Από τον διεθνή οικονομικό έλεγχο του 1898 και το «Αβέρωφ», στο 2023 

Η ιστορία είναι συχνά διδακτική.

Η Ελλάδα κήρυξε πτώχευση το 1893 επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη. Όμως, αυτό δεν εμπόδισε τους θερμοκέφαλους λαϊκιστές των Αθηνών να κηρύξουν πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1897. 

Ο ελληνικός στρατός υπέστη βαριά ήττα, με τους Οθωμανούς να καταλαμβάνουν μέρος της Στερεάς Ελλάδας. Με επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων υπεγράφη Συνθήκη Ειρήνης τον Σεπτέμβριο του 1897, αλλά η ήδη χρεοκοπημένη Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει άμεσα πολεμική αποζημίωση ύψους 4 εκατ. τουρκικών λιρών στον Σουλτάνο. 

Η τότε κυβέρνηση αδυνατούσε να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις και ζήτησε εκτάκτως δάνειο από τις Μεγάλες Δυνάμεις στις οποίες ήδη χρώσταγε, έχοντας κηρύξει χρεοστάσιο λίγα χρόνια πριν.  

Οι Μεγάλες Δυνάμεις έδωσαν στην Ελλάδα το δάνειο, αλλά επέβαλαν την εγκαθίδρυση της επιτροπής οικονομικού ελέγχου για τα δημοσιονομικά της χώρας. Κάτι αντίστοιχο με την τρόικα το 2010. Η επιτροπή άλλαξε όνομα το 1898 και έγινε ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ), ο οποίος αποχώρησε από την Ελλάδα το 1978, αποδεικνύοντας ότι η τάση να αλλάζουμε στους ελεγκτές των πιστωτών ονόματα είναι διαχρονική. Το τελευταίο δάνειο αποπληρώθηκε το 1999.

Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά το 1898, ο ΔΟΕ επέβαλε δημοσιονομική πειθαρχία και επέτρεψε στην Ελλάδα να χρηματοδοτήσει ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα, δίνοντας έμφαση στον εκσυγχρονισμό του στόλου. Μάλιστα, επί πρωθυπουργίας Θεοτόκη παραγγέλθηκε το θωρηκτό «Αβέρωφ», το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στους Βαλκανικούς Πολέμους, κατατροπώνοντας τον οθωμανικό στόλο. Τότε, δεν υπήρχε ακόμη πολεμική αεροπορία.   

Γιατί αναφερθήκαμε σ' αυτό το γεγονός; 

Πολύ απλά γιατί διαπιστώνουμε κάποιες ομοιότητες με τη σύγχρονη εποχή, αν και υπάρχουν διαφορές. Η τρόικα μετονομάσθηκε σε θεσμούς και η δημοσιονομική κατάσταση άλλαξε άρδην με τα μνημόνια, παράγοντας σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα όσο οι θεσμοί, δηλ. ο σύγχρονος Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος ήταν έντονα παρών.

Η βελτίωση των δημόσιων οικονομικών επιτρέπουν σήμερα στην Ελλάδα να υλοποιήσει ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα. Η αγορά των σύγχρονων φρεγατών κλάσης Μπελαρά, των αεροσκαφών Ραφάλ και αργότερα των F 35, εκτός των άλλων, είναι μέρος του προγράμματος.

Βλέπουμε λοιπόν ομοιότητες μεταξύ των δύο περιόδων με την ανοδική πορεία των δημόσιων οικονομικών, παρουσία των ξένων ελεγκτών και την υλοποίηση μεγάλων εξοπλιστικών προγραμμάτων. 

Φυσικά, υπάρχει ένα ερώτημα. Στις αρχές του 20ού αιώνα, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις από τον Θεοτόκη στον Ελ. Βενιζέλο ενστερνίσθηκαν την ίδια πολιτική. Πιθανόν, το ίδιο θα γίνει τα επόμενα χρόνια, όμως κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.     

Πάντως, αν κάτι μας έκανε εντύπωση ήταν αυτό που φέρεται να έχει αναφέρει ο Αμερικανός σχολιαστής Μαρκ Τουέιν: History does not repeat itself, it just rhymes. 

Με άλλα λόγια, οι εποχές αλλάζουν, τα ονόματα αλλάζουν, το σκηνικό αλλάζει, όμως παρόμοια γεγονότα θα ανακυκλώνονται.