Το παράδοξο της ελληνικής κατανάλωσης

Έχουμε κουραστεί να ακούμε προτροπές και διαπιστώσεις για την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας επί πολλά χρόνια, με στόχο οι επενδύσεις και οι εξαγωγές να καταστούν οι κινητήριοι μοχλοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Φανταζόμαστε ότι δεν είμαστε οι μόνοι.

Παρ’ όλα αυτά, λίγα πράγματα έχουν αλλάξει. Είναι αξιοσημείωτη η αύξηση των εξαγωγών ως προς το ΑΕΠ και σε μικρότερο βαθμό των επενδύσεων. Σίγουρα δεν έχει αλλάξει η σημασία της συνολικής κατανάλωσης και πιο συγκεκριμένα της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης στη διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ).

Μια ματιά στα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) το επιβεβαιώνει. Με το ΑΕΠ της χώρας να εκτιμάται στα 222,6 δισ. ευρώ (τα νούμερα θα αναπροσαρμοσθούν αλλά όχι πολύ), η συνολική καταναλωτική δαπάνη ανήλθε σε 195,6 δισ. ευρώ το 2023. Η ιδιωτική κατανάλωση ανήλθε σε 151 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, η συνολική κατανάλωση έφθασε το 88% του ΑΕΠ και η ιδιωτική το 68% περίπου.

Πριν από την πανδημία, το 2019, η συνολική κατανάλωση από ιδιώτες και τη Γενική Κυβέρνηση  αντιστοιχούσε στο 89,2% του ΑΕΠ και η ιδιωτική κατανάλωση στο 69%. Επομένως, το μερίδιο της κατανάλωσης στο ΑΕΠ έχει μειωθεί ελαφρώς την περίοδο που μεσολάβησε.   

Τα εκτιμώμενα ποσοστά της κατανάλωσης ως προς το ΑΕΠ δεν εμφανίζουν σαφή αποκλιμάκωση τη φετινή χρονιά σε σχέση με το 2023 και δεν προβλέπεται αυτό να αλλάξει το 2025, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΕ.

Πράγματι, η κατανάλωση αποτελεί τη λοκομοτίβα που μπορεί να δώσει ώθηση ή να συρρικνώσει το ΑΕΠ στην Ελλάδα. Οι χρονιές που η ελληνική οικονομία έπεσε σε ύφεση συμπίπτουν με εκείνες που η κατανάλωση μειώθηκε. 

Όμως, δεν είναι αυτός ο λόγος που ο τίτλος του σημερινού άρθρου αναφέρεται στο παράδοξο της ελληνικής κατανάλωσης. Ο λόγος είναι ότι η συνολική κατανάλωση αυξάνεται εδώ, παρά το γεγονός ότι οι προσδοκίες των Ελλήνων καταναλωτών είναι αρκετά χειρότερες σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ.

Την ίδια στιγμή, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στην Ελλάδα είναι καλύτερες σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αναφέρεται στην πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ για την ελληνική οικονομία.

Αν μάλιστα σκεφθεί κάποιος ότι στην Ελλάδα, πολλοί επιχειρηματίες μπερδεύουν το ταμείο της εταιρείας τους με τη δική τους τσέπη, είναι παράδοξο ότι οι καταναλωτικές προσδοκίες είναι χειρότερες σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε αντίθεση με τις επιχειρηματικές. 

Όποιος κι αν είναι ο λόγος ή οι λόγοι, θα άξιζε κανείς να διερευνήσει αυτό το παράδοξο, με δεδομένο τον κομβικό ρόλο που παίζει η κατανάλωση στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Οι πληθωριστικές προσδοκίες θα μπορούσαν να είναι μέρος της εξήγησης αλλά εμφανίζονται τιθασευμένες αυτή τη στιγμή.