H «βρυχώμενη» δεκαετία: Από το 1920-29 στο 2020-2029

Ο Μεγάλος Πόλεμος του 1914-1918 είχε τελειώσει, οι στρατιώτες είχαν επιστρέψει στα σπίτια τους ενώ η ισπανική γρίπη που πήρε εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές εμφάνιζε ύφεση το 1920. 

Λίγοι θα μπορούσαν να προβλέψουν το χρηματιστηριακό πάρτι που θα ακολουθούσε με την οικονομική ύφεση του 1923. Οι τιμές των μετοχών τετραπλασιάσθηκαν μέχρι το χρηματιστηριακό κραχ το Φθινόπωρο του 1929. Σ’ αυτό δεν συνέβαλαν μόνο οι ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης αλλά και η εντύπωση που είχε πολύς κόσμος για τις μετοχές. Τις θεωρούσε κάτι σίγουρο που έβγαζε λεφτά και γι’ αυτό πουλούσαν περιουσιακά στοιχεία τους για να τις κάνουν μετοχές ή αγόραζαν μετοχές με δάνειο (on margin) μέχρι το 90%, τροφοδοτώντας περισσότερο το ράλι.

Η δεκαετία του 1920 ήταν επίσης περίοδος σημαντικής τεχνολογικής προόδου και μεγάλης αύξησης της παραγωγικότητας. Η χρήση των αυτοκινήτων επεκτάθηκε, το τηλέφωνο και το ραδιόφωνο μπήκαν στις ζωές των ανθρώπων όπως κι οι ηλεκτρικές συσκευές π.χ. ψυγεία.    

Οι αλλαγές στην οικονομία και στη κοινωνία ήταν επίσης τεκτονικές.  Η εποχή της τζαζ (Jazz Age), όπως αποκαλείτο στις ΗΠΑ με τον δημοφιλή χορό τσάρλεστον να κυριαρχεί, ή «οι τρελοί καιροί» όπως αποκαλείτο στη Γαλλία. Οι αποκαλούμενες flappers, δηλ. γυναίκες που φορούσαν φούστες μέχρι το γόνατο, κάπνιζαν, έπιναν αλκοόλ και οδηγούσαν αυτοκίνητο ήταν σήμα κατατεθέν εκείνης της περιόδου. Το αντίστοιχο πρότυπο του άνδρα της εποχής ήταν οι sheiks.

Γιατί αναφερθήκαμε στη δεκαετία των «Roaring ‘20s»; Για τον απλούστατο λόγο ότι μερικοί στην αγορά πιστεύουν ότι η δεκαετία που διανύουμε θα μοιάζει σ’ εκείνη οικονομικά και χρηματιστηριακά και μάλιστα χωρίς το χρηματιστηριακό κραχ του 1929 στο τέλος. Ο βετεράνος στρατηγικός αναλυτής της Wall Street Ed Yardeni, ένας άνθρωπος που παρακολουθούσαμε από τα φοιτητικά μας χρόνια, ανήκει σ’ αυτή την κατηγορία.             

Ο Yardeni βλέπει κάποιες ομοιότητες όπως η πανδημία της γρίπης τότε και η αντίστοιχη του κορονοϊού το 2020-2021.  Ο ίδιος εκτιμά ότι η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση της παραγωγικότητας και των εταιρικών κερδών σε διάφορες βιομηχανίες. Η αύξηση της παραγωγικότητας θα βοηθούσε επίσης στην αύξηση των μισθών χωρίς το αρνητικό υποπροϊόν του πληθωρισμού, ισχυρίζεται. 

Σε μια τέτοια περίπτωση θα διευκολύνονταν επίσης οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες γιατί θα είχαμε ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης χωρίς πληθωρισμό. Θα λυνόταν επίσης η απορία πολλών γιατί οι χρηματιστηριακές αγορές ανεβαίνουν ενώ οι αποδόσεις των ομολόγων δεν υποχωρούν όπως το 2023. Ο αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης S&P 500 βρίσκεται ήδη σε υψηλότερα επίπεδα από εκείνα που αρκετοί αναλυτές μεγάλων οίκων της Wall Street προέβλεπαν για το τέλος του 2024. 

Όπως είναι φυσικό δεν συμφωνούν όλοι με αυτή την άποψη. Μερικοί από αυτούς δεν αποκλείουν ύφεση στις ΗΠΑ κι αλλού το 2024 καθώς οι επιπτώσεις από τις διαδοχικές αυξήσεις επιτοκίων γίνονται αισθητές στην πραγματική οικονομία. Ποιος έχει δίκιο θα φανεί στη πράξη. 

Πάντως, η ελληνική οικονομία, τουλάχιστον, μπορεί να προσβλέπει σε ικανοποιητικούς ρυθμούς αύξησης μέχρι το 2026 και ίσως 2027 και αυτό βοηθάει το ελληνικό χρηματιστήριο. Για ολόκληρη τη δεκαετία είναι δύσκολο να πει κανείς αν θα εξελιχθεί όπως η «βρυχώμενη» δεκαετία του 1920.