χαμηλότερα επίπεδα. Η πληθωριστική έξαρση το 2022 μπορεί να έχει διάφορα αίτια όπως το άνοιγμα των οικονομιών μετά την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία που έριξε περισσότερο λάδι στη φωτιά του ράλι των τιμών της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων. Όμως, η άνοδος του δείκτη τιμών καταναλωτή θα ήταν μικρότερη, αν η Fed, η ΕΚΤ και άλλες είχαν ενεργήσει γρηγορότερα. 

Υπενθυμίζουμε ότι η Fed αύξησε το βασικό επιτόκιο παρέμβασης κατά 550 μονάδες βάσης στο 5,5% και η ΕΚΤ το δικό της επιτόκιο κατά 450 μονάδες βάσης την προηγούμενη διετία. Παράλληλα, υλοποιούν σταδιακά προγράμματα ποσοτικής σύσφιξης (QT), περιορίζοντας το μέγεθος του ισολογισμού τους. Μία ποσοστιαία μονάδα ισούται με 100 μονάδες βάσης.        

Η αποκλιμάκωση των τιμών της ενέργειας βοήθησε στην αποκλιμάκωση του ονομαστικού πληθωρισμού στην ευρωζώνη και στις ΗΠΑ πέρυσι. Η ίδια τάση συνεχίζεται μέχρι στιγμής φέτος στην ευρωζώνη, αλλά παραμένει σε υψηλότερα επίπεδα από το 2%. Από την άλλη πλευρά, ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, έχει αποκλιμακωθεί με πιο αργό ρυθμό και παραμένει αρκετά υψηλότερα από τον στόχο των κεντρικών τραπεζών.  

O εναρμονισμένος ετήσιος πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται σε 2,4% τον Απρίλιο και 3,2% ο ελληνικός. Ο δομικός πληθωρισμός εκτιμάται ότι κινήθηκε σε υψηλότερα επίπεδα. 

Σύμφωνα με την BIS, θα πρέπει να τηρούνται δύο προϋποθέσεις για τη μείωση του δομικού πληθωρισμού προς το 2%, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ΕΚΤ. Πρώτον, ο ρυθμός αύξησης του κόστους ανά μονάδα προϊόντος θα πρέπει να υποχωρήσει σε επίπεδα που είναι συμβατά με πληθωρισμό 2% μεσοπρόθεσμα. Δεύτερον, οι επιχειρήσεις θα χρησιμοποιήσουν τα περιθώρια κέρδους τους για να απορροφήσουν το πέρασμα των ισχυρών αυξήσεων στους μισθούς στις τιμές καταναλωτή. 

Οι αυξήσεις στους μισθούς θεωρούνται πηγή πληθωρισμού, αν δεν συνοδεύονται από αύξηση της παραγωγικότητας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ονομαστικοί μισθοί αυξήθηκαν ταχύτερα από τις τιμές στην ευρωζώνη το 2023 σε αντίθεση με το 2022, ενώ η αύξηση της παραγωγικότητας συνεχίζει να υστερεί. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού υποστηρίζει την αύξηση των μισθών. Από την άλλη πλευρά, το κόστος ανά μονάδα προϊόντος καταγράφει αυξητικές τάσεις στην ευρωζώνη και την Ελλάδα, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ.    

Η ιστορία με τα επεισόδια υψηλού πληθωρισμού διδάσκει ότι τυχόν χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες πριν το πρόβλημα του πληθωρισμού αντιμετωπισθεί στη ρίζα του, θα οδηγήσει σε μια ακόμη πληθωριστική έξαρση και ένα ακόμη κύμα αυξήσεων επιτοκίων.

Είναι προφανώς νωρίς ακόμη να κρίνουμε αν ο ονομαστικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη και την Ελλάδα έχει μπει σε καθοδικό κανάλι, με τον δομικό να ακολουθεί. Αν πάντως γίνει λάθος από την ΕΚΤ, το τίμημα της επιστροφής του πληθωρισμού στο 2% θα είναι πολύ μεγαλύτερο από τη διατήρηση των επιτοκίων στα σημερινά επίπεδα.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, η νίκη επί του πληθωρισμού θα έχει κόστος σε θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.