H πετρελαϊκή απειλή και η Ελλάδα

To 2020, την πρώτη χρονιά της πανδημίας του κορωνοϊού, η Ελλάδα βίωσε τον αποπληθωρισμό με την οικονομική δραστηριότητα να συρρικνώνεται. 

Η τάση αντιστράφηκε το 2021 με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) να ανακάμπτει και τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) να αυξάνεται αλλά λιγότερο από 2%, που είναι ο στόχος της ΕΚΤ.

Όμως, ο πληθωρισμός έδειξε τα δόντια του το 2022, με τον ΔΤΚ να αυξάνεται με ρυθμό 9,3% και την οικονομία να συνεχίζει την ανάκαμψή της. Αντίθετα, το 2023, ο πληθωρισμός έπεσε κατακόρυφα στο 4,2%, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ.

Τι εξηγεί σε σημαντικό βαθμό τη μεγάλη άνοδο του εναρμονισμένου πληθωρισμού το 2022 και την απότομη κάμψη πέρυσι; Οι τιμές της ενέργειας. Αυτό αποτυπώνεται στον δείκτη τιμών μεταφορών, ο οποίος αυξήθηκε 14% περίπου το 2022 αλλά μόλις 1,5% πέρυσι και στους δείκτες στέγασης, νερού, ηλεκτρικού, αερίου που σημείωσαν αύξηση 25% το 2022 αλλά μείωση σχεδόν 9% το 2023.

Η σχέση του ελληνικού πληθωρισμού και των τιμών της ενέργειας είναι ακόμη πιο ισχυρή αν λάβει κάποιος υπόψη τις έμμεσες επιπτώσεις που έχουν στο κόστος παραγωγής κι άλλων προϊόντων και υπηρεσιών. Φυσικά, υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που εξηγούν την επιτάχυνση του πληθωρισμού το 2022 και την επιβράδυνση το 2023, όπως η κατάσταση της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας.

Αναφερθήκαμε στη σχέση του ελληνικού πληθωρισμού και των τιμών της ενέργειας γιατί η τιμή του πετρελαίου μπρεντ βρίσκεται πλέον πάνω από τα 90-91 δολάρια το βαρέλι σε υψηλό έξι μηνών, προκαλώντας ανησυχίες για αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Είναι κάτι που σίγουρα απεύχονται οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, όπως η Fed και η ΕΚΤ, οι οποίες θα ήθελαν να αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια με τον πληθωρισμό σε πτωτική τροχιά προς τον στόχο του 2%.

Σίγουρα, το απεύχεται επίσης ο πρόεδρος Μπάιντεν καθώς οι ΗΠΑ έχουν προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο και θα είναι δύσκολο να επανεκλεγεί, με την τιμή της βενζίνης πάνω από τα 4 δολάρια το γαλόνι.

Όμως, ήδη υπάρχουν αναλυτές του πετρελαϊκού κλάδου οι οποίοι πιστεύουν ότι η άνοδος της τιμής του μαύρου χρυσού ξεκινά τώρα. Οι αναλυτές της JP Morgan Chase προέβλεψαν την προηγούμενη εβδομάδα ότι η τιμή του πετρελαίου θα ξεπεράσει τα 100 δολάρια το βαρέλι μέχρι τον Σεπτέμβριο. Από την άλλη πλευρά, οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις των αναλυτών στο Bloomberg για την τιμή του μπρεντ ήταν στα 83 δολάρια το βαρέλι το 2ο τρίμηνο του 2024. 

Η ανισορροπία ζήτησης και προσφοράς στην αγορά πετρελαίου εξηγεί τη συμπεριφορά της τιμής. Από τη μια πλευρά, η ζήτηση από την αμερικανική και την κινεζική βιομηχανία εκτιμάται ότι θα είναι ισχυρή όπως δείχνουν οι δείκτες PMI, ενώ η προσφορά μειώνεται. Τα γεωπολιτικά στη Μ. Ανατολή αποτελούν πάντοτε σημείο ανησυχίας όπως κι οι επιθέσεις των ουκρανικών drones σε ρωσικά διυλιστήρια. Όμως, μεγαλύτερο ειδικό βάρος έχουν η απόφαση του Μεξικού να μειώσει τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικά η επέκταση των περικοπών στην παραγωγή το 2ο τρίμηνο από τις χώρες του ΟΠΕΚ+.        

Αν οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις για περαιτέρω άνοδο της τιμής του πετρελαίου δεν αλλάξουν και το ράλι συνεχισθεί, η Ελλάδα θα βρεθεί σε δύσκολη θέση. Κι αυτό γιατί ο ελληνικός πληθωρισμός είναι πιο ευαίσθητος στις τιμές της ενέργειας σε σύγκριση με άλλες χώρες.