Μην τιμωρείτε κι άλλο τη μισθωτή εργασία

Όταν μεγάλες ομάδες φορολογουμένων πληρώνουν ψίχουλα για φόρο εισοδήματος, είναι επόμενο η φορολογική βάση να είναι μικρή.

Στην ωραία Ελλάδα, το 20% των φορολογουμένων πληρώνει το 81% των συνολικών άμεσων φόρων εισοδήματος και ενοικίων, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του ΙΟΒΕ που βασίστηκε στην επεξεργασία των δηλωθέντων εισοδημάτων του 2021. Από την άλλη πλευρά, το 60% καταβάλλει μόλις το 4,3% των συνολικών άμεσων φόρων.

Η μικρή φορολογική βάση είναι ένδειξη εκτεταμένης φοροδιαφυγής και παραοικονομίας και επομένως παράνομου δούναι και λαβείν και διαφθοράς.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι γνώμες, ως συνήθως, διίστανται. Αλλοι το αποδίδουν στην ατιμωρησία, άλλοι στους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, άλλοι στη σπατάλη του δημοσίου χρήματος από το πολιτικό σύστημα που γεννά αντίδραση κ.λπ.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι το 67% των δηλωθέντων εισοδημάτων και το 62% των φόρων εισοδήματος πέρυσι βεβαιώθηκαν σε μισθωτούς και συνταξιούχους από την ΑΑΔΕ. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι μόλις το 10% των φορολογουμένων δήλωσε εισόδημα από 30 χιλ. ευρώ και άνω το 2023.

Ολα αυτά δείχνουν ότι ο βαθμός αξιοπιστίας των δηλωθέντων εισοδημάτων είναι χαμηλός για μεγάλες ομάδες φορολογουμένων, π.χ. ελεύθερων επαγγελματιών, αγροτών κ.λπ. Επομένως, η χρήση εισοδηματικών κριτηρίων για την παροχή επιδομάτων και άλλων κρατικών παροχών προς αυτούς δεν οδηγεί ούτε σε δίκαιη ούτε σε ορθολογική διαχείριση των διαθέσιμων πόρων.

Βλέποντας τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, θα περίμενε κάποιος από την πολιτεία να κάνει κάτι για τη φορολογική ελάφρυνση της μισθωτής εργασίας καθώς επιβαρύνεται περισσότερο από τη μη μισθωτή. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει. Διαπιστώνουμε από την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 1ου τριμήνου του 2024 ότι τα έσοδα των φόρων εισοδήματος φυσικών προσώπων είναι αυξημένα έναντι του στόχου. Το ίδιο συνέβη πέρυσι.

Η εύκολη απάντηση είναι ότι εξηγείται από την αύξηση της απασχόλησης και των μισθών. Όμως, υπάρχει κάτι ακόμη για το οποίο η κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης αδιαφορούν. Το bracket creep, δηλαδή η αύξηση του φόρου εισοδήματος όταν ο πληθωρισμός ωθεί το εισόδημα σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, χωρίς όμως πραγματική αύξηση της αγοραστικής του δύναμης.

Αν ο πληθωρισμός είναι 4% και ο μισθός αυξηθεί ισόποσα, ο μισθωτός δεν κερδίζει σε πραγματικούς όρους. Όμως, μπορεί να πληρώσει μεγαλύτερο φόρο, αν μετακινηθεί σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, καθώς το εισόδημά του αυξήθηκε.

Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο, αρκετοί προτείνουν την αναπροσαρμογή του αφορολόγητου και των φορολογικών συντελεστών εισοδήματος με βάση κάποιο μπούσουλα, όπως ο δείκτης τιμών καταναλωτή.
Το θετικό ενός τέτοιου μέτρου είναι η προστασία της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων και κυρίως των μισθωτών, που δηλώνουν τα περισσότερα εισοδήματα. Το αρνητικό είναι η απώλεια κάποιων εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Όμως, για μια χώρα όπως η Ελλάδα, που το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ είναι μικρότερο από 30%, ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ και την ευρωζώνη, αλλά η συνεισφορά των μισθωτών στους φόρους εισοδήματος δυσανάλογα μεγαλύτερη, μια τέτοια κίνηση είναι ορθολογική.

Εστω κι αν γίνει εφάπαξ, για να καλύψει τον πληθωρισμό της προηγούμενης διετίας.