Η αύξηση των επιτοκίων έχει και καλή πλευρά

Πώς αλλάζουν οι καιροί. Πρέπει να ήταν Μάρτιος του 2019, όταν ένας ξένος διαχειριστής hedge fund με τον οποίο ήμασταν συμφοιτητές στις ΗΠΑ μάς ανέφερε κάτι που μας έμεινε χαραγμένο στο μυαλό. Κι αυτό γιατί βρήκαμε την αναλογία ενδιαφέρουσα. 

Τα υψηλότερα επιτόκια είναι όπως οι πυρκαγιές στα μεγάλα δάση, τόνισε. Όπως οι πυρκαγιές στα παλιά δάση είναι αναγκαίες για να καθαρίσουν τα ξερά χόρτα, να σκοτώσουν τα έντομα και πολλές ασθένειες, να επιτρέψουν στις ακτίνες του ήλιου να φτάσουν τα αυτοφυή είδη και να αναπτυχθούν νέα είδη στο δάσος, έτσι συμβαίνει και με τα επιτόκια. «Οι τυχαίες (occasional) φωτιές κάνουν κακό στο δάσος βραχυπρόθεσμα αλλά του κάνουν καλό μακροπρόθεσμα. Το δάσος χρειάζεται περίπου 10 χρόνια για να ξαναγίνει», θυμάμαι ότι είπε.

Tι  εννοούσε; Τα πολύ χαμηλά επιτόκια -όπως αυτά που είχαμε την τελευταία δεκαετία, βοηθούσης της ποσοτικής χαλάρωσης (QE)- ευνοούν την αύξηση του δημόσιου και του ιδιωτικού χρέους και δεν είναι εύκολο να αντιστρέψεις την τάση αργότερα. Επιπλέον, μπορούν να μειώσουν την παραγωγικότητα και τον ρυθμό ανάπτυξης. Χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ιαπωνία, η Ιταλία και σε μικρότερο βαθμό η Ελλάδα, λόγω διακανονισμού, μπορεί να έχουν δημοσιονομικό πρόβλημα με υψηλά επιτόκια, τόνισε.

Επιπλέον, συνέχισε, υπάρχει σχέση μεταξύ των χαμηλών επιτοκίων και των εταιρειών-ζόμπι. Έχουμε μια κατακόρυφη αύξηση των εταιρειών-ζόμπι, δηλ. εκείνων που βγάζουν όσα χρήματα χρειάζονται για να εξυπηρετούν τους τόκους των δανείων τους και τίποτε άλλο. Τα «ζόμπι», τα οποία θα είχαν κλείσει αν τα επιτόκια δεν ήταν τόσο χαμηλά, «κλέβουν» παραγωγικότητα από την υπόλοιπη οικονομία είχε αναφέρει, επικαλούμενος σχετική έκθεση της BIS. 

Η οικονομία μετά από πολλά χρόνια χαμηλών επιτοκίων μοιάζει όπως το δάσος που δεν είχε ποτέ πυρκαγιές και ποτέ δεν καθάρισε από τις ασθένειες και τα εισβάλοντα είδη, ώστε να αναπτυχθεί με πιο υγιείς ρυθμούς, τόνισε. Όμως, είμαστε πλέον στον Νοέμβριο του 2022 και έχουμε μπει για τα καλά στην εποχή των υψηλότερων επιτοκίων. Ακόμη κι αν τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν αρνητικά.

Αναμφισβήτητα, το υψηλότερο κόστος χρήματος δυσκολεύει τη ζωή των χωρών, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, όμως, αναγκάζει όλους σε μια πιο ορθολογική διαχείριση των χρηματοοικονομικών τους και σίγουρα δεν ευνοεί τις εταιρείες-ζόμπι.

Υπό αυτή την έννοια, η άνοδος των επιτοκίων έχει και κάτι καλό. Επιβάλλει το μέτρο και ίσως αποτρέψει τις υπερχρεώσεις κάποιων κρατών και επιχειρήσεων, στηρίζοντας την ανάπτυξη σε πιο υγιείς βάσεις.