Το λάθος των κεντρικών τραπεζών θα πληρωθεί

Ο Jerome Powell της Fed δεν έχει κρύψει πως ο Paul Volcker, ο κεντρικός τραπεζίτης που «σφαγίασε» τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1980, είναι ο οδηγός του. Ο Powell μπορεί να θέλει να μοιάσει στον Volcker, τηρουμένων των αναλογιών, αλλά δεν θέλει να επαναλάβει το λάθος του τελευταίου. Κοινώς, να μειώσει το βασικό επιτόκιο πρόωρα και να αναγκαστεί να κάνει απότομο U-turn, ανεβάζοντας πολύ γρήγορα και περισσότερο τα επιτόκια, επειδή η υποχώρηση του πληθωρισμού αποδείχθηκε προσωρινή. Προτιμά να κάνει το λάθος και να αυξήσει τα επιτόκια περισσότερο απ’ ό,τι χρειάζεται για να συμπιεστεί ο πληθωρισμός παρά το αντίθετο.

Δεν ήταν λοιπόν δύσκολο να προβλέψει κάποιος που ασπάζεται την ανωτέρω συλλογιστική ότι η Fed θα αύξανε το επίσημο επιτόκιο στο 4,75%-5% από 4,5%-4,75% προηγουμένως, όπως κι έγινε. Κι αυτό παρά την τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, η οποία καθιστά πιο συσφιγκτικές τις πιστωτικές συνθήκες στην οικονομία, γεγονός που ισοδυναμεί με έμμεση αύξηση επιτοκίου, όπως παραδέχθηκε χθες ο Powell. 

Όμως, η Fed όπως και η ΕΚΤ γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι επιπτώσεις των μέτρων νομισματικής πολιτικής αρχίζουν να αποδίδουν συνήθως με χρονική υστέρηση 12-18 μηνών. Είναι λοιπόν διαφορετικό να «απλώνεις» τις αυξήσεις των 4 και πλέον ποσοστιαίων μονάδων σε μεγαλύτερο διάστημα, π.χ. 24 μηνών, παρά ενός χρόνου όπως έκαναν οι δύο μεγάλες κεντρικές τράπεζες. 

Εκ των υστέρων προκύπτει ότι το μεγάλο λάθος της Fed και της ΕΚΤ ήταν η υιοθέτηση της θεωρίας του «συγκυριακού πληθωρισμού», γιατί οδήγησε σε καθυστέρηση στη λήψη των σωστών μέτρων. Οι καταναλωτές, οι επιχειρήσεις και οι τράπεζες θα πληρώσουν πιο ακριβά το μάρμαρο αυτού του λάθους, γιατί ενδεχομένως η επιτοκιακή πολιτική της Fed ίσως είναι πιο αυστηρή απ’ όσο χρειαζόταν. Κι επειδή η πολιτική της Fed επηρεάζει επίσης άμεσα και έμμεσα αρκετές αναδυόμενες χώρες λόγω του δανεισμού τους σε δολάρια, οι επιπτώσεις είναι παγκόσμιες. Αν μάλιστα έχουν δίκιο εκείνοι που προβλέπουν γρήγορη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού το υπόλοιπο του 2023, με μοχλό την τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που έχουν κατρακυλήσει, η Fed, κυρίως, και η ΕΚΤ δευτερευόντως ίσως δίνουν τη λάθος μάχη. 

Προς το παρόν, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο από το να περιμένουμε μαζί με τις κεντρικές τράπεζες για να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Με τόσες μοχλευμένες επιχειρήσεις -αρκετές από τις οποίες κρατήθηκαν εν ζωή από τα χαμηλά επιτόκια-, οι μεγάλες και απότομες αυξήσεις επιτοκίων σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ίσως έχουν περισσότερα θύματα.