Ζητούνται κίνητρα για εθνική αποταμίευση

Η χώρα μπήκε στον αστερισμό των μνημονίων υπό το βάρος των μεγάλων δίδυμων ελλειμμάτων, δηλ. του δημοσιονομικού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Φυσικά, τα στοιχεία δείχνουν ότι η επιδείνωση του εξωτερικού ελλείμματος είχε ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα από την είσοδο της χώρας στην ευρωζώνη.

Ο φθηνός δανεισμός σε ευρώ και οι θετικές προσδοκίες τόνωναν τις επενδύσεις, ιδίως σε κατοικίες, ενώ το έλλειμμα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης, το οποίο είναι κομμάτι της εθνικής  αποταμίευσης, διογκωνόταν. Η διαφορά καλυπτόταν από εξωτερικό δανεισμό. Ως γνωστόν, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μπορεί να απεικονισθεί ως η διαφορά μεταξύ των εθνικών επενδύσεων και της εθνικής αποταμίευσης. Ένας άλλος τρόπος είναι ως το άθροισμα του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης και της διαφοράς επενδύσεων-αποταμιεύσεων του ιδιωτικού τομέα.

Mε τις αρχές να ποντάρουν στις επενδύσεις για να τονωθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας από το 2023 και μετά, η αύξηση της εθνικής αποταμίευσης καθίσταται μονόδρομος, αν δεν επιθυμούμε να διογκωθεί ακόμη περισσότερο το χάσμα στο εξωτερικό ισοζύγιο. Πράγματι, η διεύρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνεχίζεται. Το διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022, το έλλειμμα αυξήθηκε κατά 4,2 δισ. στα 10,8 δισ. ευρώ σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2021, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Αν το ΔΝΤ έχει δίκιο, το έλλειμμα θα φθάσει το 6,7% του ΑΕΠ φέτος, έναντι 6,5% το 2021. Κι αυτό παρότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί στο 4% του ΑΕΠ περίπου φέτος από 7% περίπου το 2021 και οι ιδιωτικές καταθέσεις να αυξηθούν κατά τουλάχιστον 6 δισ. ευρώ. Στα τέλη Σεπτεμβρίου, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα ανέρχονταν σε 185,5 δισ. ευρώ έναντι 180 δισ. στο τέλος του 2021. Είναι προφανές ότι η αύξηση των ακαθάριστων επενδύσεων υπερακοντίζει την αύξηση της ιδιωτικής αποταμίευσης και τη βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης. Αυτό απεικονίζεται στο εξωτερικό ισοζύγιο. 

Για το 2023, οι περισσότερες προβλέψεις θέλουν τις επενδύσεις να παραμένουν σε έντονη ανοδική τροχιά και το κρατικό έλλειμμα του προϋπολογισμού να μειώνεται περαιτέρω. Δεν έχουμε δει εκτιμήσεις για τις ιδιωτικές καταθέσεις. Γενικά, η συνολική δαπάνη ξεπερνά το παραγόμενο προϊόν στην Ελλάδα και αυτό μεταφράζεται σε επίπεδα επενδύσεων που είναι μεγαλύτερα από εκείνα των αποταμιεύσεων. Για να υπάρξει ισορροπία χωρίς να διαταραχθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας, θα πρέπει ο μεν δημόσιος τομέας να μειώσει κι άλλο τα ελλείμματά του, ο δε ιδιωτικός τομέας να αυξήσει τις αποταμιεύσεις του. Θα πρέπει λοιπόν να δοθούν φορολογικά και άλλα κίνητρα για την ενθάρρυνση της μακροχρόνιας αποταμίευσης.

Δεν χρειάζεται να εξεύρουμε την πυρίτιδα. Μπορούμε απλά να υιοθετήσουμε κάποιες από τις καλές πρακτικές και τα καταθετικά προϊόντα άλλων χωρών. Μέχρι τότε, καλό θα ήταν οι εγχώριες τράπεζες να αυξήσουν τα επιτόκια καταθέσεων κατά τα πρότυπα των άλλων Δυτικών τραπεζών. Με τον πληθωρισμό στα ύψη, οι απώλειες των καταθετών είναι τεράστιες. Και φυσικά, το ιδανικό θα ήταν η εθνική αποταμίευση να αυγατίσει με την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων. Αν βέβαια δεν θέλουμε να βρεθούμε προ εκπλήξεων που θα εκπορεύονται από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο μέλλον.