Τα επιτόκια καταθέσεων «φωνάζουν» για περισσότερες τράπεζες

Ο πληθωρισμός βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα αλλά τα επιτόκια των καταθέσεων δεν εμφανίζουν καμία αξιόλογη μεταβολή, συμβάλλοντας στην αύξηση των κερδών των τραπεζικών ιδρυμάτων καθώς τα επιτόκια των δανείων αυξάνονται ταυτόχρονα. Για να μην υπάρχουν παρερμηνείες. Η χώρα πρέπει να έχει νορμάλ τράπεζες, με υγιή κεφαλαιακή βάση και γι’ αυτό τα πιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να έχουν κέρδη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να δεχθούμε ως φυσιολογικό φαινόμενο αυτό που συμβαίνει με τα επιτόκια καταθέσεων. 

Ας μην ξεχνάμε ότι από τις 18 Σεπτεμβρίου του 2019 μέχρι τις 26 Ιουλίου του 2022, το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ βρισκόταν καθηλωμένο στο -0,50% και το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης στο 0%. Η απόφαση της ΕΚΤ να αλλάξει πορεία, εγκαταλείποντας τη χαλαρή νομισματική πολιτική με τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη να σκαρφαλώνει σε υψηλότερα επίπεδα και τη Fed να ανεβάζει επιθετικά τα επιτόκια του δολαρίου, άλλαξε τα δεδομένα. Στις 21 Δεκεμβρίου του 2022, το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων ανερχόταν στο 2% και το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης στο 2,5%.

Η αναφορά στα επίσημα επιτόκια της ΕΚΤ έγινε για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης με την πορεία των επιτοκίων των νέων καταθέσεων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην ευρωζώνη και την Ελλάδα. Τι βλέπουμε λοιπόν; 

Από τον Δεκέμβριο του 2021 μέχρι τον Νοέμβριο του 2022, το μέσο επιτόκιο μίας ημέρας από νοικοκυριά στην Ελλάδα παραμένει αμετάβλητο στο 0,03%. Την ίδια περίοδο, το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο στην ευρωζώνη πάει από 0,01% στο 0,03% τον Οκτώβριο του 2022. Η ΕΚΤ δεν παρείχε στοιχεία για τον περασμένο Νοέμβριο μέχρι χθες το βράδυ. Το 11μηνο του 2022, το μέσο επιτόκιο καταθέσεων από νοικοκυριά στην Ελλάδα με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος ανεβαίνει από 0,14% τον Δεκέμβριο του 2021 σε 0,20% τον Νοέμβριο του 2022. Το ίδιο διάστημα στην ευρωζώνη, το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο πάει από 0,16% στο 0,83% τον Οκτώβριο του 2022 και μάλλον ακόμη υψηλότερα τον Νοέμβριο. 

Το μέσο επιτόκιο νέων καταθέσεων από ελληνικά νοικοκυριά για συμφωνημένη διάρκεια άνω του έτους το διάστημα Δεκέμβριος του 2021 με Νοέμβριο του 2022 αυξάνεται από 0,09% σε 0,70%. Στην ευρωζώνη, το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο νέων καταθέσεων από νοικοκυριά σκαρφαλώνει στο 1,53% τον Οκτώβριο του 2022 από 0,30% τον Δεκέμβριο του 2021. 

Ανάλογη εικόνα προκύπτει από τη σύγκριση των επιτοκίων νέων καταθέσεων από επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το επιτόκιο καταθέσεων με συμφωνημένη διάρκεια έως ενός έτους  ήταν 0,30% τον Νοέμβριο του 2022 στην Ελλάδα από 0,05% τον τελευταίο μήνα του 2021. Αντίστοιχα, το επιτόκιο νέων καταθέσεων από επιχειρήσεις στην ευρωζώνη ήταν 0,90% τον Νοέμβριο του 2022, καταγράφοντας κατακόρυφη άνοδο από 0,68% τον Οκτώβριο. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η διαφορά επιτοκίων στα επιτόκια με συμφωνημένη διάρκεια άνω του ενός έτους καθώς διαμορφώθηκαν σε 0,04% τον Νοέμβριο στην Ελλάδα έναντι 1,93% τον ίδιο μήνα στην ευρωζώνη, με βάση τους πίνακες της ΕΚΤ.

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν επανειλημμένα δικαιολογήσει τη στάση τους λέγοντας ότι έχουν πλεονάζουσα ρευστότητα και προσθέτοντας επίσης ότι δεν επέβαλαν αρνητικά επιτόκια σε άλλες εποχές, όπως έκαναν άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Αυτό είναι σωστό αλλά ο ρόλος των τραπεζών είναι διαμεσολαβητικός. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να διοχετεύουν μεγαλύτερα ποσά για  δάνεια κ.λπ. και δεν το κάνουν.

Με δεδομένη την κατάσταση όπου οι τέσσερις συστημικές τράπεζες ελέγχουν συντριπτικό κομμάτι της ελληνικής αγοράς, μια διέξοδος θα ήταν να ενταθεί ο ανταγωνισμός. Η Παγκρήτια, η Optima και ίσως κάποια άλλη νέα τράπεζα μπορούν να παίξουν αυτό τον ρόλο.