Πολιτικά παίγνια με τον κατώτατο μισθό

Οι εργαζόμενοι και ιδιαίτερα οι χαμηλόμισθοι χωρίς άλλα εισοδήματα από ενοίκια κ.λπ. πέρασαν δύσκολα χρόνια κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είδαν την ανεργία να αυξάνεται, η σταδιακή βελτίωση της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα, η οποία αποτυπώνεται στην αύξηση της απασχόλησης και στη μείωση της ανεργίας, δεν διαταράχθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.   

Όμως, η κατακόρυφη άνοδος του κόστους διαβίωσης ήταν επόμενο να πλήξει περισσότερο τους εργαζομένους. Παρά τη μικρή ανακούφιση από τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τον ιδιωτικό τομέα που επεκτάθηκε στον δημόσιο και τους συνταξιούχους από το 2023 και τη σημαντική σωρευτική αύξηση του κατώτατου μισθού πέρυσι, η αγοραστική δύναμη επλήγη. Ήταν λοιπόν αναμενόμενο να τεθεί εκ νέου θέμα αύξησης του κατώτατου μισθού και να γίνει αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης σε μια εκλογική χρονιά όπως η φετινή.

Όμως, η αύξηση του κατώτατου μισθού έχει διάφορες επιπτώσεις, που χώρες χωρίς νομοθετημένο κατώτατο μισθό, π.χ. η Αυστρία, η Δανία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Ιταλία δεν αντιμετωπίζουν.

Να αναφέρουμε εδώ ότι ο μέσος κατώτατος μισθός σε 12μηνη βάση στην Ελλάδα είναι 831,8 ευρώ (14 μήνες  επί 713 ευρώ) και είναι λίγο χαμηλότερος από εκείνον της Μάλτας των 835 ευρώ και της Λιθουανίας των 840 ευρώ. Η Κύπρος έχει 885 ευρώ. Υψηλότερο κατώτατο μισθό έχουν η Πορτογαλία με 886 ευρώ, η Σλοβενία με 1.074 ευρώ, η Ισπανία με 1.166 ευρώ, η Γαλλία με 1.709 ευρώ, το Βέλγιο με 1.806 ευρώ, η Ιρλανδία με 1.909 ευρώ, η Ολλανδία με 1.934 ευρώ, η Γερμανία με 2.080 ευρώ και το Λουξεμβούργο με 2.387 ευρώ. Χαμηλότερο κατώτατο μισθό σε σχέση με την Ελλάδα έχουν οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ όπως η Βουλγαρία με 399 ευρώ, η Ρουμανία με 610 ευρώ, οι Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Λετονία και Εσθονία.  

Είναι προφανές πως ενδεχόμενη αύξηση του κατώτατου μισθού στα 790 ευρώ θα μεταφρασθεί σε μηνιαίο μισθό των 921 ευρώ σε 12μηνη βάση, ανεβάζοντας την Ελλάδα στην 9η θέση. Όμως, όσο θεμιτό είναι να εξετάζει κάποιος το θέμα της αύξησης του κατώτατου μισθού από πλευράς αγοραστικής δύναμης, άλλο τόσο είναι να το κοιτάζει από άλλες σκοπιές. Ένα ερώτημα που τίθεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι αν η αύξηση του κατώτατου μισθού θα έχει επίπτωση στον πληθωρισμό. 

Με άλλα λόγια, καλές είναι οι διοικητικές αποφάσεις που ικανοποιούν το δημόσιο αίσθημα, αν όμως οι επιχειρήσεις περάσουν τις αυξήσεις στις τιμές, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό, το αυξημένο κόστος διαβίωσης θα πλήξει όλους. Υπάρχει μάλιστα το κακό προηγούμενο, επιχειρήσεις να επωφελούνται σε τέτοιες περιπτώσεις και να διευρύνουν τα περιθώρια κέρδους τους, αυξάνοντας υπερβολικά τις τιμές.   

Από την άλλη πλευρά, κάποιες επιχειρήσεις που δεν μπορούν να περάσουν το αυξημένο κόστος στις τιμές πώλησης ή να το απορροφήσουν εν μέρει, συνηθίζουν να απολύουν εργαζομένους ή να μην προσλαμβάνουν περισσότερους. Το τελευταίο  έχει αρνητική επίπτωση στην απασχόληση και είναι πιο πιθανό σε εταιρείες που αντιμετωπίζουν οξύ ανταγωνισμό. Το ιδανικό θα ήταν η αύξηση του κατώτατου μισθού να συνοδευθεί από αύξηση της παραγωγικότητας.   

Για τα πολιτικά κόμματα, ενόψει εκλογών, η αύξηση του κατώτατου μισθού είναι ίσως συνάρτηση των ψήφων που προσδοκούν να προσελκύσουν και δεν κοστίζει τίποτα. Όμως, μια λανθασμένη απόφαση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην οικονομία παρά τις καλές προθέσεις για την προστασία της αγοραστικής δύναμης των χαμηλόμισθων που τη συνοδεύουν. Ας το έχουμε υπόψη μας, όταν ενταθούν τα πολιτικά κονταροχτυπήματα για τον κατώτατο μισθό.